Thế đất dựng chùa

> Danh sách những ngôi chùa Việt độc đáo 

Nếu bạn trải nghiệm hành trình từ cung đường đồi uốn lượn lên đỉnh Ngọa Vân, suối róc rách chảy, rừng trúc và thông cổ rì rào, sương mù buổi sớm, bạn sẽ nhận ra ngoài  sự thiêng liêng mang tính tôn giáo khó phân tích, còn là cảnh quan tuyệt mỹ của tự nhiên. Trúc Lâm Yên Tử ngự trong trùng điệp núi rừng như tranh vẽ.

Trong Nam, trên đất sỏi, cảnh quan Đại Tòng Lâm tự hay Thường Chiếu vẫn đẹp, nơi thì phủ bởi rừng sao tạo nên từ mồ hôi lao tác của tu sĩ, chỗ lại nhìn xa xa núi Thị Vãi lãng đãng...

Thị thành náo nhiệt, thiền viện Quảng Đức ở vị trí tốt, đắc  địa, cây cảnh  tốt tươi bởi bàn tay chăm sóc. Vĩnh nghiêm tự lại trầm lắng hơn, rợp chim câu; tổ đình Giác Lâm xanh bóng cây cao cao thành vườn trong lòng thành phố, cứ như khu bảo tồn thiên nhiên!

Quê tôi, vùng cực Nam, cơ hồ những gì tốt nhất của tự nhiên ban tặng dành để dựng tam bảo: Giác Hoa tự mỹ miều khối kiến trúc trong vây bọc kênh rạch, những chiếc cầu cong cong. Hổ Phù nép trong những vạt mắm xanh rì... Vùng nước mặn, đấy là cảnh quan đẹp.

Mới rồi, đúng tết ngày quốc giỗ 10/3, ở Chùa Hải Triều Âm bốn bề nắng cháy đồng khô, khi quý ni tri khách giới thiệu về những chai nước suối ngọt lành mát dịu trong con khát cháy cổ: "Chùa có nguồn nước tốt lắm, ngon, sạch, cho vào chai, thành nước suối". Hải Triều Âm tự cây lá tốt tươi khó tin trong bốn bề khô hanh nóng đến từng làn gió nhẹ, nhờ công chăm sóc và nguồn nước này đây.

Từng làm nghề khai thác nước ngầm, lại có chút "ngâm cứu" khoa học địa chất và môi trường, tôi hiểu phần nào căn nguyên do đâu chùa ngự ở thế đất đẹp, tốt, quý: quan niệm dân chúng có niềm tin Phật, sự cúng dường gồm những sản vật tốt nhất, hoa đẹp trái ngon... Cúng đường đất xây dựng chùa cúng thế, đất được lựa chọn ở thế đắc địa phù hợp niềm tin kính: nơi Phật ngự, tăng ni tu học và đạo tràng sinh hoạt phải xứng đáng, đất thiêng.

Quả thực hầu như đất chùa ở đâu cũng có cây xanh tốt hơn giống loài cùng loại trong vùng, có lẽ nhờ đất và sự công quả lao tác nhiệt thành.

Tôi từng nghe giảng một chuyên đề về Phật và thiên nhiên bởi một vị giảng sư danh tiếng: khởi thủy, khi thiên nhiên hãy còn hoang sơ, Phật cùng tăng đoàn nghỉ ngơi ở những nơi thanh tịnh nhất trong rừng hay cạnh hồ nước, và sự thuyết pháp ở đấy rất phù hợp. 

Ngày nay, dù môi trường thay đổi nhiều, nhưng những gì tốt nhất của tự nhiên được dùng làm đất Phật, hốn ấy thanh tịnh, thục vật xanh tốt, nguồn nước mát lành và chim muông tự do hót líu lo. Nếu không có chốn thế đất tốt, lao động của chư tăng ni Phật tử cũng chuyển hóa thành thế đất tốt tươi, y báo tốt tất yếu chánh báo tốt.

Và, dưới góc nhìn nào, điều đó cũng thú vị?