Vai trò của GHPGVN đối với việc đoàn kết tín đồ Phật giáo trong xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc

1. ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC LÀ TRUYỀN THỐNG QUÝ BÁU CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM:

Lịch sử mấy ngàn năm tồn tại và phát triển của dân tộc Việt Nam với nguồn gốc con Lạc, cháu Hồng là lịch sử oai hùng về sức mạnh đoàn kết của các dân tộc Việt Nam trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Đại đoàn kết dân tộc đã trở thành di sản vô giá, truyền thống quý báu của mỗi người Việt Nam trong hai tiếng đồng bào. Tinh thần yêu nước, thương nòi, lòng khoan dung, trọng nhân, trọng nghĩa, nét văn hóa yêu thương đùm bọc, chia sẻ lẫn nhau, lá lành đùm lá rách… đã thấm sâu trong tư tưởng, tình cảm, tâm hồn của mỗi người Việt Nam. Đó chính là chất liệu kết dính bền vững tinh thần đoàn kết dân tộc để đưa Việt Nam trở thành một dân tộc hùng cường, luôn luôn vượt qua mọi khó khăn, thách thức, chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược, giành mọi thắng lợi, lập nên những kỳ tích vẻ vang, rạng rỡ trong suốt chiều dài lịch sử.

Thắng lợi của các cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc, giải phóng, thống nhất đất nước là thành quả của sự nghiệp phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Đảng đã luôn luôn sáng suốt xác định đại đoàn kết toàn dân tộc là đường lối chiến lược, là nguồn sức mạnh, động lực chủ yếu và là nhân tố có ý nghĩa quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam, thực hiện thành công sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, đem lại độc lập, tự do, hạnh phúc cho nhân dân.

Trong suốt chặng đường lịch sử đã qua, nhất là trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay, phát huy tinh thần đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết của các tôn giáo, phát huy nguồn lực của các tôn giáo nhằm khơi dậy sức mạnh tổng hợp thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới vì mục tiêu: “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, luôn luôn là nhiệm vụ quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, mái nhà chung đoàn kết các dân tộc, các tôn giáo ở Việt Nam.

2. ĐOÀN KẾT HOÀ HỢP LÀ BẢN CHẤT GIÁO LÝ PHẬT GIÁO:

Cách đây 26 thế kỷ, Đức Phật đã đem đến cho nhân loại thông điệp về hòa bình, hạnh phúc an lạc cho muôn loài chúng sinh thông qua thực hành những lời dạy của Ngài về tình thương, sự bao dung, lòng từ bi, từ bỏ tham, sân, si đi đến thiền định và trí tuệ. Giáo đoàn đệ tử của Đức Phật được thành lập dựa trên nền tảng của sự hòa hợp, đoàn kết, sự bình đẳng, dân chủ, và công bằng trong thực hành đời sống phạm hạnh vì sự giải thoát giác ngộ, vì lợi ích cho số đông, vì hạnh phúc của chư Thiên và loài người.

Đức Phật đã dạy các đệ tử của Ngài rằng sức mạnh của giáo pháp nằm chính trong sự đoàn kết, hòa hợp, hòa kính, hạnh phúc và an lạc của cộng đồng Tăng đoàn. Sức mạnh đó dựa trên căn bản của giáo lý lục hòa: Thân hòa cộng trụ, tức là phải có tinh thần tập thể; Khẩu hòa vô tránh, tức lời nói và giao tiếp luôn khuyến khích sự tiến bộ lẫn nhau; Ý hòa đồng sự, tức là cùng chung một lý tưởng, luôn tôn trọng và ái kính trong tranh luận, phản biện; Giới hòa đồng tu, tức là sống theo nguyên tắc chung, thượng tôn pháp luật; Kiến hòa đồng giải, tức là có sự cảm thông, chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm tốt để cùng nhau đạt được chân lý; lợi hòa đồng quân, tức là có sự bình đẳng về lợi ích. Trong Kinh Trường Bộ, phẩm Kinh Đại Niết Bàn có viết: “Này các Tỳ kheo, ngày nào chư đệ tử còn hội họp, chung sống trong tinh thần đoàn kết, làm việc trong tinh thần đoàn kết, giải tán trong tinh thần đoàn kết, thì nhất định giáo pháp không thể suy đồi, mà trái lại còn mãi mãi phồn thịnh”.

Trong Kinh Trung Bộ, phẩm Làng Sama, Đức Phật có dạy: “Ananda, có sáu điều thúc đẩy sự hòa hợp, hoan hỷ và thân thiện, và xua tan những xung đột. Sáu điều ấy là gì? Ananda, Tỳ kheo cần thiết lập được hành vi của thân bởi lòng từ mẫn đối với những vị đồng tu trong đời sống thánh hạnh một cách công khai và bí mật. Tỳ kheo cần thiết lập được hành vi của lời nói bởi lòng từ mẫn đối với những vị đồng tu trong đời sống thánh hạnh một cách công khai và bí mật. Tỳ kheo cần thiết lập được hành vi của ý bởi lòng từ mẫn đối với những vị đồng tu trong đời sống Thánh hạnh một cách công khai và bí mật. Lại nữa, Tỳ kheo chia sẻ bình đẳng với các sự cúng dường đúng pháp khi đi khất thực với các vị đồng tu trong đời sống thánh hạnh. Lại nữa, Tỳ kheo cần bình đẳng trong tất cả các đức hạnh mà không bị ô uế, tỳ vết, hay khiếm khuyết và được ca ngợi bởi trí tuệ là nhờ có chánh niệm với các vị đồng tu trong đời sống thánh hạnh. Lại nữa, Tỳ kheo chia sẻ quan điểm cao quý để phá hủy phiền não đúng pháp với một ai suy nghĩ hợp lý về nó, với các vị đồng tu trong đời sống thánh hạnh một cách công khai và bí mật. Ananda, sáu điều thúc đẩy sự hòa hợp, hoan hỷ và thân thiện và xua tan những tranh chấp”.

Giáo lý Phật giáo đề cao sự vị tha, lòng trắc ẩn và từ bi. Đề cao giáo lý Tứ vô lượng tâm: từ, bi, hỷ, xả. Phật giáo đề cao những hành động xuất phát từ tinh thần vị tha đích thực, sống và làm việc cho tha nhân mà không mong cầu sự đền đáp. Giáo lý Phật giáo cũng đề cao tinh thần khoan dung tôn giáo, không có thái độ phân biệt với các niềm tin và tôn giáo khác, phải tôn trọng sự khác biệt đó, mà chỉ tập trung vào trau dồi đạo đức tốt đẹp.

Với tinh thần đó, ngày nay, Liên Hợp Quốc đã quyết định lấy ngày Tam hợp của Đức Phật: Ngày Đức Phật Đản sanh, ngày Đức Phật thành đạo, ngày Đức Phật nhập Niết bàn là Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc để cổ súy tinh thần đoàn kết, hòa hợp tôn giáo tạo sức mạnh đem lại hòa bình cho nhân loại.

3. GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM – THÀNH VIÊN TÍCH CỰC CỦA MẬT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM (MTTQVN) TRONG XÂY DỰNG KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC

Với lịch sử 2.000 năm du nhập và phát triển, Phật giáo đã rất sớm hòa với dòng chảy văn hóa dân tộc, trở thành tôn giáo của dân tộc, luôn đồng hành cùng dân tộc trong mọi hoàn cảnh lịch sử. Ngay từ khi khởi đầu của nhà nước độc lập, tự chủ thời kỳ Đinh, Tiền Lê đến triều Lý-Trần… và các triều đại phong kiến Việt Nam, Phật giáo là Quốc đạo, là tư tưởng chủ đạo với các vị Thiền sư đại trí, đại tài luôn phò vua giúp nước tạo nên một nền Phật giáo nhập thế đặc sắc Phật giáo Việt Nam.

Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, với tinh thần nhập thế của mình, Phật giáo Việt Nam đã đóng góp công sức làm nên chiến thắng vĩ đại trong lịch sử đấu tranh giành độc lập của dân tộc. Sau ngày 30/04/1975, hòa bình lập lại, đất nước thống nhất, giang sơn nối liền một dải là yếu tố hết sức mãnh liệt và là bối cảnh vô cùng thuận lợi, là động lực để làm nên sự thống nhất Phật giáo Việt Nam. Các tổ chức Giáo hội, hệ phái thực hiện nguyện vọng, tâm huyết thống nhất Phật giáo mà các thế hệ tiền bối đã dày công tạo dựng. Đại hội Đại biểu thống nhất Phật giáo Việt Nam đã được tổ chức từ ngày 04 – 07/11/1981 tại chùa Quán Sứ, Thủ đô Hà Nội quy tụ 09 tổ chức Giáo hội để thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) là tổ chức Phật giáo đại diện cho Tăng Ni, Phật tử, cho Phật giáo Việt Nam về mọi mặt quan hệ trong nước và ở nước ngoài và hoạt động theo phương châm: Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa xã hội.

Đến nay, trải qua hơn 40 năm trưởng thành và phát triển, với tám kỳ Đại hội, GHPGVN đã không ngừng lớn mạnh và đạt được nhiều thành tựu Phật sự quan trọng trên mọi mặt lĩnh vực hoạt động ích đạo, lợi đời. GHPGVN thực sự là ngôi nhà chung đại đoàn kết, tạo niềm tin vững mạnh cho Tăng Ni, Phật tử của tất cả các hệ phái Phật giáo. Hiện nay, GHPGVN quản lý hơn 18.000 ngôi chùa và các loại hình cơ sở tự viện trong cả nước, với hơn 55.000 Tăng, Ni thành viên, hơn 50 triệu tín đồ Phật tử và những người có niềm tin, yêu mến Đạo Phật ở Việt Nam, 21 tổ chức Hội Phật tử Việt Nam ở nước ngoài, cùng hơn 01 triệu tín đồ Phật tử người Việt Nam ở khắp nơi trên thế giới.

Hệ thống tổ chức Giáo hội ngày càng phát triển cả chiều rộng và chiều sâu. Các Ban Trị sự đã được thành lập ở tất cả 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước. Hệ thống hành chính Giáo hội từ Trung ương đến các địa phương tỉnh, thành phố và cấp quận, huyện luôn luôn được kiện toàn và hoạt động có hiệu quả trong công tác quản lý Tăng Ni, Phật tử, điều hành công tác Phật sự theo một mục tiêu chung là hoằng dương chính pháp, lợi lạc quần sinh, trang nghiêm Giáo hội và góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội vì sự nghiệp dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

GHPGVN là thành viên tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Với truyền thống đồng hành cùng dân tộc, GHPGVN luôn luôn nêu cao tinh thần nhập thế ích đạo, lợi đời, mang trong mình nhiều giá trị văn hóa, giá trị đạo đức xã hội tốt đẹp của dân tộc Việt Nam và đã trở thành những di sản cốt lõi trong nền văn hóa và lịch sử dân tộc. GHPGVN đã tích cực và chủ động hưởng ứng các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động như: Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”; cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; hưởng ứng phong trào “Cả nước chung tay vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau” do Thủ tướng phát động; và cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”; phong trào bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu… Hàng năm, Tăng Ni, Phật tử GHPGVN đã đóng góp hàng nghìn tỷ đồng cho công tác từ thiện xã hội, cứu khổ độ sinh được thực hiện ở tất cả các Ban Trị sự GHPGVN các địa phương trong cả nước với nhiều hình thức từ thiện nhân đạo khác nhau như: thành lập các cơ sở trung tâm nuôi dưỡng trẻ mồ côi, người già cô đơn, người tàn tật; các cơ sở Tuệ Tĩnh đường, các trung tâm khám chữa bệnh Đông y và bệnh viện Tây y hoạt động có hiệu quả, thực hiện khám chữa bệnh, phát thuốc miễn phí cho hàng ngàn lượt bệnh nhân. Công tác cứu trợ nhân đạo đồng bào bị thiên tai, lũ lụt và tham gia tích cực ủng hộ phong trào xóa đói giảm nghèo, chăm sóc các đối tượng người có công với đất nước, phát quà từ thiện, xây trường mầm non, xây cầu, làm đường, phát xe lăn, hiến máu nhân đạo, quỹ khuyến học, ủng hộ các chiến sĩ biển đảo bám biển Hoàng Sa, Trường Sa của Tổ quốc… GHPGVN luôn luôn coi công tác từ thiện xã hội là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác Phật sự của Tăng Ni, Phật tử các cấp Giáo hội. Thông qua công tác từ thiện xã hội thúc đẩy việc tập hợp, đoàn kết cộng đồng, đoàn kết các dân tộc, các tôn giáo. Trước diễn biến của đại dịch COVID-19 trong thời gian qua, GHPGVN đã kêu gọi, động viên Tăng Ni, Phật tử chấp hành nghiêm các Chỉ thị của Chính phủ, các hướng dẫn của Bộ Y tế, của MTTQVN và các địa phương trong công tác phòng, chống dịch bệnh. Đặc biệt, là tham gia ủng hộ trang thiết bị y tế, động viên đội ngũ y tế nơi tuyến đầu chống dịch, cứu giúp đồng bào bị ảnh hưởng do dịch bệnh và đóng góp hàng trăm tỷ đồng cho Quỹ phòng, chống dịch bệnh do Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (UBTWMTTQVN) phát động và MTTQVN các cấp kêu gọi.

Nhằm đáp ứng nhu cầu của đồng bào Phật tử và bà con nhân dân, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã luôn đổi mới, sáng tạo trong sự nghiệp hoằng dương chính pháp, trong phương thức hướng dẫn đồng bào Phật tử phù hợp với xã hội hiện đại, hội nhập quốc tế, với mọi đối tượng, tầng lớp trong xã hội và xiển dương đạo đức học Phật giáo góp phần xây dựng, làm đẹp nền đạo đức xã hội. Không chỉ đồng bào ở các thành phố, khu đô thị mà cả đồng bào các dân tộc miền núi, các cư dân sống ở các quần đảo của Tổ quốc cũng được sự chăm sóc về mặt tâm linh, tinh thần của Tăng, Ni. Với chủ trương ứng dụng công nghệ thông tin, các thành tựu internet, của cuộc cách mạng 4.0, các hình thức hoằng pháp, phổ biến giáo lý từ bi, trí tuệ của Phật giáo qua trực tuyến online, các phương tiện thông tin truyền thông hiện đại đã rất phát triển và đạt hiệu quả cao. Qua đó, nêu cao hình ảnh tốt đẹp của Tăng Ni, Phật tử của GHPGVN trong sự nghiệp phụng đạo, yêu nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa. Gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa Phật giáo Việt Nam đảm bảo có sự tiếp nối giữa truyền thống và hiện đại góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc trong thời đại hội nhập quốc tế.

Để thực hiện được các mục tiêu lớn trong sự nghiệp phát triển Giáo hội cùng sự hùng cường của đất nước, GHPGVN đã không ngừng nâng cao chất lượng trong công tác giáo dục, đào tạo Tăng, Ni ở trong nước và ở nước ngoài nhằm tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng được những yêu cầu đặt ra của xã hội, của đồng bào Phật tử và bà con nhân dân trong xã hội hiện đại. Hệ thống giáo dục Phật giáo đã không ngừng được hoàn thiện từ cấp đào tạo cơ sở, 35 trường Trung cấp Phật học, 04 Học viện Phật giáo đào tạo hệ cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ Phật học với hàng ngàn Tăng, Ni đã tốt nghiệp và đang theo học, cũng như tuyển sinh hàng năm. Sự nghiệp giáo dục Phật giáo được xác định góp phần vào sự nghiệp giáo dục xã hội chung của đất nước.

Những thành tựu trong hoạt động đối ngoại, quan hệ quốc tế của GHPGVN đã được Đảng, Nhà nước, các Ban, Bộ ngành đánh giá cao và đã góp phần không nhỏ vào sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Tập hợp, kết nối, kêu gọi tình đoàn kết, tình yêu quê hương đất nước của bà con Việt kiều, của cộng đồng người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài hướng về xây dựng quê hương đất nước. Với 21 tổ chức Hội Phật tử Việt Nam và các cộng đồng Phật tử liên lạc thường xuyên ở các nước châu Âu, châu Mỹ, châu Á, châu Phi, châu Úc…, GHPGVN hàng năm đều tổ chức các chuyến hoằng pháp phục vụ cộng đồng người Việt Nam trong các dịp lễ Phật Đản, lễ Vu Lan, Tết cổ truyền dân tộc… giúp bà con được an tâm và gìn giữ truyền thống văn hóa, ngôn ngữ, chữ viết, các phong tục của người Việt Nam và hướng lòng yêu nước về Tổ quốc Việt Nam thân yêu.

GHPGVN xác định hoạt động đối ngoại, quan hệ quốc tế của GHPGVN theo đường lối, chủ trương đối ngoại nhân dân, ngoại giao văn hóa. Do đó, Giáo hội đã tăng cường và làm sâu sắc mối quan hệ hợp tác hữu nghị với cộng đồng Phật giáo thế giới, với Phật giáo các nước châu Á, cộng đồng Phật giáo các nước ASEAN. Chủ động tích cực tham gia với tư cách thành viên, thành viên sáng lập của các tổ chức Phật giáo quốc tế: Phật giáo châu Á vì hòa bình (ABCP), Hội Phật giáo thế giới truyền bá chính pháp, Hội Liên hữu Phật giáo thế giới, Ủy ban tổ chức Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc, Liên minh Phật giáo toàn cầu… góp phần tham gia giải quyết các vấn đề toàn cầu vì hòa bình, ổn định ở khu vực và trên thế giới.

Với những thành tựu trong hoạt động nghiên cứu Phật học, tinh hoa và bản sắc của Phật giáo Việt Nam trong lịch sử, GHPGVN thường xuyên trao đổi đoàn đi thăm các nước, tham gia Hội thảo quốc tế, cũng như đón tiếp các phái đoàn quốc tế, các tổ chức Phật giáo và tổ chức tôn giáo thế giới, các hệ phái, truyền thống và Giáo hội Phật giáo của các nước trên thế giới đến thăm Việt Nam theo đường lối ngoại giao văn hóa, ngoại giao nhân dân, mong muốn là bạn, là đối tác tin cậy của tất cả các nước.

GHPGVN đã vinh dự được đăng cai và tổ chức thành công 03 kỳ Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc tại Việt Nam: năm 2008 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình, Thủ đô Hà Nội với sự tham dự của 74 quốc gia và vùng lãnh thổ; năm 2014 tổ chức tại chùa Bái Đính, tỉnh Ninh Bình với sự tham dự của 95 quốc gia và vùng lãnh thổ; năm 2019 tổ chức tại chùa Tam Chúc, tỉnh Hà Nam với sự tham dự của 112 quốc gia và vùng lãnh thổ, sự hiện diện của các vị Tăng thống, Cao tăng đứng đầu Giáo hội, tổ chức Phật giáo và các vị nguyên thủ các quốc gia: Tổng thống Myanmar, Thủ tướng Nepal, Phó Tổng thống kiêm Chủ tịch Thượng viện Ấn Độ, Chủ tịch Thượng viện Bhutan, Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc và nhiều chính khách cấp Bộ trưởng, các giáo sư, học giả, nhà nghiên cứu đến từ các viện nghiên cứu, trường đại học nổi tiếng trên thế giới thảo luận chủ đề: “Cách tiếp cận của Phật giáo về sự lãnh đạo toàn cầu và trách nhiệm cùng chia sẻ vì xã hội bền vững”. Thành công của các kỳ Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc khẳng định với thế giới về chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Đảng và Nhà nước, về tinh thần đoàn kết các tôn giáo, đoàn kết các dân tộc ở Việt Nam. Đồng thời qua đó, giới thiệu với bạn bè quốc tế về hình ảnh đất nước, con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình, thân thiện, đoàn kết và hòa hợp toàn nhân loại vì hạnh phúc của con người.

Kết luận

Những thành tựu Phật sự của GHPGVN đã thể hiện sự trưởng thành và lớn mạnh của tổ chức GHPGVN, khẳng định vai trò của GHPGVN trong sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc, đồng thời khẳng định sự chủ động của GHPGVN trong hội nhập quốc tế. Qua đó, cho thấy năng lực của Tăng, Ni GHPGVN và khả năng tham gia giải quyết các vấn đề toàn cầu vì lợi ích chung của nhân loại trong tinh thần đoàn kết, hòa hợp là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam đã được mỗi người dân Việt Nam gìn giữ như giá trị thiêng liêng và di sản quý báu góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam đối với Liên Hợp Quốc và cộng đồng quốc tế.

Tài liệu tham khảo:

1. Hội đồng Trị sự GHPGVN, Văn kiện Đại hội VIII, 2017.
2. Văn kiện Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhiệm kỳ IX (2019 – 2024)
3. Hội đồng Trị sự GHPGVN, Báo cáo Tổng kết công tác Phật sự năm 2019.
4. Hội đồng Trị sự GHPGVN, Báo cáo Sơ kết công tác Phật sự 6 tháng đầu năm 2020.
5. Tài liệu Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2019.