Afghanistan: Nhà khảo cổ bị giết gần địa điểm kho báu cổ đại PG Mes Aynak

Mes Aynak là một thành phố Phật giáo 2.000 năm tuổi, nằm trên đỉnh một khu định cư thời kỳ đồ đồng 5.000 năm tuổi tại Afghanistan. Nơi đây được xem là một trong những địa điểm khảo cổ quan trọng nhất trên thế giới. Chỉ có khoảng 10% của khu vực rộng lớn 500.000 mét vuông này được khai quật; tuy nhiên nó sẽ sớm bị san bằng bởi một công ty khai thác mỏ Trung Quốc đang mong muốn thao túng với khoản lợi nhuận 100 tỉ USD cho chính quyền Mes Aynak. Cuộc chiến hiện nay là để bảo tồn kho báu vô giá này trước khi chúng mất đi mãi mãi.

Nằm trên Con đường Tơ lụa - tuyến giao thương nối liền Trung Quốc với phía Đông Địa Trung Hải, Afghanistan cổ đại là một khu vực có sức hấp dẫn với nhiều dân tộc và tôn giáo khác nhau: Ấn Độ giáo, Hồi giáo, Do Thái giáo, Phật giáo và Zoroastrians. Mes Aynak là một thiên đường Phật giáo cổ xưa với những bảo tháp, đền, miếu, tu viện, và các di tích vô giá, lại nằm trên ngã tư văn hóa nối châu Á với Địa Trung Hải.

Năm 2007, các di tích tại Mes Aynak được phát hiện sau khi hai nhà khai thác mỏ của Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước, công ty luyện kim Trung Quốc và tập đoàn kim loại đồng Jiangxi đạt được hợp đồng 4,4 tỉ khai thác quặng đồng ở Aynak, cách thủ đô Kabul khoảng 24 dặm về hướng Đông Nam. Bốn năm sau, Tổng Công ty Dầu khí Quốc gia Trung Quốc trong một hợp doanh với công ty địa phương ga dầu Watan, đã giành được quyền khai thác ba khu dầu thuộc phía Tây Bắc Afghanistan với kế hoạch đầu tư 400 triệu USD.

Theo Bộ Dầu mỏ của Afghanistan, khu vực này cũng là nơi có trữ lượng đồng lớn thứ hai trên thế giới, báo cáo trữ lượng ước tính khoảng 5,5 triệu tấn quặng đồng cao cấp. Hai tập đoàn khai thác mỏ lớn của Trung Quốc, Tập đoàn Metallurgical (MCC) và Jiangxi Copper, đang tìm cách thiết lập một dự án khai thác trị giá 3 tỷ USD để trích xuất tài sản ngầm. 

Từ năm 2009, một số quốc gia đã cùng nhau làm việc để khai quật di tích Phật giáo cổ đại này. Nhưng các mối đe dọa về an ninh đã buộc các nhà khảo cổ học đến từ châu Âu và Hoa Kỳ phải rút khỏi khu vực Mes Aynak. Các chuyên gia Afghanistan vẫn tiếp tục công việc khảo cổ và ngăn chặn việc khai thác bất hợp pháp đang diễn ra lan tràn.

Nhóm vận động bảo vệ dân sự thông báo: Có ít nhất 183 dân thường tại Afghanistan bị giết và 337 người bị thương vào tháng vừa qua, trong các vụ đụng độ và tấn công trên toàn quốc. Nhiều công ty trong nước và quốc tế đang đánh giá lại chiến lược đầu tư của họ do bạo lực ngày càng gia tăng.