Đặc tính của cái tôi

Con người từ khi có mặt trong cuộc đời, khi lớn lên, sống, làm việc và tồn tại nhờ cái tôi. Cái tôi là biểu hiện sự nhận thức của một con người về tư cách, nhân phẩm hoặc giá trị của chính mình, đặc biệt là để phân biệt mình với thế giới bên ngoài và các cá nhân khác. Cái tôi trong mỗi con người phát triển theo thời gian tuỳ theo sự xúc chạm cuộc sống.

Cái tôi trong mỗi người phát triển theo thời gian từ khi mở mắt chào đời. Khi còn nhỏ, chúng ta ít bị sự tác động của gia đình vào nhận thức về chính mình. Một em bé sẽ ít bị tổn thương hay bị chạm tự ái như người lớn khi bị khiển trách. Trẻ em thường quên rất mau về những chuyện buồn phiền. Trong khi đó người lớn có thể tức giận rất lâu và có thể ghim vào trong lòng, nhớ hoài chuyện đau thương đó để chờ cơ hội trả thù.

Khi chúng ta làm những việc có đóng góp lợi ích cho xã hội, ta làm cho “cái tôi” của mình lớn hơn nếu không biết cách buông xả. Tuy nhiên, ranh giới giữa việc nhận thức cái tôi tích cực và cái tôi tiêu cực là rất mong manh. Mọi người trong chúng ta, ai ai cũng có “cái tôi”, nó là cá tính và bản chất vốn có của mỗi con người. Sự thật khi còn trong bào thai mẹ và khi mở mắt chào đời con người đã hình thành cái tôi nên mới sống được và tồn tại.

Sự suy nghĩ, lời nói, việc làm của mọi người dẫn đến thành công làm cho chúng ta tự mãn và hãnh diện với sự thành công đó chính là lúc cái tôi hiện diện. Khi đó, cái tôi đã phình to ra vì tôi đã thành công hơn những người khác.

Kẻ thù lớn nhất của con người là cái tôi ích kỷ độc tôn muốn chiếm hữu mọi thứ trên đời này, từ ngữ Việt Nam gọi là cái tôi chính mình, tự ngữ Hán Việt gọi là bản ngã. Cái tôi này bắt đầu có từ lúc lọt lòng mẹ, một khi đã huân tập những thói quen dù tốt hay xấu sẽ rất khó sửa đổi, cho nên chúng ta dính mắc vào nó ngày càng sâu đậm hơn.

Mỗi cá nhân đều có những kinh nghiệm, học vấn, quan điểm, cách suy nghĩ riêng và nghề nghiệp tuỳ theo mình chọn lựa. Một khi chúng ta vượt qua chính mình, tức là vượt qua sự lầm chấp thân tâm này làm ngã, khi đó con người mới hoàn toàn thanh tịnh sáng suốt và an nhiên tự tại trước mọi chướng duyên nghịch cảnh của cuộc đời.

Cái tôi là cách mỗi người tự khẳng định mình trước người khác. Cái tôi được thể hiện mạnh mẽ, dữ dội, quyết liệt, rõ rệt….khi bị đụng chạm, hoặc trong lúc tranh luận đúng sai, hơn thua… Chính cái tôi giúp mình tự bảo vệ lấy mình. Người có cái tôi quá lớn, là người luôn xem mình là số một, không chịu thua kém bất cứ ai. Họ hay coi thường suy nghĩ, lời nói của người khác, chỉ thấy mình là hơn hết.

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Tiếp câu chuyện ở đầu bài viết:

Qua câu chuyện trên chúng ta đừng vội phê phán hay chê cười nhà sư ấy, chỉ tiếc rằng thời gian 3 năm chưa có là bao so với vô thủy kiếp từng vọng động phiền não tham, sân, si. Nhà sư ấy chưa hoàn toàn thành công như ý muốn, thật ra tự biết mình còn chấp ngã, và cố gắng thiết lập phương án tu tập để diệt trừ ngã chấp, thì nhà sư cũng xứng đáng là một vị chân tu thạc đức rồi. Nhưng chúng ta đâu thể dễ dàng một sớm một chiều mà có thể giải quyết xong món nợ ngu si chấp ngã từ vô thủy kiếp đến nay. Quả là khó khăn khi chúng ta thấu đạt được căn bệnh ngàn đời của chính mình là sự ngu si chấp ngã, tức là chúng ta có phần hiểu biết về mình để dần hồi được chuyển hoá.

Trên thế gian này, chiến thắng vạn quân không bằng chiến thắng chính mình, chiến thắng chính mình mới là chiến công oanh liệt nhất! Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã trở thành bậc đạo sư lỗi lạc là thầy của trời người, vì Ngài đã chiến thắng chính mình bằng sự thật lịch sử cách nay trên 2600 tại Ấn Độ, đã được cả thế giới loài người hâm mộ khát ngưỡng tận cõi lòng. Là một vị hoàng thái tử có vợ đẹp con xinh thê thiếp đầy đủ, cung vàng điện ngọc, giang sơn gấm vóc và thần dân thiên hạ, chuẩn bị kế thừa ngôi vua. Nhưng sự giàu sang tột đỉnh quyền cao chức trọng không giúp cho chính mình được bình yên hạnh phúc trọn vẹn, vì những thứ đó sẽ làm cho con người trở nên tham lam và ích kỷ nếu ta không biết cách buông xả.

Tự chiến thắng chính mình, chúng ta chẳng những không làm trở ngại cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước mà còn làm tăng thêm sức mạnh nội tâm, để mọi người dễ dàng vượt qua những cám dỗ của cuộc đời. Nói cho rõ ràng hơn mọi sự thất bại trên đời này đều do chúng ta chưa làm chủ được những thói hư tật xấu, những tham muốn thấp hèn của bản thân.

Chiến thắng chính mình tức là ta khắc phục được những thói quen có tính hại người vật qua sự giả dối, lòng sân hận, tính tham lam, sự ganh ghét, tật đố… trên thế gian này hiếm thấy người hoàn thiện toàn diện. Chiến thắng chính mình không có nghĩa là chúng ta tự huỷ diệt bản thân mà là làm cách nào để không còn bị phiền não tham sân si chi phối, trong khi đó ta vẫn sống và làm việc như mọi người.

Chúng ta phải vượt qua kẻ thù nguy hiểm nhất là phải chiến thắng chính mình, ta phải đấu tranh với những thói hư tật xấu và sự tham muốn thấp hèn. Cá nhân chúng ta là tế bào của gia đình là thành viên của xã hội, cá nhân tốt thì gia đình bình yên hạnh phúc, xã hội sống an lạc thái bình.

Chủ nghĩa cá nhân được phát triển mạnh mẽ thì làm ảnh hưởng đến lợi ích chung của toàn xã hội. Cho nên người có hiểu biết chân chính là kẻ tự nhìn thấy khuyết điểm của mình rồi cố gắng ra sức chuyển hóa, để hoàn thiện chính mình nhiều hơn về mọi mặt.

Xã hội ngày nay phát triển toàn diện về tiện nghi vật chất đến mức cao tột, giúp cho con người tiết kiệm rất nhiều thời gian làm việc. Xét về những lời Phật dạy cách nay trên 2600 năm đối với con người trong mọi thời đại đều được lợi ích thiết thực vì tính nhân bản của nó.