Thánh tử đạo, nữ Huynh trưởng Nguyên Thường Đào Thị Yến Phi

14h30 ngày 26/01/1965 trước toà Hành chánh tỉnh Khánh Hoà trong lúc chư tăng, ni và Phật giáo đồ đang tuyệt thực Đào Thị Yến Phi đã tự tay tưới xăng vào mình và châm lửa tự thiêu

Thánh tử đạo, nữ Huynh trưởng pháp danh Nguyên Thường, tự Diệu Mai – Đào Thị Yến Phi, sinh ngày 16 tháng Giêng năm 1948 (Mậu Tý), tại Hà Đông (Hà Nội). Thân phụ là cụ Đào Trọng Bình; thân mẫu là cụ Lê Thị Vượng. Vì thân phụ đi xa và mất liên lạc từ năm Yến Phi lên 10 tuổi, nên gia đình chỉ hai mẹ con đùm bọc lẫn nhau. Mẹ Yến Phi là một phật tử thuần thành, kính Phật, yêu con. Đào Thị Yến Phi rất ngoan hiền và hiếu thảo với mẹ, luôn luôn cố gắng đỡ đần và không để mẹ buồn lòng.

Tượng đài Thánh tử đạo Yến Phi tại công viên Yến Phi (Nha Trang)

Nguyên Thường - Đào Thị Yến Phi gia nhập Gia đình Phật tử Linh Thứu (Nha Trang) từ năm 1958 với tư cách một đoàn sinh Oanh Vũ, năm 1961 cắt dây lên Thiếu nữ.

Chính thức Quy y Tam Bảo vào ngày lễ Phật đản 1962. Trúng cách trại huấn luyện Đội Chúng trưởng “Thần Hội” năm 1962, trúng cách trại Huấn luyện Huynh trưởng Lộc Uyển năm 1964. Sau đó về sinh hoạt với Gia đình Phật tử Chánh Quang (Nha Trang) với nhiệm vụ Đoàn phó Nữ Oanh Vũ.

Với bản tính hiền hoà, được tiếp thu tinh thần Bi - Trí - Dũng của đạo Phật, Đạo Thị Yến Phi là một phật tử gương mẫu được mọi người cảm mến. Mặc dù ít nói nhưng khi nói được là phải làm được cho dù phải hy sinh đến tính mạng, cộng với tánh tình của Yến Phi luôn cương trực và có lòng quả cảm. Đức tính ấy đã thể hiện một cách trung thực qua tinh thần hy sinh cao đẹp và anh dũng của Thánh tử đạo Đào Thị Yến Phi:

Chị Huynh trưởng Nguyễn Thị Trang đọc lời tưởng niệm

14h30 ngày 26.01.1965 trước toà Hành chánh tỉnh Khánh Hoà trong lúc chư tăng, ni và Phật giáo đồ đang tuyệt thực Đào Thị Yến Phi đã tự tay tưới xăng vào mình và châm lửa tự thiêu. Cho đến khi ngọn lửa bừng lên chói loà phát lên từ nhục thân Yến Phi thì đã quá muộn, không ai cứu Yến Phi được nữa. Mọi người ngã mình kêu khóc trước biểu tượng Bi Dũng rạng ngời trong niềm đau thương xúc cảm vô hạn.

Thế là Nguyên Thường - Đào Thị Yến Phi đã hiến dâng trọn vẹn thân mình cho tự do, dân chủ, đạo pháp và dân tộc. Trước khi từ giả cõi tạm Đào Thị Yến Phi có để lại ba bức tâm thư:

- Một thư gửi cho Mẹ, có đoạn viết: “Con tin rằng việc làm của con ngày hôm nay giúp ít nhiều cho đạo Pháp, Mẹ đừng vì con mà tiếc thương bi lụy. Con không mất và sẽ còn mãi mãi với nguyện vọng dân tộc… Nợ đời, nợ đạo con chọn một, chỉ có giáo lý của đức Phật mới tồn tại mãi… Mẹ tha tội cho con….”

- Bức thư thứ hai gửi cho quí Thượng toạ, Đại đức và Phật giáo đồ, Yến Phi viết: “Con, một huynh trưởng của Gia đình Phật tử Chánh Quang xin âm thầm phát nguyện thiêu đốt nhục thân để cúng dường Tam Bảo cầu nguyện Quốc thái dân an, cầu cho quí Thượng toạ, Đại đức tăng, ni pháp thể khương an, cầu nguyện cho Phật giáo đồ dư sức, thừa nghị lực để tranh đấu…”

- Và một bức thư gửi Thủ tướng Trần Văn Hương nói lên lời tâm huyết: “Mong chính quyền sớm giác tỉnh và giải quyết các nguyện vọng của Phật giáo…”

Ôi! Cao đẹp thay hành động phi thường của Thánh tử đạo, Diệu Mai - Nguyên Thường. Nhà thơ Mai Khắc Huy lúc đó đã xúc động viết nên Ngọn Lửa Yến Phi:

Đông đảo thế hệ Huynh trưởng đàn em tưởng niệm Thánh tử đạo Yến Phi

Bên biển đông thét gào sóng dậy

Bổng bừng lên ánh lửa oai hùng

Lửa Từ bi rực sáng trời Đông

Trong huyết quản máu hồng ngưng chảy.

Lửa Yến Phi bừng cháy

Thiêu đốt xác phàm nhân

Trăm ngàn người gục lạy

Nước mắt tràn đau thương

Hiến dâng ánh lửa thiêng

Báo ân Tam Bảo xây nền tự do

…………………..

Nha Trang thơ mộng

Đây chính là nơi

Lửa Yến Phi sáng ngời

Đốt tan bạo lực

Quét sạch bạo quyền

Oai linh thay! Ánh lửa thiêng

Muôn đời Dân tộc xin nguyền nhớ ơn.

Phải, sự hy sinh vô úy của Yến Phi một lần nữa đã làm rạng đạo Pháp và vinh an ngôi vị Thánh tử đạo Yến Phi, như lời Yến Phi đã nói: “Con không mất và sẽ còn mãi mãi với nguyện vọng Dân tộc…” Hình ảnh của Yến Phi ngồi trong biển lửa DŨNG do chính Yến Phi tự đốt sẽ mãi mãi là một hình ảnh sống động trong mỗi tâm hồn nhân loại, trong mỗi chúng ta đang chịu ơn Thánh tử đạo Đào Thị Yến Phi.

Đại lão HT.Thích Như Ý, HT.Thích Trí Viên và Chư tôn đức niêm hương tưởng niệm

Ngày nay, mỗi lần đi ngang qua công viên Yến Phi, đường Trần Phú (trước Văn phòng UBND tỉnh Khánh Hòa) mỗi người con Phật không khỏi ngậm ngùi thầm nhủ “Thánh tử đạo Yến Phi, sống mãi tuổi 17”

Đúng như nhà thơ Hồ Dzếnh đã viết:

“Trang sử Phật

Đồng thời là trang sử Việt,

Trải bao độ hưng suy

Có nguy mà chẳng mất….”