Đừng đợi già mới tin theo Phật

Xã hội đổi thay, nếp sống đổi thay, và quan niệm ấy cũng dần dịch chuyển: đôi khi, chính người trẻ mới là những người tìm về cửa Phật sớm nhất - còn người già lại an trú nơi mái nhà, trong giới hạn sức khỏe và tuổi tác của mình.

Ở tuổi bảy mươi, tám mươi, nhiều người muốn đi chùa nhưng đành dừng bước. Họ chọn cách ở nhà tụng kinh, niệm Phật, ngồi thiền để duy trì tâm hướng đạo mà không làm xao lãng bổn phận. Trong khi đó, độ tuổi trung niên - khoảng ba mươi đến bốn mươi - lại bị cuốn vào guồng quay cơm áo, thời gian đến chùa hiếm hoi, chỉ gói gọn trong ngày rằm, mồng một hay lễ lớn. Thế nhưng, nghịch lý là ở chỗ: những khóa tu mùa hè, khóa tu “Một ngày an lạc”, “Trải nghiệm thiền trong đời sống hiện đại”... ngày nay lại đầy ắp hình ảnh của giới trẻ - từ học sinh, sinh viên đến người đi làm. Họ đến chùa không chỉ vì tín ngưỡng, mà còn vì nhu cầu tìm lại sự cân bằng, tái tạo năng lượng và học cách làm chủ tâm mình giữa một thế giới quá nhiều biến động.

Trong một xã hội đầy áp lực, những xung đột tâm lý, những vụ việc đáng tiếc do nông nổi, nóng giận, tuyệt vọng… diễn ra ngày một nhiều. Người ta mải chạy theo mục tiêu, danh vọng, công nghệ, mà dần quên mất cách sống chậm, cách hít thở sâu và cách lắng nghe chính mình. Bởi thế, Phật pháp đến với người trẻ không phải như một tôn giáo ràng buộc, mà như một con đường trị liệu tâm thức, giúp họ nhận ra giá trị của “biết dừng”, “biết buông” và “biết đủ”.

Nền tảng căn bản của đạo Phật - Tam quy và Ngũ giới - trở thành bài học nhập môn quan trọng cho thế hệ trẻ hôm nay. Tam quy là nương tựa vào Phật, Pháp, Tăng để trở về với con đường sáng; còn Ngũ giới là nền đạo đức căn bản: không sát sinh, không trộm cắp, không tà hạnh, không nói dối, không uống rượu. Năm giới tuy đơn giản, nhưng nếu được hiểu đúng và thực hành đúng, nó sẽ là bộ khung của nhân cách, là “cột trụ đạo đức” trong xã hội hiện đại đang lung lay vì ích kỷ và cạnh tranh.

Thế hệ trẻ tiếp cận giáo lý nhà Phật bằng nhiều hình thức đa dạng: khóa tu, podcast Phật học, video pháp thoại, sách về chánh niệm, những cộng đồng sống chậm. Điều đáng quý là họ chủ động tìm đến đạo, tìm đến chánh pháp như một lựa chọn ý thức. Họ học cách áp dụng triết lý Phật dạy vào đời sống thường ngày - từ cách đối diện với thất bại, đến cách xử lý cảm xúc, giữ gìn sự bình an nội tâm giữa bão táp công việc.

Nếu so với thế hệ cha mẹ họ, sự khác biệt rất rõ. Người đi chùa thời trước phần nhiều theo tập tục, cầu bình an, cầu phước. Đến chùa những dịp lễ rằm, Vu lan, Phật đản là thói quen hơn là nhu cầu chiêm nghiệm. Còn hôm nay, người trẻ đến chùa với tâm thế học hỏi, tự tìm hiểu, tự chiêm nghiệm. Họ không chờ đến khi có biến cố, bệnh tật, mất mát mới tìm đạo - mà tìm đạo ngay khi còn khỏe, còn trẻ, còn đủ thời gian để hiểu và thực hành.

Vì thế, “Đừng đợi già mới tin theo Phật” không phải là lời khuyên mang tính răn dạy, mà là một lời nhắc khẽ. Bởi nếu đợi đến khi thân thể yếu, trí mờ, hơi thở ngắn mới tìm về Phật pháp thì đã muộn. Lúc ấy, chân có muốn bước cũng chẳng thể đi xa. Đức Phật dạy: “Ta chỉ là người chỉ đường. Đi hay không là tùy ở các con”. Pháp không tự cứu ai, chỉ khi con người hành theo, mới có thể chuyển hóa được khổ đau.

Có người ngộ nhận rằng ăn chay, tụng kinh, niệm Phật là đủ. Nhưng nếu chỉ dừng ở hình thức, không có tuệ giác soi chiếu, thì việc ấy chẳng khác gì uống thuốc mà không biết bệnh gì. Phật pháp không phải là phép màu. Đức Phật chưa bao giờ tự xưng là vị thần có thể chữa lành mọi khổ đau. Ngài chỉ vạch rõ con đường diệt khổ, và trao cho con người năng lực tự chuyển hóa qua ba yếu tố căn bản: Giới - Định - Tuệ.

Giới giúp ta sống đúng, không tạo nghiệp xấu; Định giúp tâm vững, không bị cuốn vào vọng tưởng; và Tuệ giúp ta thấy rõ bản chất vô thường của đời sống. Giới, Định, Tuệ như kiềng ba chân - thiếu một, hành trình tu tập sẽ nghiêng đổ. Trong Kinh Pháp Cú, Đức Phật dạy:

“Không thiền định không sinh trí tuệ,

Trí tuệ không, chẳng thể định thiền

Người nào gồm đủ nhân duyên

Định thiền trí tuệ gần bên Niết-bàn”.

Câu kệ ấy vẫn nguyên giá trị cho người trẻ hôm nay. Khi học Phật, họ không chỉ học để hiểu, mà để sống sâu hơn, sống thiện hơn, sống có trách nhiệm hơn. Mỗi lần ngồi yên, mỗi hơi thở chánh niệm là một bước nhỏ trên con đường chuyển hóa khổ đau.

Phật giáo chưa bao giờ là tôn giáo của tuổi tác. Phật giáo là tôn giáo của trí tuệ, của hiểu biết và thương yêu. Tuổi trẻ là giai đoạn đẹp nhất để gieo những hạt giống thiện lành vào tâm thức, để nuôi dưỡng lòng từ, rèn luyện sự tỉnh thức và dám đối diện với bản thân. Khi còn trẻ, ta có thời gian để sai, để sửa, để học và để sống đúng. Khi đã già, thời gian ấy có thể không còn.

Vì thế, đừng đợi già mới tin theo Phật. Hãy để giáo lý từ bi và trí tuệ trở thành kim chỉ nam cho cuộc sống ngay từ bây giờ - khi ta còn đủ năng lượng để hành trì, còn đủ sức để quỳ xuống trước Phật, còn đủ sáng suốt để nhận ra đâu là thiện, đâu là ác.

Niềm tin nơi Phật không chỉ là tín ngưỡng. Đó là một cách sống - sống biết ơn, biết yêu thương, biết dừng lại giữa đời hối hả để lắng nghe tiếng chuông vọng lên từ chính tâm mình. Và khi ấy, ta sẽ hiểu vì sao: có những người trẻ, đến chùa không phải vì buồn, mà vì họ biết, hạnh phúc thật sự bắt đầu từ một tâm an.