Pho tượng Phật quý ở Linh Sơn cổ tự

Thoạt đầu chùa dựng bằng vách gỗ, mái lợp ngói âm dương, năm 1959 Hòa thượng Thích Tịnh Viên lại dời toàn bộ ngôi chùa sang khu đất đối diện, gần đình Thần Thắng Tam (đường Hoàng Hoa Thám, Tp.Vũng Tàu) ngày nay, qui mô khang trang hơn.

Đến thăm viếng Linh Sơn cổ tự, nếu không được giới thiệu, ít người biết pho tượng Phật Thích Ca mầu ni cổ bằng đá sa thạch thế kỷ VII đang thờ tại chánh điện.

Nhiều năm qua, nhất là trong thời kỳ chống Pháp, Mỹ sợ tượng bị mất cắp, người ta đã sơn màu (ngụy trang) như những pho tượng khác, cách nay không lâu tượng lại được cạo hết lớp sơn ngoài, trả lại giá trị thực của nó.

Pho tượng này (cùng một pho nữa nhỏ hơn) đã từng bị mất và được tìm thấy tại khu vực triền núi Lớn, Bãi Dâu (gần mép biển, một số dân chài từ huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi tới Ghềnh Rái (Bãi Dâu, Tp.Vũng Tàu) đánh bắt cá trong khi đi kiếm củi đã tình cờ phát hiện 2 pho tượng bị chôn vùi dưới đất.

Nhân dân cho rằng, đây là những pho tượng cổ quý của làng Tam Thắng, người Pháp muốn trộm đưa về nước, khi chưa có cơ hội chuyên chở, nên đã cất giấu tại đây. May thay, khi phát hiện, mọi người kịp thời thương lượng, giữ được pho tượng lớn thỉnh về thờ tại tòa chánh điện Linh Sơn cổ tự ngày nay. Còn pho tượng nhỏ hiện đưa về huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi (nay chưa rõ tung tích).

Tượng chế tác từ đá sa thạch màu xám, cao 1 mét (nếu tính cả bệ là 1,18 mét) còn khá nguyên vẹn, tư thế ngồi thiền định, kiểu bán kiết già (Paryankasana). Đầu tượng cao 30cm, trên đỉnh là nhục kháo, phía dưới là mũ len xoắn kiểu bụt ốc, vầng trán rộng và phẳng, đôi lông mày thanh mảnh hình bán nguyệt dường như giao nhau, mắt hờ khép nhìn xuống soi rọi nội tâm, sống mũi cao đều và hơi nở, cân phân với hai cánh mũi, khuôn mặt đoan trang, nghiêm nghị, đôi môi dầy đầy đặn thoáng mỉm cười, vành tai trong sâu và nổi thành gờ chạm khắc theo phong cách tả thực, vành tai ngoài có thùy tai lớn chảy dài xuống gần tận bờ vai.

Thân tượng được tạc với cổ hơi ngắn, ngực căng nổi, eo thắt, đôi tay thu đặt trên đùi, lòng bàn tay phải ngửa chồng lên bàn tay trái, cánh tay tròn lẳn, các ngón chạm khắc nổi rõ từng chi tiết, chân trái đặt chồng lên chân phải, bàn chân ngửa. Áo cà sa hở một phần vai phải ôm và bó sát kín toàn thân, viền nổi hơi cong chạy từ đỉnh ngực trái kéo sang sát ngực phải. Xung quanh bệ tượng chạm khắc hình cánh sen cách điệu.

Tổng thể tượng Phật khá cân đối, hài hòa, điêu khắc mỹ thuật hoàn chỉnh, sắc sảo theo phong cách tiền Ăngkor, niên đại vào khoảng thế kỷ thứ VII. Đây là một trong 2 tượng cổ là hiện vật gốc quí hiếm, độc đáo, được bảo quản lưu giữ tại di tích thuộc TP. Vũng Tàu.

Nhiều năm qua các nhà khảo cổ học đang tìm kiếm nghiên cứu những dấu tích kiến trúc cổ liên quan đến pho tượng cổ này, nhưng đến nay vẫn còn là khoảng trống. Sự hiện diện của pho tượng Phật Thích Ca mầu ni tại chùa Linh Sơn có ý nghĩa và giá trị lớn trong công tác nghiên cứu lịch sử điêu khắc, mỹ thuật, văn hóa cổ về Phật giáo, góp phần bổ sung thêm nguồn tư liệu, hiện vật gốc quí hiếm trong tổng thể kho tàng di sản văn hóa vật thể của quốc gia nói chung, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng. Bảo tàng tỉnh phối hợp cùng cơ quan chức năng lập hồ sơ đề nghị công nhận tượng Phật Thích Ca mầu ni cổ là bảo vật quốc gia.

Hiện nay pho tượng này vẫn bài trí cùng 12 pho tượng Phật khác trên bệ thờ tòa chánh điện chùa Linh Sơn, hài hòa cùng công trình kiến trúc cảnh quan sân vườn, hồ ao sen, với những gốc sứ cổ thụ ngào ngạt hương thơm, quyện vào không gian tĩnh lặng thoáng mát lộng gió quanh năm, đang là địa chỉ thu hút khá đông du khách và Phật tử đến hành hương tham quan chiêm ngưỡng tại TP. Vũng Tàu.

Tác giả: Phạm Chí Thân
Nguồn: http://baobariavungtau.com.vn/van-hoa-nghe-thuat/201112/pho-tuong-phat-quy-o-linh-son-co-tu-234600/

Tài liệu tham khảo:

- Lý lịch chùa Linh Sơn -Tư liệu Bảo tàng tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu.

- Thông tin khoa học công nghệ tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu số 6-1999 chuyên đề bảo tàng di tích.

- Lâm Mỹ Dung -Vết tích văn hóa cổ ở Bà Rịa- Vũng Tàu.

- Huỳnh Minh-Vũng Tàu xưa và nay, NXB Cánh Bằng Sài Gòn 1970.