Chút suy ngẫm văn hóa đạo đức Việt Nam xưa và nay

Một người đàn ông trên 60 tuổi khi thấy một chiếc xe tang chạy qua, ông ta lặng lẽ bước xuống xe, lấy chiếc mũ bảo hiểm đang đội trên đầu cầm tay rồi đứng thẳng người, đầu hơi cúi một chút. Ông cứ đứng vậy, yên lặng chờ xe tang đi qua mới ngước mặt lên.Người phụ nữ đứng bên cạnh thấy thế mới tỏ vẻ ngạc nhiên hỏi: “Ủa, ông quen với người chết hay sao mà đứng cúi đầu chào tiễn biệt họ vậy?”. Ông trả lời: “Tôi không hề quen biết hay bà con với người đã mất, nhưng cha mẹ tôi dạy rằng, sống trên đời này con phải biết ơn, đền ơn và tôn kính mọi người theo nguyên tắc kính trên nhường dưới”.

Rồi ông giải thích: Thời tôi đi học, thầy cô giáo thường nhắc nhở học sinh phải biết kính trọng và lễ phép với người già, người lớn tuổi, biết thương yêu giúp đỡ các em nhỏ tuổi hơn mình, trên đường đi khi gặp người lớn hơn mình phải biết khoanh tay cúi đầu chào, khi gặp đám tang đi ngang phải biết ngả mũ cúi đầu chào người quá cố để tiễn đưa họ...đến nơi an nghỉ cuối cùng. 

Giá trị văn hóa đạo đức làm người của dân tộc Việt Nam đã có từ ngàn xưa. Tôi đã được học từ cha mẹ, thầy cô giáo... thế cho nên các việc ấy bây giờ trở thành thói quen đối với tôi.Người phụ nữ nghe ông nói, ngẫm nghĩ đó chỉ là chuyện nhỏ, chuyện đạo làm người mà hình như bây giờ trong xã hội không còn tồn tại những hình ảnh đẹp có giá trị nhân văn và đạo đức đó. Đất nước Việt Nam có một chiều dài lịch sử trên 4000 năm văn hiến với những thịnh suy và nỗi trăn trở của các bậc thức giả về truyền thống đạo đức làm người? 

Hiện nay... nạn suy thoái về đạo đức đã đến hồi báo động bởi đất nước chúng ta có quá nhiều lễ hội, tín ngưỡng dân gian trong các đền, chùa, miếu, phủ mang dáng dấp của mê tín... làm cho con người ỷ lại, dựa dẫm, cầu khẩn van xin mà đánh mất chính mình. Chúng tôi mong sao... những bài học đạo đức như vậy được chú trọng dạy trong các trường lớp, trước khi học kiến thức phải học đạo làm người. Đạo làm người của dân tộc Việt Nam, đó là biết ơn và đền ơn.

Ơn thứ nhất là hiếu kính phụng thờ cha mẹ, ơn thứ hai là biết ơn thầy tổ, ơn thứ ba là các vị lãnh đạo sáng suốt và anh linh các anh hùng nghĩa tử, ơn thứ tư là biết ơn tất cả mọi người theo nguyên tắc kính trên nhường dưới và tôn kính tôn trọng lẫn nhau bằng tình người trong cuộc sống.