Thứ tư, 24/04/2019 11:03 (GMT +7)

| Hà Nội 34°C /57%

Tịnh Độ tông
DỮ LIỆU
Thứ sáu, 04/11/2016, 11:18 AM

TT.Thích Chân Quang thuyết giảng chủ đề "vị tha" tại chùa Tương Mai

Tối ngày 26/09/Bính Thân (26/10/2016), TT.Thích Chân Quang đã quang lâm đến chùa Tương Mai (Hà Nội) thuyết giảng cho các phật tử về chủ đề “vị tha”. Bài giảng đã chỉ ra tầm quan trọng và những dấu hiệu của vị tha trong cuộc sống. Đồng thời, đưa ra một số phương pháp để các phật tử tu dưỡng, rèn luyện tâm vị tha. Buổi thuyết giảng đã thu hút được sự tham gia của trên 4000 phật tử đến từ nhiều tỉnh phía Bắc.

Buổi thuyết giảng có sự chứng minh tham dự của HT.Thích Viên Giác, trụ trì chùa Từ Tân (quận Tân Bình, Tp.HCM). Hòa thượng là người Sư huynh đối với Thượng tọa Giảng sư đang trên Pháp tòa. Và còn là người Thầy mà các phật tử miền Nam tôn kính với danh xưng thường gọi là “Sư Bác”. Cái đạo hạnh, cái ân nghĩa, cái cốt cách của Sư Bác luôn mang lại cho tăng, ni, phật tử chùa Phật Quang nhiều bài học trong cuộc đời này.
 
Sự khác nhau giữa con người là vị tha nhiều hay ít. Sự vị tha tỉ lệ thuận với giá trị của con người. Nghĩa là người càng vị tha thì càng có giá trị, lúc nào cũng chỉ nghĩ đến việc đem lại lợi ích và niềm vui cho mọi người. Ngược lại, kẻ phàm phu, giá trị thấp thì ít vị tha, sống chỉ đem lại sự khổ đau cho người khác. 

Tâm vị tha cực kỳ quan trọng. Nó là chất để liên kết những điều tạo nên phẩm chất của một bậc Thánh. Mở được tâm vị tha, ta sẽ mở được rất nhiều điều khác trong cuộc đời, trong đó có lòng yêu nước. Chúng ta không thể yêu nước khi tâm còn vị kỷ, chỉ nghĩ đến bản thân mình, yêu nước phải là người hết sức vị tha. Ngoài lòng yêu nước, tâm vị tha còn liên quan đến rất nhiều phẩm hạnh tốt đẹp khác. Vậy nên, tu làm sao để ngày càng nâng được tâm vị tha của mình lên mới là tu đúng. 

Vị tha là tâm bí mật bên trong, được thể hiện ra bên ngoài bằng sự giúp đỡ người khác. Do vậy, người có tâm vị tha thì luôn có tư tưởng giúp đỡ mọi người. Thường thì ta thương ai ta giúp ai hầu hết là vì duyên quá khứ chi phối. Cho nên nó là sự thúc đẩy và làm cho ta có tình cảm mà ta gọi là cảm tính cá nhân, ta cứ thương người đó, còn người khác mình không quan tâm lắm. Cái tình thương, sự tử tế đó không phải đạo đức vị tha, nên thấy người này giúp người kia ta khoan kết luận vì có khi chỉ là duyên nghiệp và cảm tính cá nhân.

Còn người có lòng vị tha thì chắc chắn phải giúp đỡ mọi người mà không bị chi phối bởi nghiệp duyên quá khứ hay tình cảm cá nhân. Suy nghĩ giúp người chỉ đơn giản là xuất phát từ lòng tốt. Có thể không giúp được nhiều nhưng được đến đâu hay đến đó là ta đã giữ được đạo đức trong lòng mình. Nên nhớ, suốt đời còn lại ta phải sống bằng phương trình: Không nghe không thấy thì thôi mà đã nghe đã thấy điều gì khổ trên cuộc đời này thì đừng có làm ngơ. Ta làm ngơ rồi mình chưa nói quả báo kiếp sau, chỉ nhớ một điều là đạo đức ta tan vỡ liền. 

Trong kinh Phật có câu “Bố thí là để trang nghiêm tâm”. Ta nghe điều này thấy khó hiểu vì mình chưa đủ trí tuệ, nhưng thực sự là đạo Phật luôn đúng. “Vị tha” là một sự hàm dưỡng, phải tích lũy rất lâu mới có được.

Thật vậy, chúng ta thường nghe nói về lòng vị tha, nhưng tâm chưa thể vị tha ngay nếu ta không biết suy nghĩ cẩn trọng, kỹ lưỡng từng điều trong cuộc đời, không có hành động vào trong tâm, không biết ngồi thiền để nuôi dưỡng đạo đức vị tha cho nó lớn dậy. Nghĩa là ta có ý thức về vị tha nhưng tâm chưa vị tha. Vị tha là một điều cần thiết để trang bị cho tâm hồn mình. Để có vị tha, ta phải tu hành rất vất vả trong nhiều năm. Bản thân lúc nào cũng phải tự nhắc nhở, tự rèn giũa một cách nghiêm túc, cẩn trọng.

Hôm nay, ta nhận thức về sự cao quý của lòng vị tha nhưng để tư duy về nó, ta mất rất nhiều năm. Thêm nữa, ta phải thực hành từng chút một, học cách tử tế với mọi người; hy sinh cái tôi để sống vì mọi người. Như thế, tâm vị tha mới xuất hiện và lớn dần trong ta. Lúc đó, tâm ta sẽ an lạc, nhẹ nhàng hơn. 

Tâm vị tha của từng vùng miền, từng con người và từng thời điểm không giống nhau. Nó chịu sự tác động của rất nhiều yếu tố, và nơi chính chúng ta cái tâm vị tha có khi thì nhiều; khi thì ít. Chỉ khi chứng Thánh rồi, tâm vị tha của ta mới ổn định. Lúc đó, ta ngồi một mình tĩnh lặng trong thiền định, tâm lắng xuống thì không nói đến tâm vị tha. Nhưng khi người đó đối duyên tiếp cảnh thì tâm vị tha tăng lên liền. Còn chúng ta tâm vị tha nó tăng giảm bất chợt lắm, nó luôn dao động theo trạng thái và khi tâm vị tha của ta nó thuần từng chút… từng chút trong cuộc sống thì nó sẽ hiển bày ra trong lời nói, trong ánh mắt của ta. 

Ngoài việc giúp đỡ người khác, những việc liên quan đến bảo vệ môi trường cũng thể hiện tâm vị tha. Tuy nhiên, nó vướng lời nguyện từ kiếp trước, nên ta chỉ tập trung được vào một lĩnh vực mà cưu mang, chứ không chan hòa, rộng khắp được.

Ví dụ, có người nghĩ có loài thú sắp tuyệt chủng, cho nên mở một trang trại đem gấu trúc về nuôi. Tại sao người này thương con gấu trúc, trong khi rất nhiều loại khác tuyệt chủng mà không thương, vì họ hướng đến lời nguyện từ kiếp trước, có khi kiếp trước họ cũng chính từ loài gấu trúc đó đi ra, nhưng họ may mắn được thành người. Do vậy, có một số trường hợp người ta hoạt động từ thiện xã hội chuyên sâu vất vả, họ làm lợi cho cuộc đời, cho môi trường, cho thế giới cũng là tốt đẹp đó, là tâm vị tha đấy, nhưng mà phảng phất cái dấu vết của nghiệp ngày xưa trở lại, vì đó là duyên nghiệp.

Kiếp này ai không có tâm vị tha thì kiếp sau chắc chắn sẽ đọa súc sinh; ai ít tâm vị tha sẽ trở lại thành người, nhưng cuộc sống sẽ rủi nhiều hơn may; còn ai nhiều tâm vị tha thì hoặc được sinh lên cõi trời, hoặc trở lại làm người có cuộc sống may mắn, hạnh phúc hơn người khác.

Ta phải nhớ tâm vị tha khác hoàn toàn với tâm vị kỷ. Một người mới sinh ra, tâm vị kỷ sẽ mạnh hơn nên lúc nào cũng muốn chiến thắng, muốn giành giật, muốn chiếm hữu đồ của người khác. Tâm vị kỷ làm phát sinh ra một loại cảm thọ mà ta quen gọi là thích thú, khoái trá. Chính cái cảm thọ này đã nuôi dưỡng và làm cho tâm vị kỷ ngày càng trở nên mạnh mẽ. 

Phàm phu thì đều bị tâm lý thích thú, khoái trá chi phối. Vậy nên, ta thường động lòng sung sướng khi hơn người khác. Riêng chỉ có bậc Thánh mới đủ bản lĩnh, đủ trí tuệ để không bị cái cảm thọ ràng buộc. Dù trí tuệ, đạo đức hơn người, nhưng lúc nào các Ngài cũng tỉnh bơ, không động lòng trước những lời khen ngợi. Đây mới thực sự là vị tha. Nhờ vị tha mà ta mới biết cố gắng cống hiến, phụng sự có hiệu quả, không bao giờ nhận vào tâm mình những lời khen. Do đó, tâm rất bình an, thanh tịnh.

Cảm thọ khiến ta sung sướng, khoái trá nhưng cái cảm giác này không duy trì được lâu. Nó mang lại cho ta hai cái kết thúc đều bi đát: hoặc là nhàm chán, hoặc là cuộc đời tan vỡ, đầy khổ đau. Thế nên, vị kỷ rất nguy hiểm.

Ngược lại, vị tha không sinh ra cảm thọ, không đem lại cảm giác thích thú khoái trá. Niềm vui ta có được sau khi giúp đỡ ai đó khác hoàn toàn với cảm giác thích thú khi chiến thắng người khác. Nếu cái khoái trá kia mạnh mẽ thì niềm vui này lại thoang thoảng, nhẹ nhàng. Nếu cái khoái trá làm tâm ta thấp hèn thì niềm vui này lại nâng tâm ta lên ngày càng cao thượng. 

Mặc khác, người vị kỷ luôn tự cao vì hơn người khác, nhưng trong sâu thẳm tâm hồn lại không có sự tự tin. Họ thực sự rất mong manh, dễ buồn chán. Ngược lại, người biết sống vị tha lại luôn tự tin và không bao giờ sợ hãi trước mọi hoàn cảnh sống. Đây vừa là công thức, vừa là quy luật của cuộc sống.

Ta thấy, giá trị của vị tha không lớn, cũng không mạnh mẽ nhưng nó lâu dài, bền bỉ. nếu biết tích lũy, rèn luyện thường xuyên thì nó tạo thành tâm tự tin, mang lại những niềm hạnh phúc thực sự.

Chúng ta tu theo đạo Phật là hướng về vô ngã. Người nào đạt được vô ngã thì chắc chắn vị tha, ta gọi là bậc A La Hán. Tuy nhiên, người vị tha chưa chắc đã vô ngã, vì nó là đạo đức của một bậc Thánh. Người chứng Tu Đà Hoàn, diệt trừ được thân kiến (tức ích kỷ) là vị tha đã tràn ngập, luôn biết nghĩ cho người khác.

Người vị tha thì sống một đời sống rất hoàn hảo. Có thể mới chứng Tu Đà Hoàn, chưa đạt vô ngã nhưng họ đã là một bậc tri thức, xứng đáng làm thầy của ta trong cuộc đời này. Thế nên, vô ngã của một bậc A La Hán không phải là vị tha nữa mà nó là tâm từ bi siêu việt, phủ trùm rộng khắp, không thể tượng tượng được. 
 
Là đệ tử Phật, đang trên đường tu tập thì cái vị tha của ta chưa phải là hoàn hảo. Nhờ đi trên con đường giác ngộ mà lòng vị tha của ta được nuôi dưỡng, tăng trưởng dần. Một ngày nào đó, khi chứng được Tu Đà Hoàn (quả Thánh đầu tiên trong 4 quả vị Thánh) thì ta thoát hoàn toàn khỏi cái vị kỷ.

Người vị tha không sợ bất kỳ một nghịch cảnh nào trong cuộc sống, nhưng lại sợ người khác khó khăn, không vui. Thế nên khi nói chuyện với nhau, người vị tha thường tìm cách nói khéo léo để đẹp lòng mọi người, không bao giờ nói thẳng hay nặng lời. Đây vừa là dấu hiệu của một người vị tha, vừa là tiêu chuẩn của một xã hội văn minh. "Văn minh, lịch sự chính là cố gắng làm đẹp lòng người khác để họ không buồn khổ. Sự văn minh, lịch sự đúng nghĩa, xuất phát từ lòng vị tha chính là chuẩn mực của văn minh thế giới."

Vị tha chính là điều tốt đẹp của thế giới. Để nước ta trở thành nước văn minh, lịch sự - một nơi đáng ghé thăm của du khách nước ngoài - thì mọi người phải tu dưỡng được tâm vị tha. Ta không bắt chước kiểu văn minh, lịch sự khuôn mẫu, khách sáo mà phải là văn minh, lịch sự theo chuẩn mực thế giới, xuất phát từ tâm vị tha. 

Tu dưỡng tâm vị tha không chỉ để xây dựng đất nước mà còn là cách để xây dựng chính con người ta. Mở được tâm vị tha là ta bắt đầu mở được trí tuệ mình, biết lo lắng cho những điều hay dở của cộng đồng từ rất sớm, biết nhìn thấy vấn đề từ điều nhỏ nhất.

Khi thấy những điều xấu dở, người vị tha bắt đầu chủ động gắn vào cuộc đời mình để suy nghĩ, tìm cách loại bỏ nó. Nếu là một cán bộ thì họ xử lý sớm. Nếu không phải cán bộ, họ tìm cách vận động, giáo dục mọi người trong phạm vi nào đó để họ cùng biết lo xa, chung tay bảo vệ cộng đồng, bảo vệ lợi ích chung.

Lại thêm, người có tâm vị tha thì lúc nào cũng muốn chia sẻ cái hay cho người khác. Việc làm này đã giúp nhiều quốc gia, nhiều tập đoàn kinh tế ngày càng phát triển và trở nên lớn mạnh.

Việt Nam ta có rất nhiều yếu tố tự nhiên và con người để phát triển kinh tế, nhưng sự thực là kinh tế nước ta không đủ mạnh để cạnh tranh với một nước có điều kiện tự nhiên kém hơn. Ví dụ, kinh tế nước ta thua nước Nhật dù nước họ diện tích nhỏ hơn, ít khoáng sản hơn, chịu nhiều thiên tai hơn. Đây là hệ quả từ việc ta giấu kỹ năng, bí quyết mà không chịu chia sẻ cho người khác.

Ngoài ra, người vị tha nhiều lúc chịu thiệt mình để người khác có lợi. Thậm chí, họ chịu hy sinh cả mạng sống để giúp đời, giúp người. Đây là mức độ cao nhất của tâm vị tha.

Tóm lại, có 5 dấu hiệu để biết một người có vị tha hay không. Đó là: "Luôn sợ người khác buồn; sợ người khác khổ; lúc nào cũng biết lo lắng trước những điều hay dở của cộng đồng; có gì hay cũng muốn chia sẻ cho người khác và chịu thiệt mình để lợi người."

Kết thúc bài giảng, Thượng tọa nhắc nhở rằng: Đạo đức của một người con Phật buộc ta phải yêu thương tất cả chúng sinh. Nhưng để làm được điều này, ta phải tu dưỡng tâm vị tha, phải yêu được Tổ quốc, yêu được nhân loại thì mới nguyện lòng yêu được tất cả chúng sinh. Lúc nào, ta cũng phải tâm niệm về đó để chiến đấu, làm sao loại cái vị kỷ, làm cho cái vị tha được nảy mầm và phát triển. Và các phật tử phải cẩn thận trong từng bước đi, không để bị lọt vào cạm bẫy hay chìm sâu ở các vũng sình của lạc thú ô nhiễm. Đây là cách để cứu vớt chúng ta ra khỏi sự khổ đau, xây dựng một cuộc sống hạnh phúc.

Tuệ Đăng
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Cùng Phatgiao.org.vn lan toả Đạo Pháp.

Ý kiến của bạn

TIN LIÊN QUAN

Nếu bạn stress nặng, hãy tìm Thiền buông thư

Đời sống 11:34 07/12/2018

Chúng ta đã tích tụ những căng thẳng lâu ngày trong thân thể qua cách sống hằng ngày của mình trong việc ăn, uống, sinh hoạt. Vì thế sức khỏe của chúng dần dần bị hao mòn. Thiền buông thư là cơ hội để cho thân tâm được nghỉ ngơi, được chữa trị và hồi phục. Chúng ta để cho toàn thân được buông lỏng, đưa sự chú tâm và gởi tình thương lần lượt đến từng tế bào, từng bộ phận của cơ thể. Hãy cùng sư cô Chân Không tập Thiền buông thư.

Thông minh và đạo đức… 1

Đời sống 11:30 20/11/2018

Thông minh thiếu đạo đức là mối họa cho bản thân lẫn xã hội. Nhân loại ngày nay trọng dụng trí thông minh mà bỏ quên đạo đức sẽ đưa đến hỗn loạn và họa diệt vong. Thông minh và đạo đức là tố chất tối cần cho cuộc sống.

Thăm Thầy Thích Nhất Hạnh chúc mừng Tết thầy trò ngày cuối tuần

Đời sống 18:16 17/11/2018

Ngày 20 tháng 11 là ngày hội lớn của các thầy cô giáo. Ngày này chúng ta đã luôn đón một cách hào hứng và đầy hạnh phúc với tên gọi là Tết thầy trò theo ý tưởng của Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hùng - Chủ tịch công ty sách Thái Hà.

Nói và làm

Đời sống 09:45 17/11/2018

“Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Nói là thế đấy, lời nói đáng giá nghìn vàng. Và nó sẽ càng đáng trân trọng hơn khi được đem ra thực hành. Bởi thế “Nói và làm trong cuộc sống” đang là một trong những vấn đề được mọi người quan tâm, đặt ra trong lòng mọi người những dấu chấm hỏi.

Xem thêm