Thứ tư, 24/04/2019 11:03 (GMT +7)

| Hà Nội 34°C /57%

Tịnh Độ tông
DỮ LIỆU
Thứ bảy, 15/12/2012, 11:48 AM

Thư họa về Trần Nhân Tông do người Việt vẽ

Mong sao người Việt ở khắp nơi không ngại nhọc công tìm thấy và công bố các tài liệu liên quan đến văn hóa, lịch sử, di sản của nước nhà để người nghiên cứu đi gần đến chỗ chính xác trong công việc.

Sau khi thông tin về cuộc đấu giá tranh vẽ Phật hoàng Trần Nhân Tông được TS Nguyễn Nam công bố cùng với bài khảo cứu bước đầu (Tuổi Trẻ 5-8), tập san Suối Nguồn gợi ý và TS Nguyễn Nam đã hoàn tất công trình nghiên cứu bức thư họa quan trọng này.

Toàn văn công trình được công bố trên kỳ 7 tập san Suối Nguồn vừa phát hành.

Tập san Suối Nguồn đăng toàn bộ công trình nghiên cứu Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn đồ - Ảnh: L.Điền

Tuổi Trẻ có cuộc trao đổi với nhà nghiên cứu Trần Đình Sơn - người sưu tập cổ vật và có thâm niên khảo cứu về di vật văn hóa. Ông Sơn cho biết:

- Đối với tôi, một người yêu thích cổ ngoạn lâu nay, tôi nhận thấy cổ vật Lý Trần còn lại bấy nay chỉ là đồ gốm, bia đá, chứ các hiện vật bằng giấy như tranh, sách thì rất hiếm. Khi TS Nguyễn Nam công bố bức tranh Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn đồ, tôi mừng khôn xiết, vì nghĩ rằng một di sản văn vật có gắn với tiền nhân nước mình còn lại là rất hi hữu.

Khi bản chụp bức tranh được lưu truyền trên mạng Internet, tôi cũng có chia sẻ cho nhiều người bạn cùng xem. Trong khi lâu nay hình ảnh Phật hoàng Trần Nhân Tông (1258-1308) chỉ nhìn thấy qua bức tượng đá ở bảo tháp Huệ Quang ngoài Bắc, thì với bức tranh này, lần đầu tôi nhìn thấy hình ảnh Phật hoàng Trần Nhân Tông qua nét vẽ truyền thần, thấy được nghi vệ triều đình nhà Trần, thấy hình ảnh nhân vật, phong cảnh nước non...

* Sau khi xem tranh và đọc công trình nghiên cứu của TS Nguyễn Nam, ông nghĩ gì về các yếu tố thật - giả và chi tiết nào khiến ông chú ý?

- Sau khi đọc công trình của TS Nguyễn Nam, tôi tin rằng có thật bức tranh Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn đồ vẽ Phật hoàng Trần Nhân Tông. Vì vua Càn Long là người mê tranh, đã sưu tập bức tranh này vào cung, trên tranh lại còn có những họa gia, những trí thức đỉnh cao đã chấp bút cho ý kiến vào tranh.

Chỉ có điều bất ngờ là không hiểu sao Trần Quang Chỉ - người từng sở hữu tranh và mời nhiều trí thức khác viết lời tán, dẫn cho tranh - lại nhầm lẫn ở chỗ cho rằng Trần Nhân Tông là con của Trần Cảnh. Theo thông tin từ công trình này, Trần Quang Chỉ là người Việt Nam, được gọi là “người học Phật sông Lô”, sông Lô là một tên của sông Nhị Hà, tức là ông này ở Hà Nội. Trong Minh Thực Lục có ghi nhận Trần Quang Chỉ từng đi trong đoàn người An Nam đến triều đình nhà Minh nạp cống.

Như vậy, rất có thể ông này thuộc dòng tôn thất nhà Trần, không rõ Trần Quang Chỉ sang định cư ở Trung Quốc lúc nào, và quan trọng hơn, tại sao ông lại nhầm nhân thân của vua Trần Nhân Tông như vậy.

Bài ký của Dư Đỉnh trên tranh có nêu chi tiết “Người Nam Giao vẽ sự việc một thời này”, như vậy có thể tranh do người Việt mình vẽ. Và Trần Quang Chỉ cũng là người Việt, lại là người viết bài dẫn cho tranh. Như vậy, tôi nghĩ rất có thể bức tranh được vẽ vào triều Trần. Điều này có cơ sở, bởi nhà Trần là triều đình có quan tâm đến hội họa. Trong Đại Việt sử ký toàn thư còn ghi nhận ba sự kiện liên quan đến tranh vào đời Trần, chứng tỏ nhà Trần có chơi tranh, lại biết thưởng tranh, biết giá trị của tranh, từng dùng tranh làm vật ban thưởng cho các quan. Các quan cũng phẩm bình tranh, chứng tỏ họ am hiểu hội họa.

* TS Nguyễn Nam giả định Trần Giám Như là tác giả để nghiên cứu, điều này có đủ thuyết phục?

- Dòng lạc khoản (dòng chữ nhỏ ghi ngày tháng và tên người vẽ tranh - PV) ghi tên Trần Giám Như trên tranh có thể là thông tin được chép lại từ dòng lạc khoản chính đã bị hư hỏng hoặc bị cắt mất lúc bồi tranh. Bức tranh này được bồi lại nhiều lần và có thể người bồi tranh trong một lần nào đó nhận thấy dòng lạc khoản chính không còn giữ lại được, nên họ đã ghi lại thông tin của lạc khoản ấy vào một vị trí khác trên tranh như một cách sao lại cho đời sau được biết. Đây là một cách hiểu, và theo hướng đó thì thông tin “Trần Giám Như tả” vẫn có độ tin cậy để tham khảo, nghiên cứu.

* Như vậy tác phẩm này vẫn còn những tồn nghi chờ giới nghiên cứu tiếp tục làm sáng tỏ?

- Trước hết, bản thân tôi rất quan tâm đến ba người họ Trần: Trần Giám Như, Trần Đăng và Trần Quang Chỉ, liệu họ có mối quan hệ thân tộc nào không và liệu có liên quan gì đến tôn thất nhà Trần - những người đã sang định cư trên đất Trung Quốc không?

Còn về lai lịch bức tranh, tôi đoán định có thể tranh vẽ từ đời Nguyên, nhưng không công bố rộng rãi đến danh sĩ đương thời, vì đề tài vua Trần Nhân Tông còn úy kỵ với triều đình nhà Nguyên (nhà Trần ba lần đánh thắng quân Nguyên Mông - PV), mãi đến thời nhà Minh, vào năm Vĩnh Lạc, tranh này mới được công bố và được các danh sĩ đề tựa, tán tụng...

Tôi cũng nghĩ đến một khả năng bức tranh này được vẽ từ đời Nguyên và vẽ tại Thăng Long nhân một sự kiện xuất sơn cụ thể nào đó của vua Trần Nhân Tông, kèm theo nhiều lời tán tụng ca ngợi vua. Sau khi Trần mạt, con cháu nhà Trần mang sang Trung Quốc, và những lời ca ngợi kia bị cắt đi cùng với lạc khoản có ghi các thông tin cần thiết. Sau này, các trí thức Trung Quốc đã viết lại lời đánh giá bức tranh như đã thấy.

Những đoán định ấy chỉ có thể làm rõ nếu có thêm tài liệu, mong sao người Việt ở khắp nơi không ngại nhọc công tìm thấy và công bố các tài liệu liên quan đến văn hóa, lịch sử, di sản của nước nhà để người nghiên cứu đi gần đến chỗ chính xác trong công việc.


Tác giả Lam Điền
Nguồn: Tuổi trẻ

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Cùng Phatgiao.org.vn lan toả Đạo Pháp.

Ý kiến của bạn

TIN LIÊN QUAN

Hòa thượng Thích Giác Toàn chia sẻ về sự linh ứng nhiệm mầu của Bồ-tát Quán Thế Âm

Tư liệu 15:42 27/03/2024

Lần đầu tiên, những câu chuyện chưa kể về tôn tượng Bồ-tát Quán Thế Âm tại Tịnh xá Trung Tâm (Q.Bình Thạnh,TP.HCM) được Hòa thượng Thích Giác Toàn, vị Giáo phẩm Trụ trì nơi đây chia sẻ sau hơn 40 năm tôn tạo và tu sửa, về hạnh nguyện cao cả và sự mầu nhiệm của Bồ-tát giữa thế gian này.

Hoà thượng Quảng Khâm từng nói khi nào vãng sanh Ngài sẽ thị hiện bệnh tướng

Tư liệu 13:57 21/03/2024

Vào khoảng năm 1978, nghe nói Hoà thượng pháp thể suy yếu, Người tỏ ý muốn vãng sanh Tây Phương, đại chúng trong chùa rất lo lắng, mời lương y lên núi bắt mạch cho Hoà thượng.

Thắp sáng hiện hữu

Tư liệu 10:04 19/03/2024

Đây là đoạn trích từ cuộc phỏng vấn do Jo Confino thực hiện với Thầy tại thất Da Cóc, Sơn Hạ vào năm 2012. Lúc ấy Jo là phóng viên của báo The Guardian, Vương quốc Anh.

Tư tưởng Phật giáo về xây dựng hòa bình

Tư liệu 21:21 18/03/2024

Thời gian cứ dần trôi, lịch sử lần sang trang mới nhưng đạo Phật vẫn góp phần không nhỏ trong việc xây dựng đạo đức xã hội loài người. Giáo pháp của Ngài đã tạo một dấu ấn vàng son cho lịch sử nhân loại.

Xem thêm