Học hiểu nghĩa lý kinh để ứng dụng vào cuộc sống được lợi lạc

Trên bước đường tu học, chúng ta kính phục và theo học những người có tâm từ bi thương chúng sanh, có hiểu biết hơn người.

Tôi còn nhớ khi thọ giới, giới sư dạy rằng nếu không phải là Hiền thì không nên làm bạn, không phải là Thánh thì không tôn thờ. Thánh là người có hiểu biết hơn mình, mình tôn làm thầy. Người hiền là người tốt, mình làm bạn với họ. Thầy tà bạn ác thì mình tránh xa.

Người tu hình thức và mê tín nghĩ rằng quy y Tam bảo để không đọa địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh và quy y xong, lãnh phái về treo để đó; nhưng họ vẫn bị đọa vào ba đường ác nếu tạo tội, không thực hành lời Phật dạy trong cuộc sống. Chính vì vậy, Phật dạy thêm rằng y nghĩa bất y ngữ, nghĩa là phải tìm nghĩa sâu bên trong mà tu, không chỉ nương theo văn tự bên ngoài.

Điển hình là Trí Giả đọc kinh Pháp hoa ghi rằng Phật thuyết kinh này ở Linh Thứu sơn khiến ngài nhận ra nghĩa sâu của ba chữ Linh Thứu sơn là chân linh, vọng thức và thân tứ đại và theo ngài, chân linh chúng ta bị ngăn che bởi vọng thức. Thật vậy, thực tế cho thấy người biết nhiều việc thì phiền não nhiều, vì họ hiểu biết theo vọng thức, nên không biết đúng sự thật. Không biết bằng trực giác, mà chỉ biết bằng kinh nghiệm thì biết đúng một nửa là may lắm rồi.

Đọc kinh, sám hối, tham thiền

Về điều này, Hòa thượng Trí Tịnh nói rằng khi tôi hỏi, ngài trả lời đúng được 50% hay 60% thôi. Không ai hỏi, nhưng ngài thấy bằng trực giác, tức không suy nghĩ tính toán thì ngài biết chính xác đến 80%. Vì vậy, suốt đời ngài ở trong thiền thất thấy yên, ra ngoài thấy bất an.

Thật vậy, tu hành ngồi tịnh niệm cảm nhận an lạc, bước ra cuộc đời thì bị muôn mặt tác động khiến vọng tâm sanh ra, vì nghe người ta nói nhiều quá làm mình không còn biết tin cái gì.

Tu theo Phật, cắt bỏ vọng tình, vọng niệm để được thanh tịnh. Và từ đó, tìm nghĩa sâu bên trong của kinh điển, đừng theo hình thức bên ngoài.

Ngoài “Y nghĩa, bất y ngữ”, đi sâu một bước nữa là “Y liễu nghĩa, bất y bất liễu nghĩa”, tức Phật dùng phương tiện để nói ý nghĩa thích hợp trong trường hợp đó thôi, cho nên điều này cũng chưa hẳn là đúng tuyệt đối. Thật vậy, mình tu đến mức độ nào thì sẽ có cái thấy tương ưng đến mức đó. Có thể nói lúc mới tu, tôi thấy ý nghĩa của kinh khác với lúc tôi đã tu được mười năm và trải qua sáu mươi năm hành Bồ-tát đạo, tôi lại thấy khác nữa. Và nghĩa lý của Phật dạy càng ngày thấy càng sâu thì mình càng gần Hiền Thánh, Bồ-tát và đến gần Phật hơn nữa. Nói cách khác, đó là tu gặt hái được thành quả tốt đẹp theo Phật dạy.

Vì vậy, việc tu hành quan trọng nhất phải có kết quả tốt, dù mang hình thức nào cũng được, từng bước chúng ta đi lên. Không phải quy y rồi đến ngày 15 tháng Giêng, tháng 7 đi chùa, như vậy chưa đủ, phải học hiểu nghĩa lý bên trong của kinh để ứng dụng vào cuộc sống được lợi lạc.

Quy y Phật không đọa địa ngục, vì Phật có trí tuệ, Ngài biết đúng tất cả mọi việc trên thế gian. Nhờ nương theo trí sáng của Phật mà trí tuệ của mình được mở lần. Còn thấy sai và đi theo sai lầm, mình mới đọa. Thấy đúng theo Phật và làm đúng theo Phật, làm sao đọa.