Bộ sưu tập nghệ thuật PG của Chu Minh Quần từ Ấn sang Trung

Nhà sưu tập Chu Minh Quần nguyên quán ở đông bắc Trung Quốc và thuộc dòng dõi người Mãn Châu. Qua nhiều năm, ông đã dần dần rút khỏi trách nhiệm công ty của mình, và tập trung vào việc đam mê nghệ thuật của mình. Trong bộ sưu tập của nhà sưu tập Chu Minh Quần, người ta có thể tìm thấy các tác phẩm điêu khắc Phật giáo Trung Quốc từ thời Nam Bắc triều (420-589) (một giai đoạn trong lịch sử Trung Quốc, bắt đầu từ năm 420 khi Lưu Du soán Đông Tấn và lập nên Lưu Tống, kéo dài đến năm 589 khi nhà Tùy diệt nhà Trần.

Về trình tự, thời kỳ Nam Bắc triều nối tiếp thời kỳ Đông Tấn - Ngũ hồ thập lục quốc, sau nó là triều đại nhà Tùy. Do hai thế lực Bắc-Nam đối lập trong một thời gian dài, do vậy gọi là Nam Bắc triều. Nam triều (420-589) bao gồm bốn triều đại: Lưu Tống, Nam Tề, Lương, Trần; Bắc triều (439-589) bao gồm năm triều đại: Bắc Ngụy, Đông Ngụy, Tây Ngụy, Bắc Tề, Bắc Chu). Trong bộ sưu tập của ông Chu Minh Quần, người ta có thể tìm thấy các tác phẩm điêu khắc Phật giáo Trung Quốc từ các triều đại Nam Bắc triều (420-589) cho đến triều đại nhà Thanh (1644-1911), và các tác phẩm điêu khắc từ Ấn Độ và dãy Hy Mã Lạp Sơn ảnh hưởng đến nghệ thuật Phật giáo Trung Quốc rất sớm.

Vào đầu năm 2000, nhà sưu tập Chu Minh Quần bắt đầu thu gom đồ gốm, vẫn là một trong những thể loại lớn nhất trên thị trường nghệ thuật Trung Quốc về cả số lượng và giá cả. Mục tiêu yêu thích của ông là những phần của triều đại nhà Tống. Đồ gốm Sông được biết đến với các loại tinh chế và tinh khiết, chịu ảnh hưởng của đạo Phật và thể hiện sự say mê thẩm mỹ của các vị quan chức học giả thời đại. Chúng được sử dụng không chỉ như những đồ vật thực tế trong Thiền trà đạo và Hoa đạo mà còn là những thứ linh thiêng trong nghi lễ.

Hằng năm, nhà sưu tập Chu Minh Quần đó đây vân du khắp thế giới, tìm kiếm những món hàng béo bỡ trong các cuộc đấu gia và các đại lý. Sự quan tâm của ông đối với tác phâmt điêu khắc Phật giáo đã diễn ra vào năm 2012 tại một cuộc bán tranh nghệ thuật Trung Quốc tại Christie's New York. Trong khi ông đang khảo sát một số mảnh gốm, mắt ông ta bất ngờ bị cuốn hút vào pho tượng bằng đồng của đức Bồ tát Đại Trí Văn Thù. Pho tượng được khắc ghi bằng chữ “được lắp ráp trong sự tôn sùng dưới triều đại nhà Thanh vĩ đại của Hoàng đế Càn Long” (大 清 乾隆 年 敬 裝). Từ ngữ “lắp ráp” hiếm có cho thấy tác phẩm điêu khắc này có thể được dâng hiến trong một nghi thức hoàng gia với nội dung thiêng liêng được niêm phong trong pho tượng rỗng.

Nhà sưu tập Chu Minh Quần chưa bao giờ mua bất kỳ nghệ thuật Phật giáo nào trước đây, và có kiến thức rất hạn chế về thể loại này. Tuy nhiên, ông là hậu duệ của các thành viên của Bảng vàng, được chỉ huy trực tiếp bởi các vị Hoàng đế nhà Thanh (người Mãn Châu) bao gồm Hoàng đế Càn Long, thường bắt nguồn từ đức Bồ tát Đại Trí Văn Thù. Vì vậy, nhà sưu tập Chu Minh Quần đã ái mộ pho tượng và quyết định mua cho được. Trong khi pho tượng đức Bồ tát Đại Trí Văn Thù được ước tính từ 40.000 USD đến 60.000 USD, giá đã tăng nhanh do loại tượng cổ vật quý hiếm. Sau một vòng đấu giá khốc liệt, cuối cùng nhà sưu tập Chu Minh Quần đã thu được pho tượng đức Bồ tát Đại Trí Văn Thù với mức giá 842.500 USD.

Kể từ đó, nhà sưu tập Chu Minh Quần đã dành rất nhiều thời gian cho việc học tập và thu thập các tác phẩm nghệ thuật Phật giáo. Nhiều nhà sưu tập chọn cách kiềm chế nghệ thuật tôn giáo, bởi vì một sự quan tâm như vậy thường đòi hỏi kiến thức phức tạp về lịch sử và hình tượng của một tôn giáo. Điều này đặc biệt đúng với Phật giáo, vì phong cách, kỹ thuật và chủ đề khác nhau đáng kể giữa các trường phái và khu vực địa lý khác nhau. Nhà sưu tập Chu Minh Quần đã thường xuyên sưu tập các bộ sưu tập của Phật giáo tại các viện bảo tàng, và các đại lý được thành lập trên toàn cầu.

Có ông Yixi Pingcuo, một nhà lãnh đạo hàng đầu về tác phẩm điêu khắc Phật giáo ở Trung Quốc, là cố vấn nghệ thuật của ông. Ông cũng đã đi du lịch đến Ấn Độc học tập với các giám tuyển của Bảo tàng Rubin ở New York. Trong khi nghiên cứu các đối tượng và địa điểm này, nhà sưu tập Chu Minh Quần cũng học được về phương Tây đã xây dựng một hệ thống các hiẹn vật văn hóa giữa bảo tàng hàn lâm.

Trong khi hầu hết các nhà sưu tập Trung Quốc cạnh tranh về các tác phẩm điêu khắc đồng của Phật giáo theo phong cách Trung Quốc-Tây Tạng được sản xuất cho các triều đại đế quốc Đại Minh (1368-1644) và triều đại Đế quốc Đại Thanh Thanh (1644-1912), hoặc những viên đá quý được chạm khắc trước triều đại nhà Đường (618-907), nhà sưu tập Chu Minh Quần mở rộng sự quan tâm của ông ta ra ngoài Trung Quốc. Nhà sưu tập Chu Minh Quần nghĩ rằng hầu như không thể xác định được một phong cách Trung Quốc, vì Phật giáo xuất thân từ Ấn Độ, và hơn nữa, các truyền thống Phật giáo và phong cách nghệ thuật khác nhau đan xen vào nhau trong lịch sử.

Nhà sưu tập Chu Minh Quần bình luận rằng: “Ví dụ, nghệ thuật điêu khắc Bắc Tề (北齊) bị ảnh hưởng bởi cái của đế quốc Gupta (320-550); Bắc Ngụy (386-535) bị ảnh hưởng bởi Gandhāra (một vùng miền Tây bắc Ấn Độ, ngày nay thuộc về Afghanistan và một phần của Pakistan. Ngày xưa Gandhāra là một trung tâm văn hoá nghệ thuật Phật giáo) và Gupta. Khi nói đến. Khi nói đến các tác phẩm nghệ thuật điêu khắc Phật giáo của triều đại nhà Đường, bạn sẽ thấy rất nhiều sự ảnh hưởng của Trung Á. Các phần của triều đại nhà Minh và nhà Thanh đã tuân thủ quy định nghiêm ngặt các tiêu chuẩn Phật giáo Tây Tạng, trong khi người Tây Tạng cũng đã sao chép các nguyên mẫu từ Ấn Độ.

Trên thực tế, về mặt nghệ thuật điêu khắc, nhà sưu tập Chu Minh Quần rất say mê nghệ thuật của Ấn Độ. Ông chia sẻ rằng: “So với vẻ đẹp huyền ảo của đồ gốm Song, các tác phẩm điêu khắc Ấn Độ trông thật quyến rũ và phóng đại, nhưng tôi đánh giá cao họ vì những tính năng năng động và biểu cảm của họ”.

Một trong những tác phẩm yêu thích của nhà sưu tập Chu Minh Quần là một bức tượng bằng đồng của thế kỷ thứ 7 của vị Phật tương lai Di Lặc, nguồn gốc từ Nalanda Đông Bắc Ấn Độ. Trường Đại học Nālandā là một trung tâm học tập bậc cao thời cổ đại ở bang Bihar, Ấn Độ, tồn tại từ thế kỷ thứ 5 đến năm 1197, ngày nay đã trở thành một di sản văn hóa thế giới.

Đại học Nālānda là một trung tâm nghiên cứu học tập xuất sắc, nơi đào tạo giáo dục toàn diện, một thư viện rộng lớn có nhiều kinh điển rất giá trị và là một trong những trường Đại học lâu đời nhất trên thế giới, (Đại họcNālānda tên nguyên thuỷ của nó là Mahavihara Nālandā, nghĩa là đại tinh xá Na Lan Đà, gọi tắt là Nālandā). 

Đây là trường Đại học Phật giáo đầu tiên trên thế giới, nơi có một quy cách giáo dục gương mẫu toàn diện, có tầm vóc ảnh hưởng rất lớn, lưu danh cho đến ngày nay. Mặc dù trường Đại học Nālānda không phải là khu thánh địa tâm linh quan trọng như những thánh tích liên quan đến cuộc đời đức Phật, nhưng nơi đây cũng là khu đất thiêng đã sản sinh ra các bậc thánh tăng tiêu biểu từ thời đức Phật như Xá Lợi Phất, Mục Kiền Liên và các bậc cao tăng làu thông tam tạng truyền bá Phật giáo sau này như Ngài Nagarjuna (Long Thọ), Asanga (Vô Trước), Vasubandhu (Thế Thân) (316-396), Dignāga (Trần Na) (480-540), Śīlabhadra (Giới Hiền)....và đặc biệt nhất là danh nhân Phật giáo mà ai cũng từng biết đến với lòng kính trọng và khâm phục một cách chân thành đó là đại học giả thông bát kinh luật tam tạng pháp sư Trần Huyền Trang, một bậc cao tăng Trung Quốc thời thịnh Đường. Với tầm vóc lớn lao và trung tâm giáo dục không chỉ dành cho Phật giáo mà còn là nơi đào tạo cả thế học như văn học, nghệ thuật, y dược, ngôn ngữ, tôn giáo, triết học....trong một quy củ vô cùng nghiêm túc và đáng tin cậy nhất thời bấy giờ. Đại học Nālānda xứng đáng là nơi ngưỡng mộ của hầu hết các học giả Đông Tây.

Theo các nguồn tài liệu, đương thời Đại học Nālānda có khoảng 3000 giáo sư, trên dưới 10.000 sinh viên lưu trú tu học thường xuyên. Mặc dù số lượng đông như thế nhưng không phải ai cũng có thể được vào học tự nhiên mà phải trải qua chế độ tuyển sinh nơi đây cực kỳ khó khăn, phải được khảo hạch kinh luật một cách gắt gao, sinh viên ngoại quốc phải được gạn hỏi qua nhiều cuộc trắc nghiệm, biện luận trôi chảy và đặc biệt là phải chứng tỏ được biệt tài của mình, vì vậy số lượng trúng tuyển chỉ đạt một cách hạn chế khoảng 2/10. Do đó, Đại học Nālānda trở thành niềm mơ ước của hầu hết các sinh viên trong cũng như ngoài nước. Vì đào tạo theo đường lối Phật giáo, nên những sinh viên trúng tuyển được học miễn phí mà không cần phải trả bất cứ một loại chi phí nào, nhờ có sự bảo hộ chính của các đời vua chúa sùng tín Phật giáo và sự phát tâm cúng dường của dân chúng trên 200 làng gần xa.

Ngoài những danh tăng bản địa xuất thân từ trường này, còn có nhiều danh tăng ngoại quốc, tài ba xuất chúng phải được nhắc đến như: Ngài Huyền Trang (602-664), Nghĩa Tịnh (635-713), Thi Hộ (?-1017), Pháp Thiên ...Và các bản kinh, luật, luận Trung Quốc mà chúng ta ảnh hưởng hiện nay, phần lớn là bản dịch do các vị cao tăng xuất thân từ trường này mang về.

Tiến sĩ John Guy, người phụ trách nghệ thuật Nam và Đông Nam Á tại Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, người đang ngồi trước mặt tôi trong phòng, đã quay lưng lại, khi tôi nhận pho tượng với giá vừa phải tại cuộc bán đấu giá, để chúc mừng tôi, nhà sưu tập Chu Minh Quần mỉm cười: “Tôi biết rằng một loại cổ vật quý hiếm có thể tìm thấy ngay cả ở Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan (bảo tàng nghệ thuật lớn nhất tại Hoa Kỳ) hoặc trong các viện Bảo tàng ở Ấn Độ”.

Một viên đá quý trong bộ sưu tập của nhà sưu tập Chu Minh Quần là một pho tượng của đức Bồ tát Quán Thế Âm (Avalokiteshvara Bodhisattva). Chiều cao 71,8cm, tượng bằng đồng và đôi mắt khảm bằng bạc. Nữ Tiến sĩ Amy Heller, nhà chuyên gia về nghệ thuật Tây Tạng, và sử học nghệ thuật.

Từ năm 1986, Nữ Tiến sĩ Amy Heller với Trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia tại Pari, sau đó là Thư viện Tây Tạng và Himalayan. Bà học Lịch Sử Nghệ Thuật tại Đại Học Barnard College of Columbia (BA cum laude 1973) và ngôn ngữ và văn minh Tây Tạng tại Học viện Ngôn ngữ Quốc gia ở Paris (bằng tốt nghiệp năm 1979). Bà đã xong công trình học bằng tiến sĩ vào năm 1992 về ngữ văn và lịch sử Tây Tạng tại École Pratique des hautes etestes ở Paris. Nữ Tiến sĩ Amy Heller hiện là Giáo sư từ năm 2007 tại Trung tâm nghiên cứu Tây Tạng, Đại học Tứ Xuyên, Thành Đô, Trung Quốc. Nữ Tiến sĩ Amy Heller cũng là Giáo sư sư tại La Sapienza, trường đại học Rome, Italy năm 2006 và 2008.

Nữ Tiến sĩ Amy Heller đã nhiều lần đến Vùng Tự trị Tây Tạng, Nepal và cũng đi dọc theo các phần của Con đường Tơ Lụa bao gồm Đôn Hoàng và Thanh Hải, nơi Nữ Tiến sĩ Amy Heller điều tra các ngôi Bảo tháp ở Dulan, Tây Tạng, Thanh Hải năm 1997. Từ năm 1995, Nữ Tiến sĩ Amy Heller làm việc trong một dự án khôi phục kiến trúc Tây Tạng ở tại các tự viện Phật giáo Tây Tạng, đặc biệt là Grathang và Zhalu, Iwang.

Nữ Tiến sĩ Amy Heller đã liên kết với một nhóm các pho tượng do các nghệ sỹ Kashmiri thực hiện dưới sự chỉ định của vua Guge ở Tây Tạng vào thế kỷ thứ 10. Sau khi nhà sưu tập Chu Minh Quần thu được tác phẩm ngoạn mục này, những người như Von Schroeder Ulrich, một nhà buôn nghệ thuật Phật giáo nổi tiếng thế giới, và Jeff Watt, giám đốc của Artimal Resources Himalayan, đã đến thăm ông ở Thượng Hải để nghiên cứu mẫu mực kiểu Kashmir này.

Trong vài năm qua, giá các tác phẩm nghệ thuật Phật giáo đã tăng vọt. Nhà sưu tập Chu Minh Quần nhận xét rằng: “Chỉ trong vòng hai năm, giá của một tác phâmt điêu khắc có thể lên đến sáu lần”. Vì ngày càng nhiều nhà sưu tập đã chuyển sự chú ý của họ cho nghệ thuật Phật giáo, nhà sưu tập Chu Minh Quần đã phải làm chậm thu thập của mình. Về lâu dài, ông hy vọng mở một viện Bảo tàng với bộ sưu tập các tác phẩm điêu khắc Phật giáo của ông. Khi chúng tôi thảo luận việc hồi hương đồ cổ Trung Quốc, nhà sưu tập Chu Minh Quần thừa nhận rằng, ông khá cởi mở về nó. Ông tin rằng bất kể những hiện vật là là, nguồn gốc Trung Quốc của họ là một thực tế hiển nhiên. Nhà sưu tập Chu Minh Quần bình luận: “Chúng tôi có nhiều kho báu phân tán ở các viện Bào tàng Nghệ thuật ở phương Tây, nhưng nó đã được chứng minh là họ đã phục vụ mục đích tốt đẹp để quảng bá nghệ thuật Trung Quốc ra nước ngoài”.

Kể từ khi, nhà sưu tập Chu Minh Quần bắt đầu thu thập nghệ thuật Phật giáo, càng ngày ông luôn quan tâm đến chính Phật giáo. Nhà sưu tập Chu Minh Quần chia sẻ rằng: “Khổng học liên quan đến mối quan hệ giữa con người và xã hội; Đạo giáo liên quan đến mối quan hệ giữa nhân loại và tự nhiên; Phật giáo tập trung vào tu tập Đạo đức - Từ bi - Trí tuệ. Tôi tin rằng Phật giáo có thể giải quyết tất cả các vấn đề của chúng ta”. Là một thành viên của Câu lạc bộ Lions Clubs, nhà sưu tập Chu Minh Quần cũng theo lời dạy của Phật giáo với từ bi tâm. Cùng với phu nhân, nhà sưu tập Chu Minh Quần đã hiến tặng các tổ chức từ thiện và trẻ em được bảo trợ ở Trung Quốc để học tập tốt.

Nhà sưu tập Chu Minh Quần chia sẻ rằng: “Tất cả các tôn giáo đều giáo dục Đức hạnh và từ lòng nhân ái, từ bi tâm trong con người”.

Tác giả: Guoying Stacy Zhang

Vân Tuyền dịch từ The Zengateway