Từ câu kệ trong nghi thức thỉnh linh chẩn tế

Theo đó, trong nghi thức thỉnh linh có đoạn:

“Biển khổ mênh mông nghiệp đã mang

Hồn mê chưa tỉnh giấc kê vàng

Hãy mau trì niệm hồng danh Phật

Rời bỏ bờ mê bến giác sang.”

 “Giấc kê vàng” là gì ?

KÊ là một loại ngũ cốc, ta gọi là lúa Mì, lúa Mạch, có màu vàng; nên còn gọi là KÊ VÀNG, chữ Nho là HOÀNG LƯƠNG 黃梁. Giấc Kê Vàng hay Hoàng Lương Mộng có điển tích như sau :

Theo Chẩm Trung Ký 枕中記, Đường Khai Nguyên năm thứ 7, có chàng Lư Sinh, người xứ Hàm Đan, sau khi thi rớt bèn về quê canh tác.

Một hôm đang ngồi trong quán ven đường, thì có một tiên sinh họ Lữ cũng ghé lại ngồi chung bàn. Hai người cùng trao đổi và bàn bạc về nhân sinh rất là tâm đắc. Bỗng Lư Sinh nhìn xuống áo quần lam lũ của mình mà cảm khái nói:

"Đại trượng phu sống trên đời mà không đắc chí, đến nổi phải như thế nầy!"

Tiên sinh nói: "Trông anh rất khỏe mạnh, ăn nói lại rất uyên bác, có điều gì còn phải than thở nữa?"

Lư Sinh đáp: "Kẻ sĩ sống trên đời phải giương danh lập nghiệp, không làm quan văn thì cũng phải là võ tướng; như tôi đây học cả lục nghệ: Lễ, Nhạc, Xạ, Ngự, Thư, Số, lại phải chịu đi cày ruộng khốn khó thế nầy, nghĩ có ức không? "

Bàn luận một hồi lâu, vừa buồn vừa nản, Lư Sinh lại thấy buồn ngủ khi đang đợi chủ quán bắt nồi kê vàng lên nấu, bèn nằm xuống sạp mà ngủ. Tiên sinh họ Lữ lấy trong bọc ra một cái gối cho chàng nằm. Lư Sinh nghiêng đầu nằm lên gối ngủ thiếp đi, chợt chàng thấy có ánh sáng phát ra từ cái lổ trống bên gối, ánh sáng và khoảng trống lớn dần, chàng bèn nhảy vào trong ánh sáng đó, thì thấy mình đã về đến nhà.

Mấy tháng sau có người làm mối cho chàng cưới con gái nhà họ Thôi, thuộc gia đình giàu có lại rất trẻ đẹp, nên chàng rất yên tâm mà dồi mài kinh sử. Năm sau lai kinh ứng thí, lại đậu ngay Tiến sĩ. Nhà vua phái đi làm Huyện Úy của huyện Vị Nam, không bao lâu lại được thăng làm Giám Sát Ngự Sử, lại được chuyển làm Khởi Cư Xá Nhân Tri Chế Cáo.

Ba năm sau, lại thăng làm Trưởng Quan của đất Thiểm. Lư Sinh lại thích về thủy lợi, nên mở kinh đào 80 dặm cho đất Thiểm Tây, giải quyết vấn đề giao thông đường thủy cho dân chúng, nên dân chúng vùng đó làm bia ca tụng công đức. Lại được cải nhậm làm Trưởng Quan ở Biện Châu, làm Thái Phỏng Sứ ở Hà Nam Đao, theo lời triệu của nhà vua về Kinh Thành làm Kinh Triệu Doãn. Năm đó Huyền Tông hoàng đế chinh phạt Nhung Địch, mở rộng biên cương, nhằm lúc Tiết Độ Sứ Vương Quân bị giết, nhà vua cần nhân tài đến thay thế, mới lệnh cho Lư Sinh làm Ngự Sử Trung Thừa kiêm Tiết Độ Sứ đất Hà Tây. Lư Sinh cầm quân đại phá quân địch, mở rộng thêm biên cương chín trăm dặm, xây thêm ba thành trì để củng cố bờ cõi. Nhân dân một dãy biên cương lập bia ca ngợi công đức. Ban sư về triều, luận công phong thưởng, nhà vua lại thăng làm Lại Bộ Thị Lang lại thuyên phong Hộ Bộ Thượng Thư kiêm Ngự Sử Đại Phu.

Trong một lúc mà danh vọng lên cao đến tột đỉnh. Trong khi mọi người đều hâm mộ thì Tể Tướng đương triều lại đố kỵ, phao tin thất thiệt là Lư Sinh ỷ công hống hách không xem ai ra gì, nên vua mới đày đi làm Thứ Sử Đoan Châu.

Ba năm sau, Vua xét oan tình cho về kinh phục chức Thường Thị, hầu cận bên vua, ít lâu sau lại được thăng làm Tể Tướng, cùng ngang hàng với các Tể Tướng đương thời là Tiêu Tung, Bùi Quang Đình, giúp nhà vua chấp chánh và thực thi sách lược an dân, được tiếng là Thừa Tướng giỏi. Nhưng lại bị đồng liêu tạo chứng cứ giả, vu cho thông đồng với các tướng ở biên cương định mưu phản. Nhà vua lại hạ lệnh bắt hết cả nhà giam vào ngục tối, tịch biên toàn bộ gia sản.

Lư Sinh rất kinh hoàng nói với vợ con rằng:

"Gốc gác nhà ta ở Sơn Đông, có đến 5 khoảnh ruộng, đủ để nuôi sống cả nhà một cách sung túc, đâu cần phải theo đuổi công danh phú quý mà chi để cho đến bây giờ nhà tan cửa nát, muốn sống yên thân bình thường cũng không được!"

Nói xong bèn rút dao ra khứa cổ tự vẫn, may mà Thôi Thị giựt dao lại kịp mới không chết, nhưng những người liên can đều bị xử tử hình. Nhà vua xét trong quá khứ có công nên miễn cho tội chết, chỉ đày đi Hoan Châu lao dịch.

Năm năm sau, vua xét thấy oan tình, bèn triệu về kinh cho phục chức Tể Tướng, sách phong Yên Quốc Công, được hưởng ân sủng đặc biệt của nhà vua. Lư Sinh sinh được năm trai, tất cả đều hiễn đạt. Con cả Lư Kiệm đỗ Tiến sĩ, con thứ Lư Truyền làm chức Ngự Thị Lang, con thứ ba Lư Vị là Thái Thường Thừa, thứ tư Lư Châu làm Vạn niên Huyện Úy, con trai út Lư Ỷ mới 28 tuổi đã giữ chức Tả Nhưỡng. Các thông gia đều là bậc quyền quý, cháu nội gần hai mươi đứa đều rất ngoan hiền. Cuộc sống vinh hoa phú quý của Lư Sinh kéo dài đến hơn 80 tuổi mới nhuốm bệnh mà qua đời...

Bấy giờ, Lư Sinh mới trở mình và ngáp dài một cái thức dậy. Mở mắt ra thấy tiên sinh họ Lữ còn ngồi bên cạnh, và nồi kê mà chủ quán đang nấu vẫn còn chưa chín, mọi vật chung quanh đều vẫn y như cũ.

Lư Sinh hoảng loạn như vừa từ thế giới khác trở về, hỏi rằng: "Đó chỉ là giấc mộng thôi sao? "

Lữ tiên sinh đáp rằng: "Cái huy hoàng nhất của cuộc đời chẳng qua cũng chỉ như thế mà thôi!"

Lư Sinh vô cùng cảm khái mà tạ rằng: "Vinh nhục của cuộc đời, cùng thông của vận mệnh, cái lý của được và mất, cái tình của sống và chết, ta đều đã trải nghiệm cả rồi. Cảm ơn tiên sinh đã điểm hóa cho ta, sao ta lại còn không tỉnh ngộ chứ !"

Bèn lạy tạ tiên sinh mà đi. Từ đó về sau không còn bận tâm về công danh phú quý nữa.

Lời bàn:

Trong bốn câu thơ mở đầu cho bài hát nói “Vịnh Nhân Sinh” của cụ Nguyễn Công Trứ, thấu rõ nhân sinh vốn dĩ phù du mộng ảo như một giấc kê vàng, mà khi tỉnh giấc rồi nồi kê vẫn còn chưa chín !

"Ôi ! nhân sinh là thế ấy

Như bóng đèn, như mây nổi, như gió thổi, như chiêm bao

Ba mươi năm hưởng thụ biết chừng nào

Vừa tỉnh giấc nồi kê chưa chín."

Trong kinh Tứ Thập Nhị Chương có một đoạn Đức Thế Tôn hỏi các thầy:

“Mạng sống của con người được bao lâu?”

Một thầy trả lời:

“Bạch Đức Thế Tôn, có thể nói là 100 năm”.

Đức Thế Tôn mỉm cười và lắc đầu. Ngài hỏi thầy khác. Thầy trả lời:

“Bạch Đức Thế Tôn, vài chục năm”.

Đức Thế Tôn cũng mỉm cười và lắc đầu. Ngài lại hỏi thầy khác, thầy này trả lời: “Bạch Đức Thế Tôn, một tuần lễ”.

Đức Thế Tôn vẫn mỉm cười và lắc đầu. Phật lại hỏi, một thầy nữa trả lời:

“Bạch Đức Thế Tôn, một ngày một đêm”.

Ngài cũng chỉ mỉm cười và lắc đầu. Nhìn một thầy ngồi gần, Phật hỏi, thầy này trả lời:

“Bạch Đức Thế Tôn, mạng sống của con người chỉ trong một hơi thở!”

Đức Thế Tôn tỏ lòng hoan hỷ và gật đầu.

Trong Quy Sơn Cảnh Sách có câu:

“Chuyển tức tức thị lai sanh”, nghĩa là khi đổi một hơi thở vào thành một hơi thở ra là ta đã sanh ra đời khác rồi, tức là đời sống của ta bị giới hạn trong một hơi thở.

Vậy thì phải làm sao để trong hơi thở vào, ra, ta có hạnh phúc, có an lạc và có sự thỏa mãn.

Được vậy là ta thành công. Đây là một thách thức rất lớn. Nếu trong hơi thở vào mà không có hạnh phúc thì sức mấy mà anh có hạnh phúc trong tương lai.

Muốn có hạnh phúc, anh phải có một cái thấy rất sâu. Đó là cái thấy của kinh Hoa nghiêm: một giây phút chứa đựng cả thiên thu.

Không những Đức Thế Tôn nói như vậy mà chính những thi sĩ lớn cũng nói như vậy. Thiền sư Khánh Hỷ, Đức Tăng thống của Phật giáo Đại Việt vào thế kỷ thứ XI có nói:

“Càn khôn tận thị mao đầu thượng

Nhật nguyệt bao hàm giới tử trung.”

Nghĩa là tất cả trời đất có thể đặt gọn trên một sợi tóc, và cả mặt trời mặt trăng có thể nhét vào trong một hạt cải.

Cái vô cùng lớn nằm trong cái vô cùng nhỏ, và cái thiên thu nằm trong cái khoảnh khắc.

Nếu sống với cái thấy của kinh Hoa nghiêm, khi tiếp xúc với khoảnh khắc thì đồng thời ta cũng tiếp xúc với thiên thu.

Ta không thiếu cái gì cả. Và như vậy hơi thở vào là một sự thách thức đối với ta. Có hạnh phúc hay không là tùy ở hơi thở vào đó.

Thực tập thiền đi cũng vậy. Mỗi bước chân là một thách thức. Ai cũng bước một bước. Nhưng có người thì bước trong cõi Tịnh độ, còn có người thì bước trong cõi trầm luân.

Tùy theo cái thấy của ta mà thôi. Bước như thế nào để có thể đi vào Tịnh độ, để có an lạc và hạnh phúc liền trong bước đó. Ta phải đầu tư hết con người của ta vào trong bước chân đó.

Bước chân đó phải có giới, có định và có tuệ.

Ta biết một bước chân chứa đựng tất cả những bước chân: đi được một bước thành công là tất cả những bước chân khác cũng thành công.

Mà suốt cả một trăm năm có mấy ai đi được một bước như vậy?

Đi được một bước như vậy rồi thì ta cần gì một trăm năm nữa?

(Trích lục)

Theo Định Thành Đạo Tràng