Thần thức lúc nào mới rời thể xác sau khi chết

Nhưng đó không phải thành tựu đạt được từ tu tập mà là do thần thức không còn bị ngăn ngại bởi thân thể vật chất.

Thân thần thức trong cảnh trung ấm

Tương tự như quá trình tan rã, sự tái khởi phát của tham độc dĩ nhiên cũng trải qua tiến trình xuất hiện, phát triển, thành tựu và Pháp tính diệu minh thường trụ vì tất cả mọi ý niệm, tư tưởng đều trải qua tiến trình gồm bốn giai đoạn này. Nếu không có các giai đoạn phát triển đó của tâm thức thì chắc chắn tham không thể được hình thành và duy trì. Mọi xúc tình phiền não tham, sân, si hay tất cả các xúc tình phiền não tiêu cực đều được hình thành và duy trì theo cách như vậy. Giai đoạn đầu tiên, khi tham, sân, hoặc si… phát khởi, đó chính là giai đoạn xuất hiện. Khi những xúc tình này tiếp tục phát triển, quá trình đó chính là giai đoạn phát triển. Tiếp đó, giai đoạn thứ ba là giai đoạn hoàn thiện, chín muồi của xúc tình, đó chính là thành tựu. Và chỉ trong khoảnh khắc vô cùng ngắn ngủi ngay sau đó, sẽ là giai đoạn thoái trào và hoàn tất, tương tự như khoảnh khắc hòa tan vào trong Pháp thân. Như vậy, tất cả mọi xúc tình đều sinh khởi và tan biến đi theo chu trình trải qua bốn giai đoạn này.

Trong Bardo này, người chết bắt đầu có một thân vi tế (ý sinh thân) làm bằng các đại vi tế gọi là thân thần thức hay thân trung ấm. Khí có chức năng vận động của cơ bắp sẽ khiến tạo ra khí của Phong đại. Các đại dần dấy khởi từ Pháp giới rộng lớn không bờ mé nhưng người chết không nhận ra. Khí khởi phát từ thể vô cùng vi tế và dần dần phát triển lên, đầu tiên khí của Phong đại, rồi đến khí của Hỏa đại, khí của Thủy đại và tới khí của Địa đại. Sau đó, bảy trạng thái vô minh trước đây đã hòa tan, lúc này sẽ dấy khởi trở lại. Sau vô minh là tham dục và sân giận cũng tiếp nối dấy khởi. So với sân thì tham ái vi tế hơn. Và so với tham ái thì vô minh vi tế hơn. Cho nên những gì vi tế hơn thì có trước rồi mới tới những thứ thô hơn. Sau đó, căn, trần, thức nối tiếp hiện khởi. Nhờ có sự phát triển của các căn bạn có thể phát triển các thức phân biệt các trần, và như vậy tiếp theo sự thành lập của các căn thì các thức và trần cũng tự nhiên hiện khởi theo đó. Sau đấy bạn sẽ có cảm thụ, lúc này, nó thuần túy là cảm giác vì không còn “ai”, không còn “người” nào cả, người chết đã chết hẳn rồi, nhưng sẽ vẫn cảm giác là mình vẫn có một cơ thể, có mọi thứ, thậm chí còn thấy đói hay tưởng mình đang bước đi. Mọi thứ mà thân thần thức trải nghiệm đều do xu hướng của nghiệp quyết định.

Đặc điểm của thân thần thức trong thân trung ấm

Đặc điểm của thân trung ấm trong giai đoạn này là đọc được suy nghĩ của người khác và nhìn thấy tất cả những hành xử của người thế gian. Bởi không còn sự ngăn ngại của sắc thân, khi trải qua trạng thái Bardo này, các chúng sinh trong giai đoạn thân trung ấm đều có những khả năng đặc biệt, là một phần của trí tuệ toàn tri, như khả năng nhìn thấu tâm người khác, nhìn xuyên qua khoảng cách không gian xa hàng vạn dặm, có thể bay lượn trong không gian, hoặc đi đến bất cứ nơi nào mình muốn chỉ trong chốc lát. Khi ấy, thần thức cần luôn luôn tỉnh giác và ý thức được rằng mọi thứ đều chỉ là giả ảo, hư huyễn.Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu, thần thức thường không nhận ra mình đã chết. Nó liền tìm cách nói chuyện với người thân, bạn bè, nhưng không ai trả lời, vì vậy, thần thức cảm thấy dường như cả thế giới đang xa lánh và chống lại mình, nó vô cùng phiền não, tuyệt vọng. Thêm vào đó, mỗi khi nghĩ đến nơi nào là thần thức lập tức bay vụt đến nơi đó mà không có sự lựa chọn nào khác. Bởi vậy, nó rất hoang mang và không thể tập trung, không biết làm gì và không biết điều gì đang xảy ra. Đôi khi thần thức rất sáng suốt, có thể nhận biết và nhớ rõ về mọi thứ. Nhưng rồi bỗng nhiên, thần thức lại thấy mọi thứ trở nên mờ nhạt, hắc ám, không thể thấy gì, không nhận thức được bất cứ điều gì.

Trong giai đoạn này, thần thức tuy có ”thần thông”, nhưng vẫn không thể vượt qua tòa Kim Cương và bụng mẹ, không thể nhìn thấy mặt trời, mặt trăng và không có bóng ảnh của chính mình, tâm thức vô cùng phóng chiếu điên đảo, chỉ có thể ngửi mùi hương để được no đủ, và cảm giác sợ hãi đau khổ dần gia tăng. Bởi không có các căn bằng vật chất, nên những cảm nhận của thần thức về thế giới rất mơ hồ và không chính xác. Lặp đi lặp lại nhiều lần như thế, cuối cùng thần thức cũng nhận ra rằng mình đã chết và đau khổ tột cùng.

Vào khoảnh khắc đó, thần thức sẽ phải chịu đựng rất nhiều khổ đau do sự phóng chiếu của sân giận, dục vọng và vô minh. Đôi lúc thần thức cảm thấy hơi trắng, là sự phản chiếu của sân hận, và sự phản chiếu của dục vọng có màu hơi đỏ. Đôi khi họ cảm thấy như đang rơi xuống từ vách đá cao hàng trăm triệu mét mà không có lựa chọn hay trợ giúp nào. Và cũng có lúc họ nghe thấy những âm thanh rất ghê sợ như hàng triệu tiếng sấm cùng một lúc khiến họ kinh hãi và khiếp sợ tột độ. Tất cả những điều đó khiến thần thức càng sợ hãi, tuyệt vọng. Sau đó, nó dần quên những ký ức về đời sống trước.

Hơi thở tuy chấm dứt nhưng thần thức vẫn chưa rời thể xác

Đặc điểm của thân trung ấm trong giai đoạn này là đọc được suy nghĩ của người khác và nhìn thấy tất cả những hành xử của người thế gian. Bởi không còn sự ngăn ngại của sắc thân, khi trải qua trạng thái Bardo này, các chúng sinh trong giai đoạn thân trung ấm đều có những khả năng đặc biệt, là một phần của trí tuệ toàn tri, như khả năng nhìn thấu tâm người khác, nhìn xuyên qua khoảng cách không gian xa hàng vạn dặm, có thể bay lượn trong không gian, hoặc đi đến bất cứ nơi nào mình muốn chỉ trong chốc lát. Khi ấy, thần thức cần luôn luôn tỉnh giác và ý thức được rằng mọi thứ đều chỉ là giả ảo, hư huyễn:

Cùng với những khả năng toàn diện

Và vô vàn  năng lực thần thông

Thần thức có thể đến mọi nơi mặc lòng

Chẳng ngại ngăn, trừ núi Tu Di

Bồ đề Đạo Tràng và Thai tạng

Lòng kiền thành tha thiết nguyện Thượng sư

Rủ lòng từ gia trì bi mẫn

Giúp chúng con giác tỉnh vạn pháp là như huyễn.

Nếu không làm được như vậy, thần thức có thể thức nhắc mình bằng năng lực thiền định của tâm. Hầu hết mọi người thường xa lạ và không thuần thục thực hành tỉnh thức nên khó có thể đạt được sự tỉnh giác trong giai đoạn trung ấm. Tuy vậy, chúng ta hãy cầu nguyện và hy vọng rằng mình có thể kiểm soát được tâm nhị nguyên phân biệt để nhận ra được sự như huyễn của vạn pháp.

Nếu người chết đã thực hành miên mật các pháp tu về Đại Thủ Ấn, Đại Toàn Thiện và Trung Quán trong toàn bộ đời sống của mình thì đây chính là giờ phút người đó đạt được sự chứng ngộ nhờ những gì đã thực tập.

Trích "Bardo - Hành trình liễu sinh thoát tử. Hộ niệm người lâm chung"