Điểm nhấn cao điểm Pháp nạn 1963, địa điểm là chùa Xá Lợi, Tp.HCM, trụ sở Ủy ban Liên phái Bảo vệ Phật giáo thời bấy giờ, ứng với thời gian là ngày 20/8, thời điểm diễn ra cuộc tấn công quân sự vào các cơ sở Phật giáo 50 năm trước
Pháp nạn 1963 là một quãng thời gian trải dài qua nhiều tháng, từ Phật đản, tháng 5 Dương lịch, đến đầu tháng 11 Dương lịch.
Pháp nạn 1963 diễn ra trên phạm vi toàn miền Nam, từ vĩ tuyến 17 đến mũi Cà Mau. Tuy nhiên, trọng điểm cuộc đấu tranh diễn ra ở Huế và Sài Gòn, những trọng điểm không gian. Ở 2 địa điểm trên có những điểm nhấn về thời gian.
 |
| Tôn thiệu chư Thánh tử đạo, Tăng, Ni & Phật tử Pháp nạn 1963. Ảnh sưu tầm Internet |
Dưới đây là đề xuất những điểm nhấn về thời gian ứng với điểm nhấn không gian trong quá trình tổ chức lễ kỷ niệm Pháp nạn lịch sử 1963:
1. Điểm nhấn Phật đản, ứng với địa điểm tổ chức ở Huế, cụ thể là ở cơ sở Đài Phát thanh Huế 1963, tượng đài các Thánh tử đạo, chùa Từ Đàm.
2. Điểm nhấn Bồ tát Quảng Đức, thời điểm Bồ tát Quảng Đức tự thiêu, ngày 11/6 Dương lịch hoặc ngày giỗ Âm lịch, ứng với 2 điểm nhấn về không gian là Khánh Hòa, sinh quán Bồ tát Quảng Đức, và Sài Gòn, nơi Bồ tát Quảng Đức tự thiêu, với địa điểm cụ thể là nơi sinh của Bồ tát Quảng Đức, công viên tượng đài Bồ tát Quảng Đức ngã tư Nguyễn Đình Chiểu – Cách Mạng Tháng 8 hiện nay, nơi Bồ tát tự thiêu, chùa Ấn Quang trụ xứ của Bồ tát thời gian chuẩn bị tự thiêu, viết chúc thư.
3. Điểm nhấn Liệt nữ Quách Thị Trang, với địa điểm cụ thể là công viên Quách Thị Trang, trung tâm Tp.HCM, thời điểm liệt nữ hy sinh (25/8).
4. Điểm nhấn cao điểm Pháp nạn 1963, địa điểm là chùa Xá Lợi, Tp.HCM, trụ sở Ủy ban Liên phái Bảo vệ Phật giáo thời bấy giờ, ứng với thời gian là ngày 20/8, thời điểm diễn ra cuộc tấn công quân sự vào các cơ sở Phật giáo 50 năm trước
Vào các thời điểm ứng với các địa điểm là điểm nhấn, ngoài việc tổ chức những hoạt động đã được đề xuất trong bài viết “Kỷ niệm 50 năm Pháp nạn lịch sử 1963: cần làm những gì?”, có thể chú ý nhiều hơn đến khía cạnh tâm linh bằng các hoạt động nghi lễ.
Cụ thể, là tại các địa điểm là điểm nhấn, cần có những hình thức tôn trí thích hợp bàn thờ Bồ tát Thích Quảng Đức và liệt vị Thánh tử đạo, với biểu ngữ, bảng thông tin chi tiết về sự kiện lịch sử, về tiểu sử Bồ tát Thích Quảng Đức và các Thánh tử đạo được tôn trí trong suốt thời gian diễn ra kỷ niệm Pháp nạn (6 tháng). Nơi nào đã có bàn thờ thì trang hoàng thêm (như ở công viên tượng đài Bồ tát Quảng Đức, Tp.HCM). Nơi nào chưa có bàn thờ như ở Công viên Quách Thị Trang thì thiết trí bàn thờ.
Vào các điểm nhấn thời gian, đúng ngày diễn ra các sự kiện vào 50 năm trước, tại các địa điểm liên hệ, tổ chức các khóa lễ long trọng tưởng niệm (dâng hương, tụng kinh, lễ bái, tuyên đọc tiểu sử, diễn văn kỷ niệm, thắp nến).
Đối với điểm nhấn Phật đản, thì nên tổ chức mặc niệm Bồ tát Thích Quảng Đức và liệt vị Thánh tử đạo trong khóa lễ Phật đản ở lễ đài tập trung trên phạm vi cả nước.
Bên cạnh những điểm nhấn về sự kiện, nhân vật lịch sử với địa điểm, thời gian như đã nói ở trên, chúng tôi đề xuất xem xét bổ sung một điểm nhấn nữa, là lễ kỷ niệm việc Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chính phủ, các tầng lớp nhân dân, đồng bào các tôn giáo nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của Phật giáo miền Nam vì mục tiêu bình đẳng tôn giáo, chống kỳ thị Phật giáo. Sự ủng hộ của nhà lãnh đạo, chính phủ, nhân dân nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là sự kiện hết sức có ý nghĩa, có tác dụng tích cực trong hoạt động giải trừ pháp nạn, cần được kỷ niệm một cách tương xứng với tầm vóc lịch sử của nó.
Thời gian kỷ niệm là ngày 28/8, thời điểm 50 năm trước Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời tuyên bố lên án chính quyền Ngô Đình Diệm đàn áp tăng, ni, phật tử miền Nam (1). Địa điểm có thể tại chùa Quán Sứ, Hà Nội. Như vậy là sẽ có thêm một điểm nhấn ở miền Bắc.
Từ trước đến nay, sự ủng hộ của các nhà lãnh đạo, chính quyền và nhân dân miền Bắc đối với cuộc đấu tranh bảo vệ Phật giáo miền Nam chỉ được đề cập đến ở mức độ nhắc nhở trong sách vở, trên báo chí, mà chưa được kỷ niệm một cách tương xứng để khẳng định giá trị lịch sử của sự kiện. Vì vậy, kỷ niệm Pháp nạn lịch sử 1963 là một cơ hội để Giáo hội Phật giáo Việt Nam kỷ niệm diễn tiến lịch sử rất đáng chú ý này.
Nếu bỏ qua việc kỷ niệm sự kiện lịch sử nói trên, thì quả thật, Giáo hội Phật giáo Việt Nam chưa làm tròn trách nhiệm đối với lịch sử, chưa có sự biểu hiện nhìn nhận lịch sử một cách toàn vẹn.
Thông tư truyền đạt chủ trương của Trung ương Giáo hội đã có. Tuy nhiên, hiện nay, ngoài kế hoạch của một số địa phương, hoạt động kỷ niệm Pháp nạn lịch sử 1963 trên phạm vi cả nước, nhất là cấp Trung ương, vẫn chưa định hình rõ ràng, trong khi thời điểm Phật đản, dịp kỷ niệm sự kiện bắt đầu Pháp nạn, đang tới gần.
Tuy đã xác định rõ ràng chủ trương tổ chức kỷ niệm trọng thể kỷ niệm 50 năm Bồ tát Thích Quảng Đức vị pháp thiêu thân, nhưng đến nay Giáo hội Phật giáo Việt Nam vẫn chưa có lịch trình cụ thể, các hình thức, cách thức kỷ niệm được công bố?
Nếu thế, một cơ hội tôn vinh các giá trị lịch sử của Phật giáo Việt Nam sẽ bị bỏ qua một cách đáng tiếc.
Minh Thạnh
(1) Theo Triệu Xuyên Hoàng Chí Hiếu: “Sự hậu thuẫn của miền Bắc đối với phong trào Phật giáo miền Nam Việt Nam năm 1963”, dẫn lại theo “Bồ tát Quảng Đức ngọn lửa và trái tim”, Lê Mạnh Thát chủ biên, NXB Tổng hợp Tp.HCM 2005.
450
13:37 09/11/2018
