450
Chú tâm khác xa với chú ý
Trong tu học có hai từ chúng ta dễ hiểu lầm đó là “chú tâm”. Chú tâm tức là cái tâm trọn vẹn với thực tại nơi chính mình.
“Chú tâm” không có nghĩa là “chú ý”
Mình đi ngoài đường ở đâu có nguy hiểm thì người ta làm cái biển báo “chú ý quan sát”. Chú ý quan sát là đúng, trong đời sống hàng ngày làm gì cũng cần chú ý quan sát nhưng mà chú tâm thì lại khác.
Chú ý tức là khi mình hướng tâm tới đối tượng, mình chú ý vào một người nào đó, chú ý vào một vật gì đó, chú ý vào một cái gì đó. Tức là hướng tâm mình đến cái đối tượng để nắm bắt cái đối tượng đó, thì gọi là là “chú ý”.
Nhưng chú tâm thì khác. Điều này cần phải cần hiểu rõ. Bởi vì nếu không hiểu rõ, khi nói đến chính niệm mình cứ tưởng là “phải niệm cái gì đó”.
Thí dụ nói “niệm thân” thì mình tưởng là mình phải chú ý vào thân. Nhưng hoàn toàn không phải vậy. Ở đây không phải là chú ý vào thân, không phải chú ý vào thọ, không phải chú ý vào tâm hay là chú ý vào pháp, mà chỉ là chú tâm.
“Chú tâm” chứ không phải “chú ý”
Chú tâm là sao? Chú tâm tức là tâm trọn vẹn với thực tại. Mà khi tâm đang trọn vẹn với thực tại, thì thấy hết mọi thứ mà không chú ý vào đâu cả.
“Niệm thân” không có nghĩa là phải chú ý vào thân, mà là tâm trọn vẹn thấy thân.
“Niệm thọ”” không có nghĩa là phải chú ý vào cảm thọ, mà là tâm trọn vẹn với cảm thọ.
Điều này rất vi tế. Trong tu học nếu không hiểu chỗ này thì mình lại quá chú ý vào thân hay là chú ý vào thọ. Chính sự chú ý ấy làm mất đi sự trọn vẹn với thực tại thân-tâm.
Đức Phật dạy “Trong thấy chỉ thấy, trong nghe chỉ nghe, trong xúc chỉ xúc, trong biết chỉ biết”có nghĩa là cái thấy-nghe-biết ấy hoàn toàn trong sáng. Vì nó trong sáng nên phản chiếu tất cả mọi sự một cách minh bạch. Cho nên mới gọi là Minh sát - Vipassana.
Vipassana là thấy biết bằng tánh biết chứ không phải thấy bằng tướng biết. Khi mình “chú ý” tới đối tượng thì đã hình thành tướng biết rồi. Nhưng khi chú tâm thì đó là tánh biết.
Sự khác biệt này rất vi tế nên chúng ta cần lưu ý một chút mới thấy. Nếu không thấy rõ chỗ này mà cứ minh sát theo kiểu “chú ý” thì mãi vẫn chỉ thấy thực tướng chứ không thể thấy được thực tánh pháp.
Chú tâm có nghĩa là tâm tự nó sáng suốt, tự nó thấy pháp rõ ràng minh bạch.
Vậy nên tinh tấn-chánh niệm-tỉnh giác có nghĩa là “không làm gì cả”. Chúng ta thường mắc phải sai lầm cực kỳ lớn, đó là cố gắng tinh tấn-chánh niệm-tỉnh giác.
Cố gắng tinh tấn-chánh niệm-tỉnh giác thì chỉ là nỗ lực của bản ngã, là tướng biết của bản ngã thực hiện việc tinh tấn-chính niệm-tỉnh giác, chứ không phải là “hành thâm bát nhã”.
Điều này quá vi tế rất nhiều người không biết, nên cứ tưởng mình đang hành thiền Vipassana nhưng thật ra là đang hành thiền định mà thôi.
Như vậy “chú tâm” là tâm đang hoàn toàn trọn vẹn với thực tại thôi, chứ không cần chú ý vào đâu cả, không trụ vào đâu cả.
Khi tâm hoàn toàn trong sáng thì nó phản ánh mọi thứ đều là thực tánh pháp, chứ không phải cố tìm thực tánh pháp nơi Thân, tìm thực tánh pháp nơi Thọ.
Khi tâm trong sáng thì phản ánh thân một cách trung thực nên gọi là Niệm thân
Tâm phản ánh các cảm thọ một cách trung thực nên gọi là Niệm thọ vậy thôi,
Chứ không cần phải có "Ai", và phải "Niệm" cái gì cả.
Cho nên tức cười là thế này, khi mình quá cố gắng tu hành thì có thể vẫn đạt được một số những lợi ích, thí dụ như được an lạc hay được mạnh khỏe gì đó. Nhưng những cái đó hoàn toàn không phải là lợi ích của giác ngộ, mà chỉ là lợi ích tốt đẹp ở đời thôi.
Mà nhiều khi mình mạnh khỏe quá lại khó giác ngộ. Câu “đừng có cầu thân không bệnh bởi vì không bệnh thì thân dễ tham dục” là đúng phải không?
Cho nên không phải mình tu học là để không bệnh, để an lạc hay để đạt được một lợi ích gì cho mình cả, mà chỉ để thấy ra sự thật, để tâm phản án tất cả các pháp đúng như nó là.
Tu học là chỉ để mình chỉ thấy ra pháp, thấy ra sự thật thôi...
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Sa môn và con rắn
Phật giáo thường thức
10:22 26/11/2025
Ngày xưa có một Sa môn nọ/ Đi vào trong đám cỏ lùng nhùng/ Bỗng nghe tiếng nói lạ lùng - Xin chào Hòa thượng! Nhưng không thấy người
Phật Dược Sư và 12 đại nguyện
Phật giáo thường thức
09:48 26/11/2025
Chùa Dược Sư hiển hiện chín tầng mây/ Núi biên cương sương mù mờ lối bước/ Thân Tâm Trí nhẹ nhàng theo cổ tích/ Trời phương Đông quy tụ bóng Lưu Ly…
Đừng chê việc lành nhỏ mà không làm
Phật giáo thường thức
09:41 26/11/2025
Giữa cuộc sống bộn bề, nhiều người thường nghĩ rằng làm việc thiện phải là những hành động lớn lao, phải có tiền bạc dồi dào, phải tạo ra một kết quả gì “đáng kể” thì mới gọi là thiện. Còn những điều nhỏ bé - như nhường người khác một chút đường đi, giúp ai đó nhặt lại món đồ rơi, chia sẻ một lời động viên, hay đơn giản là không gây phiền hà cho người bên cạnh - thì bị xem là không đáng kể.
Lục độ Vạn Hạnh
Phật giáo thường thức
08:55 26/11/2025
Lục Ba La Mật dung thông/ Như Lai, Bồ tát gieo trồng xưa nay/ Thân không ràng buộc trả vay/ Tâm không vướng bận đắng cay ngọt bùi
Xem thêm
