Bao nhiêu thứ không đủ cứ thế chạy quanh bạn và bạn cũng cứ thế chạy quanh cái không đủ đó. Mệt xác thân, nặng đầu óc, khổ lương tâm, đau thân phận, bạn đã trải nghiệm. Nhưng bạn vẫn thấy “phải có thêm nữa”.

Bạn ạ, bạn sẽ không bao giờ có hạnh phúc thật đâu, nếu bạn cứ tiếp tục muốn “phải có thêm nữa”. Bạn sẽ rất khổ khi ý niệm “phải có thêm nữa” tiếp tục còn được duy trì trong tâm bạn. “Phải có thêm nữa” sẽ là một thảm hoạ cho bạn, nếu bạn không biết đủ và không biết dừng lại để hạnh phúc với những gì đang có.” Cái kết của lòng tham “phải có thêm nữa” là rất đắng bạn ạ. Bạn có thể sẽ mất hết khi bạn không kiềm chế được lòng không biết đủ của mình.

Lão Tử nói: “Không có họa nào lớn bằng không biết đủ. Không có rủi nào lớn bằng tham cầu. Cho nên, hễ biết đủ thì người ta sẽ luôn đầy đủ.”[1] Ông còn nhấn mạnh: “Biết đủ sẽ không nhục. Biết dừng sẽ không nguy.”[2]

Đức Phật cũng cho biết: “Nhiều tham muốn sẽ khổ. Biết đủ và tuỳ duyên sẽ tự tại”.[3]

Khi vua Ba-tư-nặc hỏi Đức Phật vì sao các học trò của Ngài thanh thản, vui tươi và vẻ rạng rỡ trên mặt, Đức Phật cũng cho biết: “Đó là vì họ không nuối tiếc quá khứ, không lo lắng cho tương lai. Họ bằng lòng với những gì họ đang có và làm các công đức. Họ không bao giờ nói rằng như thế này hay như thế kia là không đủ đối với họ. Đó là cách họ sống. Và do đó mà họ giữ được trạng thái thanh thản, vui tươi và nét mặt rạng ngời như là kết quả của sự biết đủ”.

Những vĩ nhân khác của nhân loại cũng đều có lời khuyên tương tự về biết đủ. Ví dụ, Gandhi nói: “Nhu cầu càng ít thì hạnh phúc càng lớn”; Triết gia Hy Lạp Epicurus nói: “Nếu bạn muốn làm cho ai đó hạnh phúc thì không cần cho anh ta sự giàu có mà chỉ cần lấy bớt của anh ta sự tham muốn”.[4]

Cho nên, ngày nào bạn còn chưa biết đủ, ngày ấy bạn sẽ còn rất khổ. Khổ sẽ đeo bám bạn mãi cho đến khi bạn biết đủ. Giây phút bạn biết đủ sẽ là giây phút bạn biết được bình an và hạnh phúc. Những an vui của đời sống, tình yêu, sự lương thiện và hơn thế nữa sẽ đến tự nhiên mà không cần bạn hết lòng gọi tên.

Nhuận Đạt (tu sĩ)

———————

[1] 禍大于不知足﹔咎莫大于欲得. 故知足之足，常足矣.《道德經》.

[2] 知足不辱，知止不殆.《道德經》.

[3] 多 欲 爲 苦…少 欲 無 爲 .身 心 自 在. 《四十二章經》.

[4] Lợi Ích Của Sự Biết Đủ (SRI DHAMMANANDA), Thích Trung Hữu dịch.