Quảng Nam: Mừng khánh tuế Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Duyên

Trong giây phút giao thừa đón mừng xuân Ất Mùi 2015, tại chùa Đạo Nguyên (Tp.Tam Kỳ, Quảng Nam), hàng đệ tử xuất gia và hơn 1.000 phật tử các giới đã thành tâm chúc mừng khánh tuế Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Duyên, Thành viên HĐCM, Phó Chủ tịch HĐTS, Trưởng BTS GHPGVN tỉnh Quảng Nam, Viện chủ chùa Đạo Nguyên, tròn 87 tuổi.

Tại buổi lễ, ĐĐ.Thích Viên Tánh đại diện cho hàng đệ tử xuất gia cũng như tại gia đã dâng lên lời cảm niệm ân sư: "Giờ đây, Hòa thượng đã 86 tuổi, cái tuổi của bậc Trưởng lão, rất cần sự an tịnh, nhưng nghĩ đến đàn hậu học, mỗi lúc Hòa thượng lại gánh thêm nhiều trọng trách.... Bằng tất cả tâm lòng của mình, Hòa thượng đã dành hết thời giờ không chỉ hoàn thành Phật sự Giáo hội giao phó mà còn hướng dẫn cho tứ chúng một lộ trình tu học giác ngộ, giải thoát."

Trong lời đạo từ, Hòa thượng Thích Thiện Duyên đã khuyên dạy các hàng đệ tử cố gắng nỗ lực tu tập, cũng như tham gia tích cực hoàn thành các công tác phật sự mà Giáo hội giao phó để Phật giáo tỉnh nhà càng ngày càng phát triển… Trong hương vị ngọt ngào vui tươi của giây phút giao thừa đón mừng năm mới, với sự ấm áp đạo tình của người con Phật. Hòa thượng đã gởi tặng lộc đầu năm cũng như có lời chúc an lạc, tinh tấn và thành tựu thiện nguyện đến với hàng đệ tử của mình.

* Tiểu sử Hòa thượng Thích Thiện Duyên:

Hòa thượng Thích Thiện Duyên, thế danh Võ Đình Như, sinh ngày 20/10/1926 tại thôn Hội Vân, xã Cát Hiệp, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định. Ngài là con thứ 3 của cụ ông Võ Toản pháp danh Nhựt Toàn và cụ Bà Đặng Thị Chức pháp danh Diệu Phát, cả gia đình đều là những phật tử thuần thành.

Thuở nhở, Ngài được bà nội dẫn đến chùa trong làng lễ Phật tụng kinh vào Rằm, mồng Một. Sau đó, với túc duyên nhiều đời nên Ngài gặp Đại lão Hòa thượng Thích Thanh Hòa từ chùa Trà Can, Tháp Chàm, Phan Rang về tổ chức lễ truyền Tam Quy Ngũ giới tại chùa Tịnh An (Phù Cát, Bình Định), Ngài thọ Tam quy Ngũ giới trong dịp này.

Năm 1941, khi Ngài 15 tuổi, cơ duyên thuần tục, lòng cảm mến Phật Pháp dâng cao, Ngài dõng mãnh phát tâm xuất gia và được sự chấp thuận của song thân, Ngài rời gia đình đến đầu sư nơi Hòa thượng Giáo thọ Thích Quảng Đức, chùa Tịnh An, mong được suốt đời học tập và hầu hạ để đền đáp công ơn khai thị. Nào ngờ đâu, chỉ mới 5 năm Hòa thượng giáo thọ chích lý Tây quy, cao đăng thượng phẩm, lúc này Ngài chưa tròn hai mươi tuổi.  Đây quả là sự mất mác lớn lao nhất trên con đường tìm về bảo sở. Ngài ở lại chùa Tịnh An 4 năm để thù ân báo đáp.

Thời gian thấm thoát trôi qua, lúc này ngài đã 24 tuổi, ngẫm đời vô thường, xót mình giáo pháp chưa thấm, lại không thầy hướng dẫn, do đó Ngài quyết định tìm đến đảnh lễ cầu pháp Đại lão Hòa thượng Thượng Giác hạ Tánh, viện chủ tổ đình Hưng Long (xã An Nhơn, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định) là một trong những ngọn Hải Đăng của tỉnh Bình Định thời bấy giờ, được Đại Lão Hòa thượng Hưng Long chấp thuận và ban cho pháp danh là Quảng Thành, pháp tự là Thiện Duyên.

Ảnh hưởng phong trào chấn hưng Phật giáo của Thái Hư Đại Sư, lúc này khí thế học Phật bừng dậy từ Bắc chí Nam, các Phật Học Viện mở ra cùng khắp. Năm 1953 Phật Học Đường Nha Trang thành lập, Ngài được Hòa thượng dự học tại đây. Năm 1956 Phật Học Đường Báo Quốc - Huế chuyển vào Nha Trang và nhập cùng với Phật Học Đường Nha Trang thành Phật Học Viện Trung Phần đặt tại chùa Hải Đức, do cố Hòa thượng Thích Trí Thủ làm Giám viện và quý Hòa thượng giáo thọ như HT. Thích Thiện Siêu, HT.Thích Huyền Quang, HT. Thích Thiện Minh... chương trình học lúc bấy giờ là chương trình cao đẳng tương đương với chương trình Học Viện Phật giáo Việt Nam bây giờ. Ngài cũng là Tăng sinh khóa này, bạn đồng học của Ngài nay còn có Hòa thượng Thích Thiện Bình (Nha Trang), Hòa thượng Thích Đức Chơn, Hòa thượng Thích Thiện Hạnh (Huế),...

Năm 1957, Ngài được bổn sư cho thọ đại giới và ban cho Pháp hiệu là Quán Ngôn. Đại giới đàn này, do Hòa thượng Giám viện tổ chức và Hòa thượng Thích Giác Nhiên (đệ nhị Tăng thống GHPGVNTN) làm Đàn đầu Hòa thượng.

Là một trong những Tăng sinh sáng giá của Phật Học Viện Hải Đức Nha Trang, Ngài được Giáo hội Phật giáo Trung Phần bổ nhiệm làm giảng sư trong giảng sư đoàn miền Trung. Trong thời gian này, Ngài đã đi giảng thuyết giáo lý khắp các tỉnh thuộc Trung phần như Nha Trang, Bảo Lộc (Lâm Đồng), Phú Yên, Quảng Ngãi và nhất là Quảng Nam. Tại Quảng Nam, Ngài đã không quản gian lao, vượt thác trèo đèo đến tận các vùng trung du hẻo lánh như huyện: Hiệp Đức, Hậu Đức, Trà My, Tiên Phước, Nông Sơn, Quế Sơn, Đại Lộc,... cho đến các vùng đồng bằng ven biển như Tam Hải (Núi Thành), Duy Hải (Duy Xuyên), Bình Minh (Thăng Bình),... trong thời gian hoằng pháp tại Quảng Nam (1958 - 1969) Ngài thường ở tại các trú xứ Pháp Bảo (Hội An), Hòa An (Tam Kỳ),...

Năm 1962, tỉnh Quảng Nam được chia thành 2 đơn vị là tỉnh Quảng Tín và Quảng Nam, cũng năm này Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Tín được thành lập. Hội Đồng Trị Sự Giáo hội Phật giáo Trung phần bổ nhiệm Ngài làm Hội trưởng, trụ sở tạm thời đặt tại Hội quán chùa Hòa An do cố Hòa thượng Thích Từ Ý làm trụ trì.

Năm 1963, pháp nạn bùng nổ, Ngài đã cùng chư Tăng Ni trong tỉnh bảo vệ đạo Pháp, đem lại an bình cho Phật giáo địa phương.

Ngày 01/11/1963, chính quyền Ngô Đình Diệm sụp đổ, Pháp nạn tạm qua, sự sinh hoạt tu học của Tăng Ni trong tỉnh dần dần đi vào ổn định. Xét thấy Giáo hội tỉnh nhà chưa có một cơ sở Tỉnh hội để làm việc, Ngài đã xin mảnh đất tại thôn Mỹ Thạch, xã Kỳ Hương (nay là phường Tân Thạnh, thành phố Tam Kỳ) để làm trụ sở Tỉnh hội. Ngôi chùa Tỉnh hội này, do Ngài chủ trì xây dựng khởi công vào ngày 17/11/1963, được Hòa thượng Thích Đôn Hậu chứng minh lễ đặt đá, đến năm 1965 công tác xây dựng trụ sở Tỉnh Giáo hội hoàn thành và đặt tên là chùa Đạo Nguyên.

Năm 1964, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất ra đời, Ngài được Viện Hóa Đạo cung cử làm Chánh đại diện tỉnh Quảng Tín cho đến ngày thống nhất đất nước (1975). Trong thời gian này, ngoài việc chăm lo công tác hành chánh của Giáo hội, Ngài còn chú trọng đến việc giảng dạy kinh luật luận cho Tăng Ni trẻ. Ngài đã cùng với cố Hòa thượng Thích Chơn Ngộ, cố Hoà thượng Thích Từ Ý tổ chức an cư kiết hạ, các lớp học bồi dưỡng Phật Pháp cho Tăng Ni. Ngài tuy trú tại Tam Kỳ nhưng vẫn là giảng viên căn bản của Phật Học Viện tại Đà Nẵng cũng như Trường cơ bản Phật học Quảng Nam - Đà Nẵng về sau.

Năm 1977, tỉnh Quảng Nam, Quảng Tín và Đà Nẵng sát nhập làm một, Phật giáo thành lập Ban đại diện Phật giáo Quảng Nam - Đà Nẵng, Ngài được cung cử giữ chức vụ Phó Ban Đại diện tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng. Năm 1981, Giáo hội Phật giáo Việt Nam ra đời, Đại hội đại biểu Phật giáo tỉnh Quảng Nam Đà Nẵng lần thứ 1 được tổ chức và Ngài được Đại hội cung cử làm Phó Thường trực Ban Trị Sự Phật giáo tỉnh cho đến ngày chia tách tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng (1996), và Ngài đồng thời là Ủy viên Hội Đồng Trị Sự GHPGVN.

Sau khi chi tách tỉnh Quảng Nam Đà Nẵng thành hai đơn vị hành chánh là thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam. Trung ương Giáo hội đã giao nhiệm vụ cho Ngài làm trưởng ban vận động thành lập Tỉnh hội Phật giáo Quảng Nam. Nhờ nhiệt tâm vì đạo Pháp và đức tính khiêm hạ của mình, Đại hội đại biểu Phật giáo tỉnh Quảng Nam lần thứ nhất được diễn ra thành tựu viên mãn. Tại Đại hội lần này, Ngài được cung cử giữ chức vụ Trưởng Ban Trị Sự tỉnh hội, nay là Trưởng Ban Trị Sự GHPGVN tỉnh.

Tại Đại hội Phật giáo toàn quốc lần thứ II, nhiệm kỳ (1987-1992), Ngài được suy cử vào thành viên Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Tại Đại hội Phật giáo toàn quốc lần thứ III, IV, V, VI (1992-2012), Ngài được suy cử làm Trưởng Ban Hướng dẫn Phật tử Trung ương Giáo hội.

Tại Đại hội Phật giáo toàn quốc lần thứ VII, nhiệm kỳ (2012-2017), Ngài được suy cử giữ chức vụ Phó Chủ tịch HĐTS, Trưởng Ban Hướng dẫn Phật tử GHPGVN.

Dù ở giai đoạn nào của Giáo hội, dù ở cương vị nào khi được cung cử đảm trách, Hòa thượng đều lấy đức khiêm cung, hòa khí làm trọng nên trở thành một trong những trụ cột vững chắc của Phật giáo Việt Nam và  tỉnh nhà. Với công đức mà Ngài đã đóng góp cho Đạo pháp và dân tộc nên Ngài đã được giáo hội tặng bằng tuyên dương công đức, Chủ tịch nước tặng huân chương độc lập hạng III; Thủ tướng chính phủ tặng tặng bằng khen, chính quyền, mặt trận tặng kỉ niệm chương vì sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc và nhiều bằng khen khác.

Để duy trì mạng mạch Phật pháp bằng chính đời sống giới luật như Phật dạy, Ngài luôn ủng hộ và quan  tâm đến việc an cư tu học, hay thúc đẩy thành lập Trường cơ bản Phật học Quảng Nam (nay là Phật học Quảng Nam). Về phương diện giới luật, là một Tăng sĩ tinh thông học giới, Ngài luôn lấy giới làm trọng, với tích cực phát huy vai trò hàng đầu của giới luật. Vì thế, Ngài thường được cung thỉnh làm Giáo thọ trong các kỳ An cư tại địa phương; Ngài được cung thỉnh làm dẫn thỉnh sư Đại giới đàn Vĩnh Gia (Đà Nẵng, 1970); Ban khảo hoạch Đại giới đàn Thiện Hoà (Sài Gòn, 1980); Giáo thọ A Xà Lê Đại giới đàn Phước Huệ (Đà Nẵng, 1996); Giáo thọ A Xà Lê Đại giới đàn Tịnh Khiết (Huế, 2000); Đàn đầu Hòa thượng Đại giới đàn Minh Giác (Quảng Nam, 2000); Giáo thọ A Xà Lê Đại giới đàn Khánh Anh (Bình Định, 2000); Đàn đầu Hòa thượng Đại giới đàn Ân Triêm (Quảng Nam, 2004); Chứng minh Đại giới đàn Trí Thủ (Đà Nẵng, 2008); Đàn đầu Hòa thượng Đại giới đàn Phước Trí (Đà Nẵng 2013); Đàn đầu Hòa thượng Kế châu (Bình Định, 2013)…

Với bổn tự Đạo Nguyên, Ngài luôn lấy tinh tấn hành trì hằng tự minh biểu mẫu, lấy lân mẫn khoan dung làm phương tiện độ sanh. Đệ tử xuất gia đắc pháp với Ngài có hơn 30 vị, đã kế tục sứ mệnh của Ngài tham gia các cấp Giáo hội, Trụ trì các tự viện tiếp Tăng độ chúng gần xa. Đối với hàng đệ tử tại gia luôn được Ngài ưu ái hướng dẫn tu trì.

Tự viện luôn được Ngài dần dần tùy duyên tu sửa. Năm 2014, khi bước qua tuổi 86, biết sức khỏe dần yếu, Ngài quyết định truyền trao chức vụ trụ trì lại cho Đại đức Thích Viên Tánh, Trưởng Ban Phật giáo quốc tế GHPGVN tỉnh, là hàng đệ tử của Ngài tiếp bước quản lý điều hành chùa Đạo Nguyên, cũng trong dịp này chùa Đạo Nguyên khởi công đại trùng tu xây dựng lại ngôi đại hùng bảo điện để đáp ứng nhu cầu tu học của chư Tăng và đạo hữu phật tử. Công trình xây dựng đến nay cũng đã sắp hoàn thành.

Có thể nói, dù bất cứ lĩnh vực nào, thời kỳ nào Ngài luôn là người hết mình cho công việc. Ngài luôn đặt sự tồn vong của đạo pháp lên hàng đầu, xem giáo dục Tăng Ni là nền tảng của sự phát triển đạo Pháp, xem Giới luật là giềng mối của sự lớn mạnh Tăng già, Ngài là tấm gương về sự tận tuỵ, khiêm hạ, đạm bạc xứng đáng cho hàng hậu tấn noi theo.

Quang Thanh

Ban TTTT PG Quảng Nam