Cảm nhận lễ hội Vu Lan qua nền văn hóa đạo học

Đến Louisiana, thành phố Gretna đã hơn 2 tuần, nay được huynh đệ mời đến Tiểu bang Oregon, thành phố Portland để trình bày giáo lý Đạo Hiếu đến với cộng đồng người Việt nhân mùa Vu Lan (tháng 7 ÂL) theo truyền thống của đạo Phật nói chung và có liên quan đến đạo Nho cũng như qua tinh thần uống nước nhớ nguồn của nền văn hóa Việt đã được khởi động và hình thành một bản sắc đặc thù đã có tự ngàn xưa từ kho tàng ca dao của các bậc tiền hiền đã trải qua nhiều thời đại sáng tạo, chắt lọc, khơi nguồn đạo lý của dân tộc cho đến ngày hôm nay, và miên viễn cho cả những thế hệ mai sau.

Buổi lễ được tổ chức 2 ngày, và cả 2 ngày đều có chương trình văn nghệ, chủ yếu là ca nhạc về Mẹ, Cha và Quê hương, chương trình ca nhạc bắt đầu từ lúc 2 giờ chiều đến 10 giờ tối cùng ngày.

Những ca khúc nổi tiếng, chúng tôi còn nhớ như: Bông hồng dâng mẹ, Tình cha, Đạo làm con, Mẹ tôi, Cha yêu con, Nhật ký của mẹ… Nhưng cũng lắm nỗi da diết, khát vọng về quê hương của những ai xa xứ qua những ca khúc bất hủ, như: Nỗi lòng xa xứ, Lối về đất mẹ, Sương trắng miền quê ngoại, Tình ca quê hương, Quê hương tôi miền Trung, Đất phương Nam.v.v… 

Trong những buổi lễ hội và văn nghệ như thế này, thường là rất đông đảo những bà con người Việt trong khu vực Thành phố, kể cả có những người từ những Tiểu bang lân cận cũng trở về, theo chúng tôi được biết, với số người đến dự trên dưới 2.000 người.

Sau thời trình bày giáo lý về đạo Hiếu, và tiếp đến qua nghi thức hành chính lễ khai mạc chương trình văn nghệ, chúng tôi ngồi nán lại để thưởng thức những ca khúc tuyệt phẩm từ nguồn âm nhạc Việt Nam xưa và nay, sau đó trở về phòng nghỉ sớm, nhưng cũng thức sớm theo thói quen thường khi là như vậy. 

Được biết, sau gần nửa đêm, tàn cuộc vui với số lượng người đến như trên đã nói, chúng tôi bước ra, chợt thấy hiện trường của đêm qua mà không khỏi chạnh lòng nghĩ ngợi! Trên bàn và cả dưới mặt sân nhiều nơi trông thức ăn, nước uống, giấy, ly, đổ tung ra, ghế ngồi thì xoay chiều và ngả đủ hướng.

Sau đó, những người đến phụ dọn dẹp, đồng thời lại nhờ 2 vị đi từ phía đầu ngõ dọc theo 2 bên đường để nhặt tàn thuốc, cả 2 cùng nhẫn nại ngồi đếm, mới biết ra trên 500 cùi tàn thuốc quăng bỏ bên đường. Nếu không làm như vậy thì điều gì sẽ xảy ra cho người tổ chức lễ hội và văn nghệ nói trên.

Sự thành công và ưu điểm của người Việt ở xứ này, phần lớn là ổn định chuyện làm và ăn ở, song song với việc ấy, họ hướng dẫn, tạo điều kiện cho con cháu học hành nên danh nên phận cho bản thân và gia đình. Đồng thời, họ lại cũng tích cực làm các công tác từ thiện, hướng tâm về đời sống có sự tu tập đạo đức, ý thức điều thiện ác, tốt xấu, nhất là lúc nào cũng nghe tâm tư luôn hướng vọng về Tổ quốc, quê hương yêu dấu ngàn đời của cha ông. Thế nhưng trong ấy, chỉ có một ít người bởi do thiếu sự chăm sóc nhân cách, giáo dục đạo đức từ những bậc thức giả, trí giả truyền đi từ một nền văn hóa đạo lý ngàn đời. Ngay lúc ấy có vị chịu trách nhiệm tổ chức 2 đêm qua đang đứng gần bên, chúng tôi liền hỏi ; Sau sự việc lại như thế nầy? Vị ấy không ngần ngại trả lời ngay: thì mình lấy tiền bán vé và bán thức ăn để gây quỷ, nên mình phải chịu như vậy thôi, chớ đâu nói gì với ai được! 

Bấy giờ chúng tôi mới hiểu, thì ra là như vậy…!

Trở lại vấn đề Lễ hội Văn hóa đạo Hiếu và tâm linh được truyền đi từ tinh thần “Uống nước nhớ nguồn, ăn trái nhớ kẻ trồng cây…” trong mùa lễ hội Vu lan này, mà cũng là cội nguồn đạo lý chung của con người, một khi đã được sinh ra và lớn lên hòa cùng hơi thở với cuộc đời, mặc nhiên không một ai là khi mang thân một con người lại khước từ thoát ra khỏi những chất liệu sống ấy, cho dù ai đó có tôn lập niềm tin tín ngưỡng của hệ thức tôn giáo nào hay không một tôn giáo nào đi nữa, không những nó còn bất tuyệt đối với muôn loài khác. Cho nên truyền thống lễ hội “nhớ ơn và đền ơn” vẫn bất tuyệt và muôn trùng với không gian và thời gian, vẫn thắp sáng giá trị đặc thù trong mọi giá trị sinh tồn của con người qua lời dạy của đức Phật : “…này các tỳ kheo, không biết ơn, không nhớ ơn. Đối với những người độc ác, đây là đặc tánh của họ được biết đến… Đây là hoàn toàn là địa vị kẻ không Chân nhân… là biết ơn, là nhớ ơn. Đối với những thiện nhân, đây là đặc tánh của họ được biết đến, nầy các tỳ kheo, tức là biết ơn, là nhớ ơn. Đây là hoàn toàn địa vị bậc Chân nhân…” (Kinh Tăng Chi I). 

Và cũng từ lời dạy trên, chúng ta xuyên qua những đức tánh khác như: Đức Nhân, Đức Trí, Đức Tín, luôn biểu thị từ nguồn giáo dục của Đức Hiếu, vì Hiếu là căn bản của Đức do giáo dục mà sinh ra, nó nhân rộng từ bản thạn, gia đình đến xã hội; “Ái thân giả, bất cảm ác vu nhân, Kính thân giả, bất cảm mạn vu nhân” (nếu có sự thương kính cha mẹ hay thân nhân của mình, thì không đem những hành động ác quấy và khinh mạn đối người người khác). 

Vì thế, nền văn hóa đạo học tâm linh luôn giúp cho chúng ta có cái nhìn từ sự thực hành đích thực mà không phải chỉ bằng ngôn ngữ, ý tưởng xa xôi, có khi chỉ là sự đánh bóng kiến thức cập nhật nào đó để điểm tô cho lớp mỏng ảo huyền, thiếu chân tính ngay trong lòng cuộc sống mà chúng ta đang có mặt. 

Ngày nào mà con người còn có biết bảo toàn chân tính từ những đặc thù trên, thì nền văn hóa đích thực mới được toàn diện hay trên con đường đi đến toàn diện, bằng trái lại, chỉ là bao nỗi lo âu đè nặng cho hiện tại và cho cả những thế hệ kế tiếp trong tương lai của nhân loại.

Tp.Portland, Oregon, 19/08/2014.