Sắc tộc vùng cao xứ Nghệ

Đoàn đến Quỳ Châu cũng đã 10g00 sáng, qua bao đèo dốc vùng rừng núi của miền Trung Bắc bộ. Ngôi trường cấp 1 và cấp 2 tuy không đầy đủ tiện nghi như các trường ở thành phố, nhưng không nhếch nhác như một số vùng cao khác.Học sinh phần lớn thuộc sắc tộc Thái, áo quần sạch sẽ. Có những học sinh ở bản làng xa, phải thuê nhà ở lại, chứng tỏ đời sống người dân thuộc huyện Quỳ Châu không đến độ nghèo đói như Kỳ Sơn.

Nghệ An thuộc vùng Bắc Trung bộ. Phía Bắc giáp tỉnh Thanh Hóa, phía Nam giáp tỉnh Hà Tĩnh, phía Đông giáp biển Đông, phía Tây Bắc giáp tỉnh Huaphanh (Lào), phía Tây giáp tỉnh Xiengkhuang (Lào), phía Tây Nam giáp tỉnh Borikhamxay (Lào).

Quỳ Châu là một huyện nằm trong vùng kinh tế Phủ Quỳ của Nghệ An, trung tâm miền Tây Bắc Nghệ An, có vùng sinh thái đặc biệt, cùng với huyện Kỳ Sơn, Quỳ Châu được Unesco chọn là vùng sinh quyển miền Tây Nghệ An. Quỳ Châu có hệ thống sông suối chằng chịt đã tạo ra nhiều thác nước đẹp như thác Đũa, thác Tạt Ngoi, khe Nậm Pông. Đây là lợi thế để phát triển du lịch sinh thái. Địa hình của huyện khá phức tạp khi có hơn 72% diện tích ở độ cao trên 200 m so với mặt nước biển. Dân số khoản 54.236, 80% sắc tộc Thái.

Học sinh nơi đây đạt loại giỏi, theo thống kê, ỷ lệ học sinh bỏ học giảm, số học sinh tốt nghiệp các cấp đạt 80% trở lên. Mỗi năm, huyện có từ 20 - 35 em thi đỗ vào các trường cao đẳng và đại học.

Tuy vậy, vùng cao và sâu giáp giới Lào nơi đây, đến bây giờ vẫn chưa có điện; theo cô Quảng Phúc (Hương Giang), huyện Kỳ Sơn còn là huyện nghèo hơn nữa, có lúc cô đi ủy lạo Kỳ Sơn, xã Nậm Típ, chứng kiến một gia đình nơi đây, nồi niêu, chén bát không bao giờ rữa. Từng lớp cáu bẩn đóng dày đáy nồi và quanh miệng chén, áo quần thì khỏi phải nói. Tính thụ động của một số sắc tộc cũng đã góp phần làm nghèo địa phương. Vào năm lũ lớn, tại Kon Tum, đoàn cứu trợ chùa tháp Kỳ Quang vất vả lội sình, băng núi bê từng thùng quà vào cứu trợ, dân sắc tộc địa phương ngồi trên nhà sàn nghe nhạc điện thoại, cứ như việc cứu trợ là bổn phận của người Kinh, không ai quan tâm phụ giúp. Chẳng những thế, khi điện đưa vào từng thôn, nhà nhà không ai tự mua bóng điện để thắp sáng. 

Vật dụng như sách vở, đồ chơi, áo ấm cho học sinh, do cô Nguyên Hưng tích góp để ủy lạo cho học sinh. Tuy giá trị không bao nhiêu, nhưng tình cảm và công sức từ Sài Gòn ra Nghệ An rồi đi lên vùng cao xa xôi đã nói lên tấm lòng của người khởi xướng. Theo các thầy ở trường, tập vở họ có đủ, chỉ cần tiền để sắm sửa trang thiết bị, đây là việc khó giải quyết.

Việc ủy lạo, cứu trợ xưa nay từ các đoàn Phật giáo, rất cần thiết trong lúc thiên tai, nhưng bình thường, các phẩm vật đó biến họ thành kẻ chờ đợi quanh năm, tính trông chờ đã làm cho một số bản làng ít chịu lao động. Chị Khương trên Kon Tum cho biết: nhà nước cấp bò sữa, thay vì để nuôi, họ lại xẻ thịt thiết đãi bản làng ăn nhậu. Thầy Quang Hạnh muốn tặng xe máy cày, cũng theo chị Khương, có lẽ không lâu hơn họ sẽ bán để lấy tiền uống rượu.Vấn đề người sắc tộc là vấn đề khó giải quyết vì tính thụ động, không tranh đua. Vốn bản chất du canh du cư, gieo hạt đợi mùa thu hoạch, trong lúc nông nhàn, chỉ biết ăn chơi uống rượu cần.

Vì thế, lòng từ bi trước sự đói nghèo của họ, người Kinh không thể giúp họ phát triển cho cuộc sống với từng đợt cứu trợ như muối bỏ biển như thế.