Như bạn biết đấy, bắt đầu bất cứ khóa thiền nào cũng là phần orientation mà tiếng Việt gọi là hướng dẫn tổng quát. Ở đó Ban tổ chức hướng dẫn cho chúng ta cần phải làm gì trong cả khóa thiền cũng như mỗi ngày. Phần quan trọng nhất và không thế thiếu được là cách hành thiền như thế nào. Khóa thiền của chúng tôi đang diễn ra cũng như vậy.

Thường phần hướng dẫn tổng quát là do một vị thiền sư quan trọng, có hiểu biết, có trải nghiệm sâu sắc, thiền định đã có những kết quả thực sự, hướng dẫn. Tuy nhiên hôm nay xuất hiện trước đại chúng lại là một vị cư sĩ. Ngồi cạnh anh là thầy Pháp Khởi, một quý thầy người Việt của Làng Mai nước Pháp. Trong thiền đường là gần 300 thiền sinh đến từ mấy chục quốc gia. Tôi hơi ngạc nhiên.

Thầy Pháp Khởi hướng dẫn ban đầu. Đầu tiên thầy hỏi những ai lần đầu tiên đến với khóa thiền. Khá nhiều cánh tay giơ lên. Có lẽ đến gần một nửa. Thầy đã hiểu về đối tượng của khóa thiền này nên có phương thức phù hợp nhất để giảng. Công nhận là thầy nói tiếng Anh khá hay, rất dễ nghe và rất Anh. Tôi nghe và không chỉ học về những gì căn bản nhất một thiền sinh cần làm mà học cả cách trình bày một bài hướng dẫn tổng quát rõ ràng nhất, đẹp đẽ nhất, logic nhất bằng tiếng Anh.

Rồi thầy Pháp Khởi giới thiệu anh Michael. Thầy nói rằng anh Michael có rất nhiều kinh nghiệm trong hành thiền nên sẽ hướng dẫn các thiền sinh cách thiền trong 4 tư thế: đi, đứng, nằm, ngồi.

Anh Michael người Mỹ và đang sống ở Mỹ. Anh lần lượt chia sẻ kinh nghiệm hành thiền của mình trong nhiều năm qua và những kết quả đạt được. Anh lần lượt nói về cách thức thiền mà các thiền sinh cần thực hành mỗi ngày trong một tuần. Anh nói sâu nhất về tư thế khi thiền tọa. Anh khẳng định rằng thiền tọa không nhất thiết phải ngồi kiết già hay bán già mà có thể ngồi tréo chân, ngồi cao lên 2 bồ đoàn chông lên nhau và úp bàn chân về phía sau. Anh nhìn xuống phía dưới và nói thêm rằng phía cuối thiền đường có những chiếc ghế rất đẹp và các bạn thiền sinh có thể ngồi thiền trên ghế. Tuy nhiên anh nhắc đi nhắc lại rằng quan trọng là lưng phải thẳng và quay về với chính mình, với hơi thở của mình.

Anh Michael hướng dẫn cách thở. Anh Michael hướng dẫn cách nghe chuông, bao gồm cả đại hồng chung, chuông lớn trong thiền đường, chuông ở nhà ăn, chuông ngoài sân vườn và chuông nhỏ. Anh Michael giới thiệu cách đi thiền hành, cách thiền đứng khi xếp hàng khất thực. Anh nhắc các thiền sinh không chỉ chú tâm vào hơi thở và bước chân khi đi thiền hành mà cả quá trình đi từ lều ngủ đến nhà vệ sinh (phần lớn thiền sinh đến khóa thiền này là ngủ trong lều ngoài rừng), đi từ thiền đường về nhà bếp. Anh khuyên nên tranh thủ từng lúc ngả lưng để thiền nằm. Nếu ai không muốn thiền ngồi có thể thiền nằm nhưng cần lưu ý tránh buồn ngủ, kẻo thiền nằm thành ra ngủ mất thì uổng.

Anh Michael có nụ cười rất tự nhiên và rất đẹp. Có khi anh mỉm cười nhẹ nhàng duyên dáng nhưng đôi khi anh cười rất giòn, to và sảng khoái, anh nói chậm và nhẹ, anh kể về những trải nghiệm rất thật của mình. Nhiều trải nghiệm cụ thể lắm, tôi nhớ nhất chuyện lần đầu tiên về Làng Mai và anh đã ăn rất nhanh, bữa ăn của anh chỉ hết 5 phút, nhanh kiểu fast food của Mỹ nơi anh sống và làm việc.

Tuy nhiên bữa ăn ở Làng Mai luôn kéo dài ít nhất là 20 phút, 5 phút anh đã ăn xong rồi trong khi mọi người mới bắt đầu ăn. Anh ngồi 15 phút mà xấu hổ đến đỏ mặt. Anh nhận ra rằng mình cứ như cái máy xúc cơm cho vào miệng và cơm chảy xuống dạ dày. Anh không nhai, anh không thưởng thức thức ăn. Anh không nhận ra rằng trong bát cơm, miếng bánh mỳ, miếng thức ăn có cả vũ trụ. Rồi anh học được cách ăn trong chánh niệm và bắt đầu thực hành.

Anh Michael chia sẻ về sự giúp đỡ và sẵn lòng của anh cùng các thiền sinh cũ đối với các bạn thiền sinh mới. Rằng năng lượng của tăng thân rất quan trọng, nhất là của các thiền sinh cũ. Cần nương tựa vào nhau, cần nương tựa vào quý thầy và các thiền sinh cũ.

Anh Michael chia sẻ rất hay và rất cụ thể, không cao siêu mà rất rõ ràng chi tiết. Anh nói rằng sự nhiệm màu của hành thiền không phải là thần thông mà là cảm nhận cuộc sống, là khám phá nội tâm, là để cái tâm lăng xăng của mình từng bước quay về với hiện tại, là từng bước biết rõ mình đang thở, đang sống, là cảm nhận hạnh phúc trong mỗi phút giây.

Tôi rất ấn tượng với cách chia sẻ của anh, một vị cư sĩ người Mỹ. Sau chương trình khá nhiều người gặp anh để hỏi thêm và nhờ anh chỉ bảo các vấn đề cá nhân. Tôi cũng ở lại nhưng để nói lên sự khâm phục và để làm quen.

Hóa ra anh Michael đến với Làng Mai từ năm 1994. Khi đó anh mới 22 tuổi. 

Hóa ra anh Michael đã đến Việt Nam. Anh quyết định đi Việt Nam bởi muốn về tận quê hương và chùa tổ của thầy mình, Thiền sư Thích Nhất Hạnh, năm 2005 thầy Nhất Hạnh mới quay về Việt Nam sau 40 năm lưu lạc ở nước ngoài, còn anh Michael đã có mặt ở Việt Nam từ 2001. Anh nói rằng hồi đó về Việt Nam chưa dễ dàng như bây giờ và khi anh đến thăm các ngôi chùa, các địa danh ở Việt Nam, công an theo anh rất nhiều. Theo anh để theo dõi và bảo vệ! Anh cười rất tươi khi nhớ về chuyến đi Việt Nam đáng nhớ ấy.

Anh Michael rất yêu quý Việt Nam. Anh khâm phục thầy Nhất Hạnh lắm. Tại sao đất nước Việt Nam lại may mắn có được một thiền sư nổi tiếng và có tâm đến thế. Nếu không có thầy Nhất Hạnh thì làm sao anh và hàng vạn, hàng triệu bạn trẻ phương tây biết đến đạo Phật, biết đến thiền.

Ở Mỹ, anh Michael hay đến các chùa và thiền viện, tới các tăng thân, các đạo tràng để hướng dẫn thiền. Nhận thấy giá trị của thiền trong cuốc sống và công việc, anh cố gắng hết mình để hướng dẫn mọi người học thiền. Và những kết quả của nhiều năm qua làm anh rất hạnh phúc. 

Những ai tham gia các khóa thiền tại Làng Mai chắc chắn biết đến chương trình làm mới, tiếng Anh là Beginning Anew. Chương trình này thường được hướng dẫn bởi các quý vị thiền sư rất kinh nghiệm như thầy Nhất Hạnh, Sư cô Chân Không, thầy Pháp Đăng, thầy Pháp Niệm,… Tuy nhiên chương trình vừa rồi ở ngay Làng Mai nước Pháp được hướng dẫn bởi anh Michael và một chị cư sĩ nữa. Mà họ hướng dẫn rất giỏi, rất ấn tượng nhé. Thật là lạ.

Bạn biết không, ở Việt Nam ta hầu hết các vị giáo thọ, các vị giảng sư đều là những quý thầy xuất sĩ, tức các nhà sư. Rất ít những vị giáo thọ là cư sĩ. Có lẽ không có nhiều những quý vị cư sĩ có tầm, tu tập có kết quả thực chứng tốt. Cũng có thể chưa được cho phép. Tuy nhiên nếu để ý sâu sắc quý vị có thể thấy nhiều quý vị cư sĩ cũng rất giỏi. Tôi cũng mong rằng một ngày không xa, Việt Nam ta cũng sẽ có các vị giáo thọ, giảng sư là cư sĩ như phương Tây.

Tôi thật sự muốn có một buổi tối ngồi uống trà và đàm đạo với anh Michael nhưng Michael bảo anh đang ở xóm Mới, khá xa chỗ tôi cư trú. Anh hướng dẫn các em nhỏ dưới đó tu tập. Hóa ra anh Michael rất yêu quý trẻ nhỏ và muốn hướng dẫn trẻ nhỏ hành thiền và tu tập. Sao mà anh giống tôi thế, tôi cũng rất muốn và đang cố gắng để đạo Phật, để thiền đến với tuổi trẻ, nhất là các em nhỏ.

Đạo Phật càng được các em tiếp xúc càng sớm càng tốt. Sớm tháng nào, ngày nào thì may mắn cho các em ngày đó. Anh Michael hẹn tôi nhất định sẽ từ xóm Mới lên xóm Thượng thăm tôi để cùng chia sẻ kinh nghiệm. Anh tin rằng ở Việt Nam chắc chắn bây giờ đâu đâu cũng đã biết đến thiền và hành thiền rồi và đất nước Việt Nam đang thay đổi rất nhanh. Chỉ cần mỗi chúng ta sống trong chánh niệm và an lạc là xã hội tự thay đổi. 

Có mấy khi chúng ta có những giờ phút không làm gì cả chỉ ngồi yên, ngồi thật yên để thư giãn, để lắng nghe thân và tâm mình không. Có mấy khi chúng ta ngồi yên để nhìn sâu vào bên trong của ta không. Ta cứ mải chạy quay, chạy vòng quanh. Thân ta chạy ngày đêm, tâm ta chạy đêm ngày, chạy hoài không biết dừng lại. Tại sao ta không học theo anh Michael để hành thiền.

Có mấy khi chúng ta dành ít phút cảm nhận cảnh đẹp của bầu trời và đám mây, của bông hoa và ngọn cỏ, của bức tranh và bìa 1 cuốn sách. Có mấy khi ta dành thời gian ngồi thảnh thơi và ngắm nhìn để cảm nhận hết vẻ đẹp diệu kỳ của người thân của mình, đồng nghiệp của mình chưa. Mỗi ngày trôi đi, mỗi đồng nghiệp của ta lại cống hiến cho đời thêm bao nhiêu giá trị mới. Một tháng trôi đi là thêm bao màu nhiệm. Tại sao tôi chưa đủ duyên biết thêm nhiều Michael khác nữa, nhất là các anh Michael người Việt Nam.

Mỗi tháng trôi qua, có bao điều kỳ diệu và màu nhiệm. Tôi giật mình, mỗi tháng, riêng Công ty sách Thái Hà của chúng tôi đã cho ra đời thêm ngót ngét 10 đầu sách mới và hàng chục đầu sách tái bản. Ấy vậy mà có khi ngay cả chúng tôi, những thiền sinh đã thực hành từ lâu cũng quên không dành thời gian cảm nhận hết vẻ đẹp của từng bìa sách, không gửi những nét đẹp đó lên cao và nhờ gió đưa chúng bay đi khắp phương trời, mang những vẻ đẹp tuyệt diệu ấy cống hiến cuộc đời. Làm sao để ở Việt Nam có thêm nhiều anh Michael nữa cho đất nước đi lên, cho xã hội đẹp thêm. 

Thiền là quay lại với chính mình. Anh Michael người Mỹ và anh đã tìm đến với một thiền sinh Việt Nam để học cách quay về với chính mình. Nhìn là thấy nay rằng anh Michael đã nhận diện ra những nét đẹp, những niềm vui, hạnh phúc mình đang có và tiếp tục khám phá để tăng trưởng thêm nữa. Anh Michael đã học được từ thầy mình, Thiền sư Thích Nhất Hạnh cách nuôi dưỡng và chăm sóc thân tâm. Anh là cánh tay nối dài của thầy Nhất Hạnh đang tích cực phụng sự, đang ngày đêm làm cho những nét đẹp đó biểu hiện nhiều hơn trong đời sống hàng ngày của bao thiền sinh mới.

Tôi là một người Việt Nam, bạn cũng là người Việt Nam. Thầy Pháp Khởi người Việt Nam và anh Michael người Mỹ sáng nay đã hướng dẫn thiền cho gần 300 thiền sinh phương Tây. Cả thầy Pháp Khởi và anh Michael đều là học trò của thầy Nhất Hạnh. Họ đã và đang giúp các thiền sinh mới để cho cuộc đời đẹp hơn, cho thế giới tốt hơn, giúp bao con người tìm ra cách để giải quyết các khó khăn, vướng mắc của chính mình, giúp bao người học cách hiểu và thương, học cách chấp nhận chính mình để hướng về một tương lai tốt đẹp.

Tôi nhất định sẽ ngồi uống trà với anh Michael một buổi. Tôi muốn mời anh quay lại Việt Nam. Tôi muốn mời anh cùng tôi hướng dẫn thiền cho các bạn trẻ Việt Nam để ngày càng nhiều người biết đến thiền. Thiền là một môn khoa học. Các trung tâm thiền tại các nước phương tây mở ra rất nhiều và mang lại hiệu quả lớn vô cùng. Thiền đã có mặt trong các trường học, các cơ quan, doanh nghiệp, thiền đã vào cả nhà tù rồi mà. 

Tôi nhìn anh Michael bước rất chậm và nhẹ nhàng rời khỏi thiền đường. Ngoài kia không gian thênh thang, hoa sen đang nở rất đẹp, chim đang hót rất hay, cây xanh bạt ngàn đang tỏa ôxy cho đời, đời sống đang mang đến biết bao điều mầu nhiệm. 

Theo bạn, anh Michael có vào Việt Nam hướng để cùng chúng ta hướng dẫn các bạn trẻ thiền không. Anh Michael là người Mỹ và đã may mắn học thiền từ thầy Nhất Hạnh từ năm 1994 (khi đó tôi vẫn còn đang sống và làm việc tại nước Nga) sẽ đến Việt Nam để cùng chúng ta hành thiền. 

Bạn thấy đấy, ở Việt Nam ngày nay các khóa thiền, các khóa tu đã được nhà nước cho phép mở ra chứ không còn bị cấm đoán như ngày xưa nữa. Ngày nay ở đâu đâu cũng nhận ra giá trị của thiền. Bạn có muốn cùng tôi bên nhau thực tập ngồi yên, thở những hơi thở nhẹ, bước những bước chân vững chãi để bình an không. Hành thiền sẽ phát sinh trí tuệ. Hành thiền sẽ tăng trưởng yêu thương. Chúng ta rất nên học tấm gương của anh Michael. Nếu bạn chưa bắt đầu hành thiền thì tôi khuyên bạn nên hành thiền sớm nhất, nếu không là bây giờ thì cũng là ngay tối nay. 

Nếu bạn muốn, tôi sẽ chia sẻ cho bạn những câu chuyện trong buổi mà tôi sẽ ngồi uống trà với anh Michael. Chúng mình sẽ uống trà cùng nhau giữa thiên nhiên tươi đẹp và mát mẻ. Tuyệt lắm. Thật mà, và nếu bạn biết thêm những anh Michael khác, người của các nước khác và cả những anh Michael người Việt Nam mình, xin bạn vui lòng chia sẻ nhé. Mong lắm!