Người cư sĩ uyên thâm, giản dị và đôn hậu

Sáng nay, cũng như thường lệ, trước giờ làm việc, chúng tôi dành 15 phút cùng nhau tọa thiền dưới sự dẫn dắt của TS.Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Thái Hà Books. Vì là ngày cuối tuần nên hôm nay, sau thời tọa thiền, chúng tôi cùng ngồi bên nhau hàn huyên và nghe thầy Hùng chia sẻ về những tấm gương doanh nhân phật tử. Sáng nay thầy Hùng kể về bác Vũ Chầm, chủ tịch HĐQT tập đoàn Vina Giầy và được xem là tấm gương lớn vượt khó, vượt nghèo, một tấm gương lớn của phụng sự đạo Phật.

Thật kỳ diệu, như thần giao cách cảm, đột nhiên thầy Hùng nhận một cuộc gọi đến. Hóa ra bác Vũ Chầm đang ở Hà Nội và muốn đến thăm thầy Hùng và Thái Hà Books. Lòng tôi vui lắm vì nghe danh bác đã lâu và giờ mới có cơ hội gặp bác tại Hà Nội, ngay tại văn phòng Thái Hà Books.
Bác Vũ Chậm năm nay đã 85 tuổi nhưng rất khỏe mạnh và  ăn nói vô cùng minh mẫn và tràn đầy trí tuệ. Tóc bác bạc trắng, da trắng hồng, miệng cười đôn hậu. Bác Vũ Chầm chia sẻ với chúng tôi những câu chuyện của cuộc đời chính bác, gắn liền với Pháp Phật.

Mở đầu câu chuyện, bác Vũ Chầm kể chúng tôi nghe về hành trình từ chàng nông dân “chân lấm tay bùn” trở thành một Chủ tịch HĐQT. Từ một cậu bé học làm giày đến khi thành ông “vua giày”. Bác doanh nhân phật tử Vũ Chầm lớn lên và trưởng thành từ cái nôi của nghề giày Việt Nam, làng Phong Lâm, Hải Dương nên bác đã quen thuộc với nghề đóng giày từ nhỏ. Năm 16 tuổi bác bắt đầu lập nghiệp tại đất Hải Phòng mở xưởng sản xuất, 18 tuổi quyết định vào Nam bắt đầu làm lại sự nghiệp từ đầu.

Thật thú vị và khó tin rằng năm 1957 thương hiệu giày Vũ Chầm đã lan tỏa khắp Sài gòn. Ở thời điểm đó bác Vũ Chầm đã sở hữu gần 200 công nhân và nhiều tài sản. Sài Gòn giải phóng, tài sản sung công vào hợp tác xã. Tay trắng và lại một lần nữa bác Vũ Chầm lại khởi gây dựng lại sự nghiệp. Những tưởng đây chính là khó khăn sẽ khuất phục người đàn ông phật tử có bản lĩnh và quyết tâm này, nhưng đây lại chính là cơ duyên khiến cho bác gặp người Thầy dẫn dắt cuộc đời mình, đó chính là Hòa thượng Thích Minh Châu. Bước ngoặt lớn của đời bác.

Bác Vũ Chầm Quy y cửa Phật hơn 30 năm nay, bác là học trò lớn của Hòa thượng Thích Minh Châu. Trong suốt hơn 30 năm đó tuần nào bác cũng dành ba buổi bên vị minh sư của mình – Hòa thượng Thích Minh Châu - để học Pháp. Nếu được gặp bác Vũ Chầm, bạn sẽ thấy sự uyên thâm Phật Pháp và một tấm lòng của bậc chân tu tỏa ra nơi bác. Bác nói rằng mỗi con người, doanh nghiệp hay một xã hội, muốn tồn tại vững bền bao giờ cũng cần có từ bi và trí tuệ, thiếu hai nhân tố này chắc chắn tổ chức đó sẽ bại vong.

Đức Phật từng dạy “Thân người khó được, Pháp Phật khó nghe”, người tu hành từ khi khởi tâm tu cho tới khi thành Phật quả phải trải qua vô số kiếp. Trong 6 cõi luân hồi thì con người may mắn nhất và có điều kiện tốt nhất để tu thành Phật. Bác Vũ Chầm nhắc lại cho chúng tôi rằng có được thân người khó được giống như con rùa mù nằm dưới đáy biển, có một bọng cây (hoặc khúc gỗ) nổi có một lỗ tròn ở giữa, trôi vô định trên mặt biển khơi mênh mông. Con rùa mù cứ 100 năm mới nổi lên mặt nước một lần. Khả năng để con rùa mù nổi lên mặt biển và chui lọt đầu vào cái cái lỗ đó bằng với khả năng có được thân người (gần như là không thể). Bác khuyên chúng tôi cần tu tập tinh tấn,ngày hôm nay phải tốt hơn hôm qua bởi chúng ta rất may mắn khi có được thân người. Chúng ta hãy tu tập làm sao để có thể đi từ tối ra sáng, từ sáng đến nơi sáng hơn.

Bác Vũ Chầm nói chuyện Phật Pháp rất uyên thâm nhưng đơn giản và rất dễ hiểu. Bác luôn ví mình là một ông già quê mùa đi làm kinh tế, người nông dân đi học Phật. Bác khẳng định đến vài lần rằng đạo Phật là đạo như thật, đạo Phật là đạo đến để mà thấy chứ không phải đến để mà tin. Thật ra con người sống với ảo tưởng quá nhiều, tham sân si và chạy theo vọng tưởng. Thân chúng ta nhơ nhớp, là tổ hợp những máu, mủ, xương, thịt, phân mà chúng ta không biết. Chúng ta mải mê chăm sóc dục lạc của thân mà quên mất chăm sóc tâm, tâm mới chính là ông chủ, còn thân chỉ là khách. Tất cả những gì không thường hằng, chịu vòng sinh tử đều là khách. Lạc thế gian là lạc hỷ như phân, lạc xuất thế gian là lạc hỷ vĩnh viễn. 

Bác Vũ Chầm cũng nhấn mạnh rằng chúng tôi là người làm sách, tức người tri thức thì phải biết tìm hiểu về đức Phật lịch sử, nhận ra được tính Phật trong chính bản thân mình. Đức Phật lịch sử quan trọng hơn nhiều so với đức Phật tôn giáo. Rất tiếc rằng hầu hết chúng ta hiện nay đều mới chỉ lễ lạy đức Phật tôn giáo, đức Phật của cầu xin và đó không phải là cách hiểu đúng. Chúng ta đã chấp thủ tà kiến từ lâu đời. Chúng ta đi từ sáng vào tối mà không biết. Nhiều tập tục do người đầu đàn suy tưởng ra và xưa bày nay làm, nên người sau cứ thế theo mà không chịu tư duy, ví dụ như tục đốt vàng mã hay cúng ông công ông táo, tục cầu xin… Mọi pháp học phải đem vào ứng dụng trong cuộc sống để cuộc đời mình hạnh phúc thì mới được gọi là chánh pháp. 

Thân sinh tử này ai cũng như ai. Con người chúng ta là một tiểu vũ trụ, khi con người giác ngộ được rồi thì hòa mình vào vũ trụ lớn, phải sống thuận ứng với vũ trụ quan. Đức Phật là người chỉ đường sáng, còn đi hay không là do mình tự chọn. Nhân và quả luôn song hành cùng nhau, trong nhân sẵn có quả, trong quả sẵn có nhân. Đã tu thì lúc nào thần thái cũng vui tươi, từ bi hỷ xả, chánh niệm tỉnh giác mọi lúc mọi nơi, trong mọi thân khẩu ý… Người trí thức tu tập lại càng phải ý thức được những điều trên, bởi họ là người có ảnh hưởng tới nhiều người khác. 

Bác Vũ Chầm đặt câu hỏi rằng con trâu phải đeo cái ách để đi cầy và liệu con người có cái ách không? Câu trả lời rằng con người chúng ta cũng có ách nhưng là cái ách vi tế. Con trâu hư và phá phách ách thì ông chủ sẽ làm cái ách tốt hơn, còn con người hư hỏng và phá phách thì cái ách của chúng ta chính là nhân quả.

Bác Vũ Chầm chia sẻ liên tục mấy  tiếng đồng hồ liền và thật tuyệt vời. Bác chỉ rất rõ cho chúng tôi rằng có 4 tiến trình mà chúng ta lựa chọn trên con đường tu học: Đi từ tối sang tối, sáng sang tối, tối sang sáng, sáng ra sáng hơn. Đời này mình khéo tu chuyển nghiệp thì sẽ đi được từ tối sang sáng, từ sáng sẽ ra sáng hơn.

Sở dĩ thân thể chúng ta hôi hám do cái gì? Do 5 triền cái (tham, sân, trạo hối, hôn trầm, nghi ngờ) và 10 kiết sửa. Bác ví các triền cái tham như bát nước pha màu, sân như bát nước sôi, hôn trầm như bát nước có rong rêu, trạo hối như bát nước có sóng, nghi ngờ như bát nước có đục. Chính vì dính mắc vào 5 triền cái trên mà chúng ta không thấy được bản lai diện mục của mình. Khi tham khởi lên, khi sân khởi lên thì vô minh tùy miên có sẵn ở đó sẽ khởi lên còn mạnh hơn trước. Tham tùy miên chưa nhổ, khổ này còn tiếp diễn. 

Câu chuyện chia sẻ của bác doanh nhân phật tử với chúng tôi có lẽ sẽ không dừng nếu như bác không có một cuộc họp với lãnh đạo Vina Giày tại phía bắc ngay sau đó. Lời bác chia sẻ như thấm vào gan ruột, tâm huyết và uyên thâm. Sau bao nhiêu chìm nổi trên thương trường, từng bốn lần khởi nghiệp nhưng người doanh nhân phật tử này vẫn an lạc và giản dị như thế. Bình thản, đôn hậu và trí tuệ là những gì đọng lại về vị doanh nhân này. Những điều được bác sách tấn hôm nay thật ý nghĩa, đã giúp truyền lửa cho chúng tôi, những người trẻ học Phật qua cuộc sống hàng ngày, với một tâm thế phụng sự.

Chúng tôi vui mừng vô cùng khi được gặp bác, được đón bác, được nghe bác chia sẻ. Tôi mong muốn sẽ được mời bác doanh nhân phật tử Vũ Chầm đến nói chuyện với nhiều phật tử Hà Nội, nhất là các bạn trẻ, các em sinh viên. Mong lắm. 

Thuần Tâm Thảo Triều – Phó Tổng giám đốc Điều hành công ty sách Thái Hà