Để trở thành phật tử chân chính (P.9)

Nói nhiều là diễn bày bằng lời nói mọi sự việc phát xuất từ những điều kiện khi thấy, khi nghe, khi ngửi, khi nếm, khi xúc chạm và suy nghĩ. Người nói nhiều đôi khi gây thiệt hại và làm phiền lòng nhiều người khác. Phụ nữ có thói quen nói nhiều nên được ví ba người phụ nữ xúm lại làm thành cái chợ chồm hổm. Đàn ông nói nhiều thì người ta thường gọi là bà tám và tất nhiên nhiều người không thích điều này.

Những người hay nói nhiều là những người thích nói chứ không thích lắng nghe, họ lúc nào cũng bảo vệ và cho suy nghĩ của mình là đúng nên nói năng huyên thuyên, chuyện làng trên xóm dưới gì cũng nói. Bởi do nói nhiều nên họ ít lắng nghe sự trao đổi, góp ý của người khác. Nói nhiều còn có cái bệnh là dễ làm mất lòng người khác, người xưa cũng bảo “tội từ miệng mà ra”. 

Tại sao “nói nhiều” lại gây chướng ngại cho sự tu tập của chúng ta? Theo kinh nghiệm nhân gian, người nói nhiều thì dễ mắc nhiều sai lầm vì dễ mất tự chủ trong lời nói. Phật tử chân chính muốn đạt được sự giác ngộ, giải thoát viên mãn thì cần phải thận trọng trong trò chuyện, nói năng. Phật tử không nên ăn không ngồi rồi, tụ tập lại bàn tán, nói năng ồn náo mà chỉ toàn nói những chuyện tạp nhạp của thế gian.

Theo sự tìm hiểu của các nhà tâm lý, người nói nhiều chưa hẳn là nhiều chuyện vì đôi khi chỉ mỗi một chuyện mà họ có thể nói từ ngày này sang ngày khác, nhất là các vị có tài hùng biện. Còn người nhiều chuyện thì chắc chắn sẽ nói nhiều vì đó là thói quen thích chứng tỏ với mọi người là mình có hiểu biết.

Có hai vợ chồng nọ cứ mỗi lần trong nhà có đám giỗ hay tiệc tùng gì là ông chồng cứ “nhai đi, nhai lại” với bà xã chuyện nấu nướng món gì và phải mời ai. Bà vợ khổ tâm quá mới than thà bà bị điếc chắc còn khỏe hơn. 

Chúng ta hãy học cách kiểm soát bản thân để không mắc bệnh nói nhiều, nó là một trong những biểu hiện của sự mất tự tin, đang lo lắng sợ hãi và mặc cảm tự ti. Để khỏa lấp cảm giác đó, người ta phải nói thật nhiều. 

Với các bà vợ thiếu tự tin, nói nhiều không hẳn là mong muốn của họ. Họ thường biện hộ trời cho cái miệng, cái mồm để ăn, để nói thì đương nhiên họ phải nói. Đấy là lý lẽ căn bản của các bà vợ mỗi khi bị các ông chồng lên án, trách cứ sao nói nhiều quá. Nếu xét khách quan thì ai cũng thấy đại đa số phụ nữ là thích nói nhiều, điều này quả thật không sai chút nào.

Chúng ta thử xem lại coi trên cõi đời này có sinh vật nào có khả năng nói nhiều mà không biết chán như ở một số phụ nữ? Đó là do nghiệp báo nhiều đời khiến họ có một cái miệng dẻo dai hơn nam giới, miệng của họ có thể hoạt động liên tục đồng thời có thế phát âm cao thấp, nhỏ to một cách rất đúng cung đúng điệu. 

Phụ nữ có khả năng nói liên tục bất tận gây sự chú ý cho nhiều người bởi những tin vịt, họ có thể nói nghĩa đen để buộc người nghe phải chú ý đến để hiểu nghĩa bóng hoặc ngược lại. Họ còn có thể một lúc nói về nhiều chủ đề, họ cũng thừa sức để nói các sự cố đã, đang và sẽ xảy ra ở hàng xóm láng giềng. Nhất là đối với những người họ không ưa thích, họ nói theo kiểu miệt thị, dèm pha và hơi chảnh một chút. 

Phụ nữ khi gặp buồn, vui gì thì cũng nói hoạch tẹt ra hết. Họ dùng ngôn từ trầm bổng, cao thấp để bộc lộ cảm xúc. Họ có thể diễn tả tỉ mỉ các “sự cố” mà họ đang phải đương đầu hoặc thậm chí chưa từng bao giờ gặp. Chính nhờ nói nhiều mà bao nhiêu hỉ, nộ, ái, ố đều theo miệng người phụ nữ mà tuôn ra ngoài khiến họ có thể tự tin “khỏe re như con bò kéo xe.”

Chúng ta đôi khi hay ngồi lê đôi mách, nhất là những phụ nữ làm việc nội trợ ở nhà một mình dễ buồn chán nên hay tìm đối tác để nói chuyện. Có người thích nghe thì mới có kẻ muốn nói. Trong chuyện ngồi lê đôi mách có sự bàn tán hứng thú riêng vì đây là dịp để chia sẻ những uất ức trong lòng do không có ai để trút bầu tâm sự.

Tuy nhiên, nếu chúng ta đóng vai trò diễn nói bằng những ngôn từ chát chúa có tính cách phê bình, chỉ trích thì phần thiệt thòi sẽ thuộc về chúng ta. Mọi người có thể bị kích động theo khi nghe chúng ta nói xấu một người nào đó trong làng xóm, thành ra ta trở thành kẻ nhiều chuyện.

Người nhiều chuyện khác với kẻ nói nhiều, kẻ nhiều chuyện thì luôn bới tung lên chuyện thương ghét, phải quấy đầu trên xóm dưới, chuyện nhỏ xé ra to, chuyện có nói không và ngược lại. Không ai muốn đề bạt một kẻ nhiều chuyện lên làm quyền cao chức trọng, cũng không ai tin tưởng hay thích những người nhiều chuyện vì họ không bao giờ biết giữ kín một chuyện gì khi họ đã biết. 

Như vậy, người nhiều chuyện dễ làm mất uy tín, mọi người sẽ bắt đầu nghi ngờ khi người đó nói ra điều gì. Đa số người thích nhiều chuyện là do họ không có công ăn chuyện làm chính thức, họ chỉ giữ vai trò nội trợ là chính nên thời gian rãnh rỗi nhiều. Thường những kẻ muốn đâm sau lưng người khác sẽ mượn người nhiều chuyện để làm công cụ thực hiện mục đích dối trá của mình. Khi mọi việc đã vỡ lỡ, kẻ nhiều chuyện sẽ  hứng chịu sự trả đũa từ mọi phía, người núp phía sau sẽ cười vào mặt kẻ bị bêu xấu, cuối cùng họ chỉ trút giận vào bao cát mà thôi.

Và còn nhiều tác hại khác của việc bàn tán xì xầm, nhỏ to, đôi khi còn thêm chút mắm muối vào để câu chuyện không có gì mà thành ra to lớn. Nhưng nói thì dễ, làm thì khó, xì xầm to nhỏ là thói quen khó cưỡng của nhiều người, nhất là các chị em phụ nữ được cho là nhiều chuyện số một. Đôi khi chúng ta biết rõ rất nhiều chuyện đã xảy ra nhưng cũng không nên nói, vì có nói ra cũng không có lợi, đôi khi còn phiền phức cho chính mình và ảnh hưởng xấu đến người khác. 

Có nhiều người nói, nhất là chị em phụ nữ thường hay tung tin vịt rồi buột miệng rằng chuyện này bí mật đừng nói cho ai biết. Thế là tin đồn cứ thế loan đi, chuyện nhỏ xé ra to, tất cả mọi người làng trên xóm dưới không ai không biết. Muốn từ bỏ thói quen xấu này không phải chuyện dễ trong một ngày, một bữa nên tốt nhất việc gì cần nói thì nói, không cần thì thôi, còn trường hợp nói ra làm ảnh hưởng xấu đến người khác thì tốt nhất chúng ta không nên nói. 

Thói quen nói xấu có một sự quyến rũ và cám dỗ rất lớn, với một số người họ gần như bị nghiện. Nếu trong một ngày không nói cùng ai chuyện xóm trên xóm dưới thì họ cảm thấy như bị ức chế nên dễ sinh cau có, giận hờn. Phụ nữ nói nhiều có khi sống thọ hơn phụ nữ ít nói, và nhờ nói nhiều mà phụ nữ sống lâu hơn so với đàn ông. Quả thật đúng như vậy! Đàn ông họ tế nhị hơn nên vui cũng ít thổ lộ ra bên ngoài, khi buồn họ cũng nín thinh, im lặng, hoặc có nói cũng rất hà tiện lời nói, ít chịu chia sẻ điều đang ôm ấp trong lòng.

Theo các nhà tâm lý học, tất cả những cảm xúc, tư duy của con người luôn cần được bộc lộ ra bên ngoài; ngược lại, nếu bị đè nén trong lòng dễ sinh ra những hệ lụy tai hại như chứng căng thẳng, trầm cảm khiến chúng ta mau chết sớm hoặc cau có, khó chịu ra mặt. Vì thế, nụ cười là liều thuốc bổ để giảm bớt các ức chế trong lòng, đó chính là bài thuốc có thể làm cho chúng ta lạc quan và sống thọ.

Ca dao Việt Nam cho rằng: “đàn ông miệng rộng thì sang, đàn bà miệng rộng tan hoang cửa nhà”. Đối lập lại, nhân tướng học của phương Tây cho rằng: “Đàn bà miệng rộng thì sang”. Vậy hai học thuyết Đông và Tây cái nào đúng, cái nào sai? Chẳng qua là do tín ngưỡng của mỗi nơi có khác nên đúng và sai cũng không nhất định, chỗ này cho như vậy là đúng, chỗ kia cho như vậy là sai. Chính vì vậy, mọi việc trên thế gian này đều tương đối cả. Lại có câu ca dao: “Đàn ông lắm miệng thì tài, đàn bà lắm miệng điếc tai láng giềng”. Lắm miệng lắm mồm tức là “nói nhiều”, miệng không kịp kéo da non.

Nói nhiều mà nói móc, nói méo, nói nặng, nói nhẹ, nói thêm, nói bớt, nói để vu khống thiên hạ bằng cách nói sai sự thật làm cho chúng ta thù hằn, ghét bỏ lẫn nhau. Nhất là những người làm chính trị, họ hay nhiều chuyện, tìm đủ mọi cách để đả phá kẻ đối lập. Họ dùng mọi thủ đoạn bằng miệng lưỡi thâm sâu để hạ bệ đối thủ.

Người Phật tử chân chính việc gì cần nói thì nói, không cần thì thôi. Nói nhiều là bệnh ba hoa, khoác lác dễ làm ảnh hưởng xấu đến người khác. Để đối trị được bệnh nói nhiều, chúng ta hãy nhiếp tâm niệm Phật, niệm Bồ tát, niệm hơi thở hoặc thường xuyên quán chiếu soi sáng lại chính mình, nhờ vậy biết cách làm chủ bản thân.

Còn nữa...
Thích Đạt Ma Phổ Giác

TIN, BÀI LIÊN QUAN:

• 

  Để trở thành phật tử chân chính (P.8)

• 

  Để trở thành người phật tử chân chính (P.7)

• 

  Để trở thành phật tử chân chính (P.6)

• 

  Để trở thành phật tử chân chính (P.5)

• 

  Để trở thành phật tử chân chính (P.4)

• 

  Để trở thành phật tử chân chính (P.3)

• 

  Để trở thành phật tử chân chính (P.2)

• 

  Để trở thành phật tử chân chính (P.1)