450
Thấy lỗi thầy, Sa-di nên ở lại hay rời đi để giữ đường tu?
Điều nguy hiểm nhất lúc này không phải là ở hay đi, mà là tâm thiếu tôn trọng đã sinh khởi...
Tôi là một Sa-di trẻ, xuất gia được vài năm. Hiện tôi đang sống với thầy và vài huynh đệ ở chùa quê. Thời gian ở đây, tôi quan sát và thấy thầy mình còn những điểm chưa tốt, không như tôi nghĩ. Càng ngày, tôi sinh tâm thiếu tôn trọng thầy. Tôi rất lo cho đường tu của mình. Tôi có nên rời đi để tìm một trú xứ thích hợp cùng vị thầy có đức trọng hơn không? (Một tu sĩ giấu tên)
Trả lời:
Chào chú;
Nỗi băn khoăn của chú là nỗi băn khoăn rất thật, rất người, và cũng rất phổ biến trên con đường tu tập. Nhiều vị Sa-di, khi mới phát tâm xuất gia, thường mang theo trong lòng một hình ảnh rất đẹp về thầy tổ: thanh tịnh, toàn hảo, không tỳ vết. Khi sống gần, thấy rõ sinh hoạt đời thường, những tập khí, những thiếu sót rất con người nơi vị thầy của mình, thì tâm thất vọng khởi lên. Nếu không khéo quán chiếu, từ thất vọng sẽ dẫn đến chê trách, rồi dần dần là mất lòng kính trọng. Nỗi lo của chú vì thế là hoàn toàn chính đáng.
Tuy nhiên, trước khi nghĩ đến việc rời đi, điều quan trọng nhất là chú cần quay lại soi chiếu chính tâm mình. Trong nhà thiền, điều nguy hiểm không hẳn là thấy lỗi người khác, mà là để cho tâm bất thiện sinh khởi và lớn dần mà không nhận diện. Việc chú thấy thầy mình “có những điểm chưa tốt” chưa hẳn là sai. Ngay cả trong kinh điển, Đức Phật cũng không dạy đệ tử phải xem thầy mình là bậc toàn thiện tuyệt đối. Nhưng Ngài dạy rất rõ: đối với bậc thầy truyền giới, trao pháp, thì phải giữ tâm cung kính, vì đó là mảnh đất nuôi dưỡng căn lành của chính mình.
Ở đây cần phân biệt rõ hai điều. Một là giới đức và pháp hành của vị thầy có đến mức phá giới trọng, làm tổn hại Tăng đoàn, dẫn người khác vào tà kiến hay không. Hai là những thiếu sót đời thường, tập khí cá nhân, cách ứng xử chưa tròn đầy, nhưng không phạm vào giới trọng. Nếu là trường hợp thứ nhất, Luật Phật cho phép và thậm chí khuyến khích người học trò tìm môi trường tu tập lành mạnh hơn để bảo toàn giới thân huệ mạng. Nhưng nếu chỉ là trường hợp thứ hai, thì rất có thể đây chính là bài học lớn trên đường tu của chú.
Xuất gia không phải để tìm một môi trường hoàn hảo, mà để học cách tu tập ngay trong môi trường chưa hoàn hảo. Nếu chú rời đi chỉ vì thấy thầy mình còn khiếm khuyết, thì rất có thể khi đến trú xứ khác, sống đủ lâu, chú lại tiếp tục thấy những khiếm khuyết khác nơi vị thầy mới. Khi ấy, tâm chán nản lại sinh, và vòng lặp cứ tiếp diễn. Cái cần chuyển hóa rốt ráo không phải là hoàn cảnh bên ngoài, mà là tâm phân biệt, kỳ vọng và dính mắc vào hình ảnh lý tưởng bên trong mình.
Đức Phật dạy: hãy học lấy điều hay của người khác, và lấy lỗi của người làm gương cho mình tu sửa. Chú có thể xem những điểm chưa tốt nơi thầy mình như một lời nhắc nhở âm thầm: “Ta phải cẩn trọng, đừng để sau này mình cũng đi vào vết xe ấy”. Nếu biết quán chiếu như vậy, chính những điều khiến chú khó chịu hôm nay sẽ trở thành chất liệu nuôi lớn trí tuệ và khiêm hạ của chú ngày mai - khi cũng là Tỳ-kheo, làm thầy người khác.
Điều nguy hiểm nhất lúc này không phải là ở hay đi, mà là tâm thiếu tôn trọng đã sinh khởi. Khi tâm bất kính có mặt, giới thể bị tổn thương rất nhanh, dù bên ngoài vẫn giữ hình thức thanh tịnh. Vì vậy, việc đầu tiên chú nên làm không phải là quyết định rời trú xứ, mà là tìm cách nuôi dưỡng lại tâm kính Pháp, kính Tăng. Có thể bằng cách giữ chánh niệm khi tiếp xúc, giảm bớt quan sát lỗi người, tăng thời gian học kinh, hành thiền, và thành thật quán chiếu những phiền não đang khởi nơi mình.
Nếu sau một thời gian tu tập nghiêm túc, chú thấy rõ rằng môi trường này thực sự cản trở việc giữ giới, làm tâm mình ngày càng bất thiện, và đã tham vấn các bậc trưởng thượng đáng tin cậy, thì việc chuyển trú xứ với tâm khiêm cung, không phán xét, không oán trách, cũng là điều có thể cân nhắc. Nhưng nếu rời đi chỉ vì tâm chán ghét, so sánh và tìm “thầy hoàn hảo”, thì đó rất dễ là một bước lùi trên đường tu.
Con đường xuất gia không đo bằng việc ta ở dưới bóng ai, mà đo bằng việc mỗi ngày ta có giảm được tham, sân, si hay không. Nếu ở lại mà biết tu, chỗ ấy là đạo tràng. Nếu ra đi mà mang theo tâm bất kính, thì dù ở nơi nào, đạo tâm cũng khó mà đứng vững.
Chú chú sớm vượt chướng ngại trong tâm, để có an lạc thực sự trong mọi hoàn cảnh!
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Thấy lỗi thầy, Sa-di nên ở lại hay rời đi để giữ đường tu?
Phật giáo thường thức
06:45 20/12/2025
Điều nguy hiểm nhất lúc này không phải là ở hay đi, mà là tâm thiếu tôn trọng đã sinh khởi...
Sống với thực tại tức là có chánh niệm?
Phật giáo thường thức
13:00 19/12/2025
Hỏi: Theo con hiểu thì sống với thực tại tức là có chánh niệm? Vậy chánh niệm xuất phát từ tâm có chánh niệm. Khi niệm tâm tức tâm có chánh niệm nơi tâm (đối tượng của chánh niệm) hay tâm đang sống với thực tại nơi tâm đang là. Con hiểu như vậy không biết có đúng không ạ? Hay là cái hiểu con còn chỗ nào chưa đúng?
Chỉ sáu căn thôi mà dệt thành muôn nỗi đoạn trường
Phật giáo thường thức
11:30 19/12/2025
Sáu căn nhỏ nhoi thôi/ mà mở toang cánh cửa ba nghìn đại thiên thế giới/ Sáu trần dẫu mỏng manh như khói như sương/ mà buộc chặt con người trong mê lộ khổ đau bất tận...
Thầy đưa kim đây Ta xâu cho
Phật giáo thường thức
09:34 19/12/2025
Theo dòng lịch sử cách đây hơn 2600 năm tại xứ Ấn Độ một bậc vĩ nhân đã ra đời. Kể từ đấy, lần đầu tiên trong lịch sử của nhân loại, ánh sáng của trí tuệ được thắp lên, yêu thương được lan tỏa muôn nơi. Dân chúng được sống trong cảnh đất nước thái bình, ấm no và hạnh phúc.
Xem thêm
