Trước khi đến Bhutan, tôi có tìm hiểu khá nhiều về quốc gia này. Vô tình tôi tìm được một nhân vật rất đặc biệt, đó là Tiến sĩ Hà Vĩnh Thọ và quyển sách Hạnh Phúc Là Con Đường.

Bác Hà Vĩnh Thọ là người gốc Việt nhưng lại có mối duyên với Bhutan khi giữ chức Giám đốc chương trình của trung tâm Hạnh Phúc quốc gia Bhutan từ 2012-2018. Thế là tôi bắt đầu đọc về hành trình của bác cùng Bhutan xây dựng trung tâm Hạnh Phúc quốc gia này như thế nào, và những câu chuyện trải nghiệm của bác trong những năm sống tại Bhutan.

Thêm một phát hiện nữa, bác Hà Vĩnh Thọ là một vị giáo thọ tại gia của Làng Mai, là đệ tử tại gia của Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Nên khi đọc những tiêu chí để xây dựng nên mô hình GNH (Gross National Happiness) mà bác xây dựng cho Bhutan đều chứa đựng những lời dạy của Sư Ông.

Cảm giác có quá nhiều mối duyên lành, tôi đã đến với Bhutan bằng rất nhiều những trải nghiệm mắt thấy, tai nghe. Sau đây là một số ghi chép đến từ các quan sát cá nhân của tôi và một vài chia sẻ từ bác Hà Vĩnh Thọ cũng như một số thông tin có kiểm chứng khác. Mong nội dung này sẽ mang lại một góc nhìn thú vị cho các bạn về đất nước Bhutan.

1️⃣ Bhutan cấm hút thuốc và buôn bán thuốc lá. Tuy nhiên người dân vẫn có thể nhập khẩu thuốc lá để sử dụng cá nhân nhưng với mức thuế rất cao. Người nước ngoài tới Bhutan thì không bị cấm hút thuốc. Ngoài đường phố mình không bắt gặp ai hút thuốc cả.

2️⃣ Y tế và giáo dục ở Bhutan miễn phí cho tất cả người dân. Đặc biệt khách du lịch đến Bhutan cũng được miễn phí dịch vụ y tế.

3️⃣ Bhutan không nhập khẩu và sử dụng phân bón hoá học, thuốc trừ sâu, nên nông sản trồng ở đây đều organic.

4️⃣ Ẩm thực Bhutan cũng thuộc dạng dễ ăn so với khẩu vị người Việt. Món đặc sản của người Bhutan là món ớt Himalaya nấu với phô mai, có vị mặn mặn và béo, dùng để ăn kèm với cơm. Nó phổ biến như kim chi của Hàn Quốc hay nước mắm của người Việt. Bữa ăn nào cũng có món này để ăn kèm.

5️⃣ Bhutan không có đèn giao thông mà chỉ có cảnh sát giao thông đứng điều phối luồng xe. Ở những vạch trắng qua đường dành cho người đi bộ, mình đã thử đi rất nhiều lần, lần nào thấy có người đi bộ cần qua thì xe hơi cũng chủ động dừng lại nhường đường.

6️⃣ Bhutan không gia nhập WTO vì không muốn phải trả giá môi trường.

7️⃣ Đến tận năm 1999 thì Bhutan mới xoá bỏ lệnh cấm internet và TV. Hệ thống 5G ở Bhutan hiện tại tốc độ khá, không nhanh như ở Việt Nam nhưng đủ dùng. Đi chợ hay siêu thị, mình đã thấy người ta thanh toán qua các ứng dụng, quét mã QR như ở Việt Nam.

8️⃣ Chó ngủ khắp nơi trên đường phố Bhutan. Những con chó ở đây rất hiền, dễ thương, thân thiện. Lúc tôi leo lên Tiger’s Nest còn bắt gặp một con chó đang ngủ trên tảng đá cheo leo giữa núi.

9️⃣ 70% người dân Bhutan thực hành Phật giáo, chủ yếu là Mật tông Kim Cương thừa. Tôi nghĩ đây là một nền tảng hết sức căn bản để chính phủ có thể áp dụng những chính sách mang tính trung dung như Tổng hạnh phúc quốc gia.