Đạo đức con người thời nay

Bạn kể rằng, có nhóm người được từ Hà Nội mời đi dự một chương trình ở một thành phố xa. Chương trình này kéo dài ba ngày. Vậy mà họ đã kịp ăn nằm với nhau. Họ thống nhất với nhau rằng, tình một đêm này phải bí mật và khi chia tay phải coi nhau như chưa có chuyện gì xảy ra. Tôi lè lưỡi. Bạn tôi cười.

Bạn kể rằng, các cuộc tình ở công sở thời nay là như cơm bữa. Chuyện rất thường. Rằng chuyện có “bồ” trong cơ quan và ngoài cơ quan nhan nhản khắp nơi. Cơ quan bạn cũng vậy. Tôi nhắm mắt lại. Bạn cười khúc khích. Bảo rằng tôi ngố rừng…

Trưa nay tôi nghe chuyện môt người đàn ông đâm vợ mình đến chết và dùng nước phun cho chính con của mình đến ngạt. Tôi đọc lại tin, cấu vào tay mình vì cứ nghĩ mình mơ. Sao lại tàn ác giết vợ, giết con thế này cơ chứ. Tôi ngồi im như chết đến dăm phút.

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn

Anh bạn tôi gửi đầu giờ chiều cho bức ảnh anh ấy chụp một cô gái lấy nước của vòi nước để uống mang ra rửa chân. Rửa chân cho chính mình. Rửa thêm chân cho con mình. Anh bảo tôi “May quá anh Hùng ạ, cô ấy vẫn chưa cho cháu tè vào vòi nước!” Tôi ngồi lặng người.  

Lai thêm một câu chuyện khi xuống tầng một chơi. Bác hành xóm bị bê mất chậu cây cảnh. Ra ngoài khu để rác thấy “kẻ gian” úp nay chậu cây cảnh xuống đất để… lấy đi cái chậu. Bác bảo, vẫn may, vì cây cảnh chỉ bị thương chứ không mất. Cây cảnh mới là quý vì là bạn của bác. Kẻ gian tham tiền, lấy đi chiếc chậu để bán. Tôi chạnh lòng.

Tôi nhớ về những chuyến đi Nhật khi người ta có rau trồng được chỉ để trước nhà hay gần bến tàu, bến xe. Ai lấy rau thì để tiền lại. Cuối ngày người chủ qua để lấy tiền về. 

Sáng nay đi thiền hành quanh công viên Nghĩa Đô, lúc về thấy anh đưa báo để tờ Vietnam News trước nhà ông Đại sứ Hàn Quốc. Tôi giật mình: không biết người ta có để yên cho hay có kẻ sẽ cuỗm ngay từ báo này. Không phải để đọc (vì mấy người biết tiếng Anh và muốn đọc) mà để gói xôi hay bán giấy vụn!

Tôi nhớ về các loài động vật. Chúng cũng giao phối nhưng giao phối theo mùa. Động vật có 2 bản năng là sinh tồn và sinh sản. Con người cũng vậy. Con người cũng là động vật nhưng là động vật cao cấp. Con người cũng là thú nhưng là thiện thú. Tuy nhiên, con người thời nay, liệu có giao phối quá độ, quá mức, vô kỷ luật và thậm chí, tôi nói quá, rằng vô văn hóa … hay không.

Tôi nhớ về tình cảm của những người bạn Nga, Úc, Mỹ, Thụy Điển, Nhật, Do Thái, Đan Mạch, Myanmar, Thái Lan, Campuchia,… dành cho tôi trong những chuyến công tác, du lịch hay học tâp ở đó. Tôi nhớ rằng ở các nơi khác rất ít hàng rào, giây thép gai quanh nhà. Rất ít mảnh chai cắm trên tường. Nhà của họ không như nhà tù, khác xa những ngôi nhà của xứ mình. Họ cũng là người. Mà hình như họ chưa là phật tử…

Tôi nhớ đến những ngôi trường Việt Nam khắp nơi treo khẩu hiêu “Tiên học lễ, hậu học văn”. Nên chăng thay bằng “Tiên dạy lễ, hậu dạy văn”. Bởi nhắc các con muốn học nhưng ai dạy. Và người dạy, tức các thầy cô giáo và các bậc cha mẹ - người lớn chúng ta đã thực sự có lễ, có văn hay chưa.

Tôi suy nghỉ vẩn vơ về đạo đức thời nay, về đạo đức của người Việt. Tôi nghĩ rằng, dù rằng còn có rất nhiều người tốt, nếu như chúng ta quay ngược đồng hồ lại thời Lý Trần thì đâu có những câu chuyện có thật như trên. Tôi mong rằng chỉ cần 20% dân số Việt Nam ta của 93 triệu dân thật sự là phật tử, tức giữ trọn vẹn năm giới thôi thì không có bài viết này.

Đạo đức có xuống cấp không và có cách nào để thay đổi. Tôi chỉ mong chúng ta nhắc nhau tu hành giữ giới. Biết rằng không dễ nên mới cần nhắc nhau, cần khuyến tấn nhau tu tập. Tôi càng thấy rằng tăng thân, rằng các đạo tràng cùng tu là rất quang trọng, là cần cấp bách thành lập.

Đạo đức ngày nay có vấn đề nhưng đạo đức ngày mai của 93 triệu dân Việt Nam chắc chắn tốt đẹp. Bởi các khóa tu đang diễn ra khắp nơi. Cá nhân tôi và các đồng nghiệp cùng các học trò đang rất tích cực mà. Ít ra, khóa thiền một ngày do tôi hướng dẫn chủ nhật vừa qua tại chùa Đình Quán, Thủ đô Hà Nội đã thay đổi nhiều trong số hơn 100 thiền sinh. Hay buổi nói chuyện của thầy Huyền Diệu tối qua làm rất nhiều bạn trẻ giật mình, nhất là khi phân tích về luật nhân quả. Rồi tối nay nữa, tôi và thầy Minh Niệm, tác giả của cuốn sách “Hiểu về trái tim” sẽ nói về cách “giao tiếp bằng trái tim”. Chắc chắn sẽ làm thay đổi nhiều người. 

Ôi, mong lắm những khóa tu, những buổi pháp thoại và những chương trình chia sẻ về Phật Pháp. Con biết ơn Tam Bảo ngàn vạn lần.