Một phen đã mê thì Phật tính gọi là tạng thức (A-lại-da). Tạng là cái kho chứa các chủng tử. Mỗi người sinh ra tuy hai bàn tay trắng nhưng trong tạng thức có mang theo đủ thứ nghiệp thiện ác. Rồi lớn lên, thân miệng ý lại tiếp tục tạo các nghiệp mới.

Nghiệp báo vận hành ngoài tầm hiểu biết của chúng ta. Tuy vậy ai cũng có năng lực cải tạo vận mạng. Nếu mình không làm chủ đời mình thì nghiệp sẽ làm chủ, đưa mình vào vòng luân hồi sinh tử. Nếu ta hướng thượng thì giải thoát:

Hiện tại chúng ta thấy bằng nhãn thức.

Hiện tại chúng ta nghe bằng nhĩ thức.

Hiện tại chúng ta ngửi bằng tỵ thức.

Hiện tại chúng ta nếm bằng thiệt thức.

Hiện tại chúng ta xúc bằng thân thức.

Hiện tại chúng ta biết bằng ý thức.

3 thành tựu siêu việt Đức Phật chứng đạt được trong đêm Ngài thành đạo

Ý thức tuy liên kết với 5 thức trên nhưng vẫn độc lập trong phạm vi hoạt động của mình, thọ khổ vui, tưởng yêu ghét v.v… Phát xuất từ ý căn (Mạt na đặc biệt chấp ngã), ý thức là nguồn phiền não tham, sân, si, mạn, nghi, tà kiến v.v… 7 thức chủ động tạo nghiệp tức là gieo nhân luân hồi (chủng tử).

Khi chết, 6 căn ngừng hoạt động, 7 thức chấm dứt. Chủng tử tiềm ẩn trong tạng thức vẫn phát triển và biến hóa liên tục để dẫn tới sự thọ sinh đời sau. Gieo nhân hữu lậu, gặt quả hữu lậu, tiếp tục vòng luân hồi cứ mãi mãi không ngừng từ vô thủy.

Đức Phật thành đạo, khám phá ra nguồn nhân sinh tử nên phát minh phương cách giải thoát rất giản dị. Trước hết dùng ý thức quan sát phân biệt chính tà chân vọng. Chỉ quán song tu, ý thức chuyển thành Diệu quan sát trí. Mạt na được thức tỉnh, thoát phiền não thành Bình đẳng tính trí. Tạng thức hết mê mờ là Đại viên cảnh trí. 5 thức trước thay vì tạo nghiệp, từ nay làm việc gì cũng vâng theo Trí tuệ và Từ bi nên được tên là Thành sở tác trí. Rõ ràng nếu quay về tu 3 vô lậu học (giới định tuệ) thì tất cả chúng sinh đều có thể đầy đủ Trí tuệ Như Lai. Bởi vì Phật tính chính nhân ai ai cũng sẵn có.

Ý nghĩa ngày Đức Phật thành đạo (8/12 âm lịch)

Đã hơn 2.500 lần nhân loại làm lễ kỷ niệm này. Chúng ta tự nhận là con Phật, học Phật và cầu thành Phật, hẳn cũng cần nhận rõ Phật là gì? Ở đâu?

Nhất thừa viên đốn diệu pháp môn

Để chân thật thấy tính thành Phật

Tay cầm mắt xem tâm miệng tụng

Nên biết đều là đại nhân duyên

Thấy nghe tùy hỷ chứng Bồ-đề

Rốt ráo viên thành đạo vô thượng.

Trích bài giảng “Đức Phật Thành Đạo” - Tỳ-kheo-ni Hải Triều Âm toát yếu