“Khi tôi chế trà, tôi thích chế trà trong chánh niệm, nghĩa là tôi chế trà với tâm trí hoàn toàn trong việc chế trà, tâm trí không ở quá khứ, tương lai hay ở những dự án khác. Tâm trí tôi đang tập trung chế trà, tôi tập trung chú ý vào việc chế trà, chế trà trở thành đối tượng duy nhất trong chánh niệm và sự tập trung. Điều này là một niềm vui và nó cũng mang lại sự hiểu biết sâu sắc. Tôi có thể nhìn thấy trong trà của tôi có đám mây, hôm qua nó là đám mây nhưng giờ nó là trà của tôi. Sự hiểu biết sâu sắc không phải là cái gì xa vời, với chánh niệm và sự tập trung sẽ đem lại sự hiểu biết sâu sắc cho bạn và cũng từ đó sẽ giải phóng bạn, mang lại hạnh phúc cho bạn”- Thiền sư Thích Nhất Hạnh

Thực hành những gì đức Phật dạy

“ Chánh Niệm/ tỉnh thức chính là thiền định mà đức Phật đã thực hành và dạy. Đây chính là phương thuốc căn bản của ngài để đối trị sự khổ đau của loài người, hãy nhìn đời với cái nhìn cởi mở và không phán xét, chúng ta sẽ thấy được sự hàm hồ ( mơ hồ) của chúng ta và sẽ phát triển sự hiểu biết sâu sắc. Đây là điều căn bản để thực hành các phương pháp tu tập trong Phật giáo và cũng là chìa khóa của sự giải thoát”- Jack Kornfield

Hãy để kinh nghiệm như là người thầy, chánh niệm không chối bỏ kinh nghiệm. Có một Phật tử thực hành pháp vốn bị hen suyễn nặng, người ấy tập trung chú ý mang chánh niệm đến hơi thở của mình và hạn chế sự tấn công ( của bệnh suyễn) bằng sự kiên nhẫn trong khi các nhóm cơ cổ họng và ngực được thư giãn giảm căng thẳng trong cơ thể. Một người đàn ông khác đang trải qua quá trình trị liệu ung thư đầy đầu đớn. Anh ta dùng chánh niệm để xua đi nỗi sợ hãi của mình về sự đau đớn và bồi thêm sự yêu thương tử tế cho chính bản thân như là sự bổ sung cho sự hóa trị. Thông qua chánh niệm, một chính trị gia địa phương đã trở nên không ngán sợ những kẻ tấn công mình. Một bà mẹ trẻ đơn thân của trẻ mẫu giáo đã dùng chánh niệm và hiểu biết cái cảm xúc căng thẳng, choáng ngợp và trở nên tôn trọng, rộng rãi hơn với chính bản thân cô ta và những đứa trẻ của cô ấy. Mỗi người thực hành chánh niệm học cách tin vào không gian của nhân thức chánh niệm. Với chánh niệm họ nhập vào những khó khăn của chính cuộc sống của họ cũng giống như đức Phật ở trong rừng già, họ tìm thấy sự chữa trị lành bệnh và tự do.

Kính thưa Qúy độc gỉa muốn tìm hiểu rõ chính xác về nghĩa của Chánh Niệm - Chơn niệm….

Quý vị có thể đọc một số bài viết khác của những ngòi bút khác nhau giải thích về Chánh niệm nhân đây xin cũng có một bài viết về Chánh niệm kính mời đọc giả theo dõi cần cân nhắc mức độ súc tích, chính xác và sâu cạn. Vì đây là một chủ đề cực kỳ quan trọng rất rộng lớn cho cả Tiểu thừa, Trung Thừa và Đại Thừa, cho cả Thiền Tông Tối Thượng Thừa.

Có những bài viết nói về thành quả đạt được từ thực tập Chánh niệm hoặc một vài cảm xúc khi uống trà, ăn cơm, đi dạo…v..v… có thể có đôi chút tiếp cận với chánh niệm, chứ chưa xác định thật nghĩa của Chánh Niệm..

Ngàn xưa đến nay, hầu hết các chùa Bắc truyền Phật Giáo cho cả Thiền Tông Tối Thượng Thừa.và cả Nam truyền Phật giáo đều tu tập không ra ngoài Bát chánh đạo, Chánh kiến, Chánh niệm, chánh tư duy…v..v.. tu tập, Giới, Đinh, Tuệ.Thiền Tông Đức Lục Tổ Huệ Năng dạy” Nhược khởi tà mê, vọng niệm, (không chánh niệm,thất niệm, quên chánh niệm, loạn niệm, động  niệm.v.v.) điên đảo,  ngoại  Thiện tri thức, tuy  hữu giáo thọ, cứu bất khả đắc”.ý của Tổ Sư Tìm cầu Thiện tri thức bên ngoài, không bằng tự mình lìa Tà mê vọng niệm điên đảo, dù có Thiện tri thức hay  Phật ở bên cạnh cũng chẳng cứu được  ”Nhược khởi chánh chơn, Bát Nhã quán chiếu, nhất sát na gian, vọng niệm câu diệt, nhất ngộ tức chí Phật địa. ý Tổ là luôn khởi niệm chánh chơn Bát Nhã quán chiếu, diệt hết vọng niệm,( Tà niệm, thất niệm, quên chánh niệm, loạn niệm, động  niệm…v….v.)  luôn luôn Chánh niệm…

Qúy vị nên biết, danh từ Chánh Niệm. Trong chùa nhất là mùa An cư buổi trưa, mỗi ngày trước khi ăn đều phải Tam đề, ngũ quán, Đại chúng đồng thinh Chánh niệm, A Di Da Phật. nghĩa là luôn luôn Chánh niệm và Tỉnh Giác trong lúc ăn trưa, ngọ trai cũng như hành, trụ, tọa, ngọa mọi lúc.

Đức Lục Tổ Huệ Năng phó chúc lời tối hậu trước những ngày giờ chia tay vĩnh biệt vào Niết Bàn. Nhữ đẳng đế thính, Hậu đại mê nhơn, nhược thức chúng sinh, tức thị phật tánh, nhược bất thức chúng sinh, vạn kiếp mích Phật nan phùng, ngô kim giáo nhữ, thức tự tâm chúng sinh, kiến tự tâm Phật tánh, Dục cầu kiến Phật, Đản thức chúng sinh. Dịch “Các ông lắng nghe, người mê đời sau nếu biết chúng sanh tức là Phật tánh, nếu chẳng biết chúng sanh, muôn kiếp tìm Phật khó gặp. Nay tôi dạy các ông biết tự tâm chúng sanh, thấy tự tâm Phật tánh. Muốn cầu thấy Phật, chỉ biết chúng sanh. Qua đoạn kinh này, Người muốn tu thành phật, thì phải hiểu biết rõ về những cái Niệm chúng sinh, những cái nhớ nghĩ của chúng sinh, chúng sinh muốn cái gì? chúng sinh Nghĩ cái gì ? chúng sinh Tâm niệm như thế nào? Hơn Tám tỷ người trên qủa đất này, ấy thế mà chúng sinh đều giống hệt như nhau, đó là đều ham sống sợ chết, mong cầu hạnh phúc, tránh xa đau khổ, tâm niệm đều tham, sân ,si ngã mạn, ganh tỵ, đố kỵ , ích kỷ, tranh giành giống như nhau, liệt kê kể không thể hết các cái Tâm Niệm bệnh hoạn như đã kể ở trên.  tràn ngập suốt nhiều ngàn năm qua. Học bài Chánh Niệm này qúy vị cũng có phần nào Tha Tâm Thông rồi đấy.  vì thấu rõ (thức) biết rõ, vô số cái Niệm Tà mê vô minh của chúng sinh. Thì mới thành Phật được. Vì Phật là Giác ngộ sáng suốt không cùng, tận rõ biết hết các Tâm  Niệm những gì chúng sinh có trong sinh tử luân hồi ba cõi. Cho nên Đức Lục Tổ Huệ Năng phó chúc lời tối hậu “Dục cầu kiến Phật, Đản thức chúng sinh” Muốn cầu thấy Phật, chỉ cần (thức) biết tâm niệm chúng sanh. Thật qúa rõ ràng.

Câu hỏi.Thế thì Chánh niệm là gì?  hay Thế nào là Chánh niệm?. Xin đáp, Chánh niệm là niệm chơn chánh không có các thứ Tà niệm. Chánh niệm là nghỉ, là tưởng, là nhớ điều chơn chánh. Người có chánh niệm là không có các Tà niệm như là niệm tham, niệm sân, si niệm, niệm ngã mạn, niệm nghi, niệm yêu, niệm ghét, niệm lo lắng, niệm sợ hãi, loạn niệm, tạp niệm, thất niệm, chấp, kẹt, dính mắc vào Niệm…v…v.

Qúy vị nên biết Khởi niệm ác, làm ác thì đọa  địa ngục, niệm ích kỷ, niệm bủn xỉn, niệm keo kiệt, niệm san, niệm tật đố. Niệm ghen ghét, niệm ganh tỵ, niệm khinh chê, đó là ngạ qủy, niệm đắm nhiễm tham ăn ham ngủ đó là súc sanh, niệm đấu tranh đó là Atu la. Các niệm xấu ác, bất thiện, dù sinh làm người thì cũng ngu si, nghèo hèn, xấu xí, bệnh tật, bất hạnh khùng điên, đui què, câm hoặc điếc. Khởi niệm thiện, làm thiện thì phước báu sinh làm người xinh đẹp giàu có khỏe mạnh, giồng giống qúy tộc cao sang …. Hoặc sinh thiên các cõi trời…

Chúng sinh ngu mê nghiệp chướng suốt ngày niệm nhưng hầu hết là loạn niệm, ác niệm nhiều, thiện niệm ít. Niệm lang bang, niệm lang thang, niệm vớ vẩn, niệm linh tinh, niệm yêu, niệm ghét,  niệm vui, niệm buồn, Niệm lo lắng, Niệm sợ hãi, Niệm hốt hoảng, niệm thương, niệm nhớ, niệm khóc, niệm cười, niệm nuối tiếc, niệm tủi thân,Niệm cô đơn, niệm nuối tiếc mất danh, niệm nuối tiếc mất chức, niệm nuối tiếc mất quyền, niệm tiếc tiền, Niệm tiếc của, niệm tiếc job, niệm luyến tiếc vợ,  Niệm luyến tiếc chồng, Niệm luyến tiếc con, Niệm luyến tiếc mất cha, Niệm luyến tiếc mất mẹ, Niệm luyến tiếc mất bạn thân,  niệm thất tình, niệm đau thương, Niệm tiếc mất vật qúy, Niệm nuối tiếc mất tuổi thơ, Niệm luyến tiếc mất Thầy, Niệm nuối tiếc mất tri âm,  Niệm nuối tiếc mất tri kỷ, Niệm nuối tiếc mất người thân, Niệm nuối tiếc mất đồng chí, Niệm nuối tiếc mất báu vật, Niệm nuối tiếc mất vật Kỷ niệm. Niệm nuối tiếc mất xóm, Niệm nuối tiếc mất làng, Niệm nuối tiếc mất quê hương, Niệm nuối tiếc mất xứ sở, Niệm nuối tiếc mất nước, Niệm nuối tiếc mất nhà, Niệm sợ hãi mất ăn, Niệm lo lắng mất ngủ, Niệm nuối tiếc mất tất cả,…v…v  Niệm bất mãn, Niệm hận, Niệm thù , Niệm giận, Niệm hờn, Niệm báng bổ, Niệm chà đạp, Niệm bôi nhọ, Niệm bêu rếu, Niệm châm biếm, Niệm mỉa mai, Niệm chế nhạo,  Niệm chỉ trích, Niệm đanh đá, Niệm chanh chua, Niệm hơn thua, Niệm ám chỉ,  Niệm hài hước, Niệm tiếu lâm, Niệm diễu cợt, Niệm đánh bóng, Niệm khoác lác, Niệm tranh danh, Niệm đoạt lợi, Niệm tranh giành ảnh hưởng, Niệm ta đây, Niệm hách dịch, Niệm nghi ngờ, Niệm soi bói, Niệm xỉa xói, Niệm bới lông tìm vết. Niệm dòm ngó lỗi người, Niệm che giấu lỗi mình,Niệm dựa quyền hiếp người, Niệm dựa hơi bắt nạt, Niệm đạp đổ vì không ăn được, Niệm quậy cho hôi, Niệm khuấy động, Niệm triệt hạ, Niệm thiên vị, Niệm khen mình, Niệm chê người, Niệm nịnh bợ,  Niệm nịnh hót, Niệm tâng bốc, Niệm buông lung, Niệm dãi đãi, Niệm ăn, Niệm nhậu,Niệm ca hát xướng. Niệm nhảy nhót, Niệm múa may quay cuồng.Niệm cá độ, Niệm cờ bạc, Niệm hút chích, Niệm mưu mô, Niệm gian xảo, Niệm thủ đoạn, Niệm đánh phá,  Niệm công kích, Niệm gán tội, Niệm xiên xỏ, Niệm đâm thọc, Niệm châm chích, Niệm chọc tức người khác, Niệm chọc người nổi sân, Niệm xúi giục, Niệm ly gián, Niệm đòn sóc hai đầu, Niệm đâm bị thóc. Niệm thọc bị gạo. Niệm lợi dụng, Niệm lợi dụng rúc rỉa, Niệm lợi dụng đào mỏ, Niệm lừa tình, Niệm lừa Thầy, Niệm phản bạn, Niệm vô ơn, Niệm phản phúc, Niệm bắt bẻ, Niệm bắt bí, Niệm ép ngặt, Niệm bao vây, Niệm lấn lướt, Niệm thô lỗ, Niệm tục tìu, Niệm sàm sở, Niệm đạo đức giả ,Niệm lấy đạo tạo đời, Niệm Bi quan, Niệm chán đời, Niệm tiêu cực, Niệm bạo hành, Niệm bạo loạn, Niệm hù dọa, Niệm phủ đầu, Niệm chụp mũ, Niệm gắp lửa bỏ cho người, Niệm trù dập đối phương, Niệm bôi nhọ, Niệm nhồi sọ, Niệm tuyên truyền, Niệm khai thác,  Niệm phản gián,  Niệm phe đảng, Niệm tranh giành. Niệm bành trướng, Niệm xâm lăng, Niệm thâu tóm thiên hạ. Niệm làm bá chủ. Niệm trù dập.Niệm tôn thờ lãnh tụ mù quáng, Niệm thần tượng mù quáng….v..v..

Niệm thù địch, Niệm một mất một còn, Niệm không chịu thua, Niệm trả đũa, Niệm trả thù, Niệm ăn thua quyết liệt, Niệm chiến Đấu đến cùng, Niệm cay cú, Niệm ghim gút, Niệm đay nghiến, Niệm chì chiết, Niệm so đo, Niệm tính toán, Niệm keo kiệt, Niệm bủn xỉn, Niệm trục lợi, Niệm thả tôm bắt tép, Niệm gán tội, Niệm triệt hạ, Niệm đã kích, Niệm khiêu khích,  Niệm xuyện tạc, Niệm Mạ lỵ, Niệm vu khống, Niệm chà đạp, Niệm thiên vị, Niệm dương đông, Niệm kích tây, Niệm kích động, Niệm thừa nước đục thả câu,Niệm hùa theo,Niệm chỉ nghe một chiều, Niệm gài độ, Niệm săn tin, Niệm dò thám, Niệm chia rẽ.       

Niệm thị, Niệm phi, Niệm ganh tỵ, Niệm đố kỵ, Niệm dèm pha, Niệm xiên xỏ, Niệm chửi bóng, chửi khéo. Niệm tung bụi, đẩy gió. Niệm vừa cướp vừa la làng. Niệm thâm hiểm, Niệm  dè bỉu, Niệm chê bai, Niệm báng bổ, Niệm bêu rếu, Niệm không muốn người khác hơn mình, Niệm ích kỷ, Niệm ngã mạn, Niệm cống cao, Niệm ganh tỵ, Niệm đố kỵ. Niệm khen trước mặt, Niệm chê sau lưng, Niệm ghen ăn tức uống, Niệm A tòng, Niệm A dua, Niệm dụ dỗ rủ rê, Niệm giả vờ ngọt dịu, Niệm tự tôn, Niệm tự đại, Niệm tự mãn, Niệm tự đắc, niệm tự ty, niệm mặc cảm, niệm ta đây, Niệm phách lối, niệm khinh khi, Niệm mục hạ vô nhơn, niệm ma, niệm qủy, niệm sát sinh, niệm trộm cướp, Niệm dâm dục, Niệm khêu gợi dục nhiễm, Niệm tìm trai, kiếm gái, Niệm liếc xiên liếc xéo.Niệm trừng niệm trợn, Niệm háy niệm nguýt.

Niệm vênh niệm váo. Niệm tráo niệm trở. Niệm ăn không nói có, Niệm dệt thêu hại người, Niệm dối gạt, Niệm buôn thần bán thánh, Niệm mưu mô, Niệm danh, Niệm lợi, Dục Niệm, sân Niệm, si Niệm, lo lắng Niệm, sợ hãi Niệm, Niệm đấu tranh, Niệm hơn thua, Niệm đánh trống lãng, Niệm giả đò, Niệm che dấu tội lỗi, Niệm vu khống, Niệm ngậm máu phun người. Niệm vu oan, đổ vạ cho người, Niệm hý Luận,  Niệm ái thủ, Niệm chấp trước , …v…v.. như thế ngàn, muôn Niệm, tràn tuông cùng nhau nối tiếp ngày đêm không dứt, Niệm niệm vướng mắc, Niệm niệm trói buộc, Niệm niệm nhiễm ô, Niệm niệm bất tịnh Niệm niệm chấp thủ, Niệm niệm đắm nhiễm. Niệm niệm phàm phu chúng sinh…v..v

Người có Giới, có Trí tuệ Tỉnh giác,(Chánh kiến) Giải thoát không Si Mê, không điên đảo, thì tương ưng với Chánh niệm, không Tà Kiến, không Tà Tư Duy…V….V.. Chúng ta, Trạch pháp Bồ Đề phần, phân tích và Thấy rõ từ Giới thanh tịnh sẽ tác thành cho Niệm thanh tịnh, Niệm thanh tịnh sẽ là nền tảng vững chắc cho Định và Tuệ. Ngược lại, giới không thanh tịnh thì niệm sẽ không thanh tịnh, niệm không thanh tịnh thì chỉ có Tà định, Tà Kiến, Tà Tư Duy .v..v chỉ có Si mê, không có Tuệ. Cũng là mất Chánh kiến..v..v..

Theo kinh Di Giáo. Giây phút trước khi vào Niết Bàn, Đức Phật nhắc nhở cặn kẻ về Giới, về Chánh niệm, về Thiền Định về Trí Tuệ…..

Nhữ đẵng tỳ-kheo! Cầu thiện tri thức, cầu thiện hộ trợ, vô như bất vong niệm. Nhược hữu bất vong niệm giả, chư phiền não tặc tắc bất năng nhập.Thị cố nhữ đẳng thường đương nhiếp niệm tại tâm. Nhược thất niệm giả, tắc thất chư công đức. Nhược niệm lực kiên cường, tuy nhập ngũ dục tặc trung, bất vi sở hại. Thí như trước khải nhập trận, tắc vô sở úy. Thị danh bất vong niệm.

(Còn tiếp)