Thứ sáu, 24/10/2025, 09:29 AM

Miền đất ngọt

Lý Thị Minh Châu

- Làng này là đầu mối cung cấp nguyên liệu làm nón lá, sao không thấy ai đội nón lá? - Suốt ngày cặm cụi trong rừng, dây leo um tùm chằng chịt, nón lá làm cho người ta khó xoay trở; hơn nữa nó không đủ chắc trước mọi loại gai nhọn sắc bén.

- Cũng phải, thế còn đọt mây nướng?

- Chẳng ai hiểu nổi cái bụng nhà giàu.

- Là sao?

- Có gì ngon đâu chứ, đắng đắng nhẫn nhẫn, cực chẳng đã vì đói mới phải ăn. Ngày trước chiến tranh bom đạn, đường sá đi lại khó khăn; gặp mùa giáp hạt, không ăn măng tre, đọt mây thì ăn gì. Hai thứ ấy sẽ rất ngon nếu hầm với chân giò, hay nấu chua với cá măng thì cũng thật là tuyệt.

- Đồng ý, có nhu cầu thì mới cung cấp nhưng giá cả thế nào?

- Tạm tạm, sống được chứ chẳng dư dả gì bởi nguyên liệu ngày càng hiếm, cây cỏ mọc sao kịp miệng nhai.

- Hình như chị…

- Cô ấy là người Lào, gia đình ở Attapeu.

- Thảo nào tôi thấy các con anh nói chuyện với chị líu lo như chim mà tôi chả hiểu gì cả, còn với anh thì sao?

- Ngôn ngữ Lào, Việt gì cũng nghe được.

Đó là những lời thoại của Tập và Quang, hai người đàn ông một trẻ một sồn sồn, một mới một cũ, một đã lập gia đình một chưa, cùng tha hương lên vùng đất lắm nắng nhiều mưa này lập nghiệp bằng cái nghề hái đọt mây rừng về đổi lấy lá buông. Cái nắng ở đây thật là khủng khiếp, khủng khiếp tới mức người phương xa lần đầu đến sẽ chẳng bao giờ dám đầu trần chân đất đứng dưới trời trưa dù chỉ nửa tuần trà.

Giữa mênh mông mây trời biên giới, cuộc mưu sinh của những con người lương thiện chân chính bao giờ cũng vất vả và hiểm nguy hơn bọn đầu gấu tai nheo, nhất là thời chiến tranh loạn lạc. Mỗi người chỉ một cuộc đời nhưng có tới vài ba số phận, từ thuở nằm nôi đến khi về với cát bụi là biết bao nhiêu gian lao cơ cực, vất vả, thăng trầm. Giàu sang cũng đâu thể né tránh bệnh tật, vạ gió tai bay.

Ác giả ác báo, thiện giả thiện lai. Gieo gì hưởng nấy. Đó không phải điều luật của một tôn giáo nào mà là quy luật bất thành văn của siêu nhiên tự hiển lộ sau từng hành động thiện, ác mà chủ thể gây ra và chính họ sẽ cảm nhận được sự vay trả sau đó. Có thể là tức thì, có thể trong đời này và cũng có thể là thế hệ tiếp theo phải chấp pháp.

Phải chăng tin vào điều đó mà con người sẵn sàng đến nơi cùng cốc thâm sơn để tìm cuộc mưu sinh và cái làng không biên giới này đã được hình thành. Làng không tên nằm trên lằn ranh biên giới Lào-Việt. Ở đó hai ngôn ngữ đã được hòa quyện, hai dòng máu đã tự nguyện hợp thành và những tương lai đang được mở ra.

Do là tự phát nên cư dân nơi này phải tự lo liệu mọi thứ cho cuộc sống của mình, từ miếng cơm manh áo tới sách vở bút mực. Điện thắp sáng được phát ra từ những cái đầu có nhiều chữ bằng cách sử dụng công năng nước của những dòng suối nhỏ có độ cao tương ứng. Chưa có trường lớp gì nên cha mẹ tự dạy cho con mình thứ chữ viết của dân tộc mình. Nghiễm nhiên các con của họ đạt trình độ giao tiếp bằng “song ngữ” lưu loát, điều sinh viên năm cuối của nhiều trường đại học cũng khó làm được.

Vì là vùng rừng núi nên cuộc sống của cư dân nơi đây không thể tách khỏi núi rừng, họ sống bằng cách khai thác lâm sản phụ như tranh tre nứa lá, thứ mà không nhà nước bên nào cấm đoán.

Ở Viêng Chăn, thành phố trung ương duy nhất của Lào, có món ăn mà thực khách sành ăn tâng bốc lên thành đặc sản, đó là đọt mây nướng chấm muối ớt xay giống món ăn của người Stiêng thuộc tỉnh Bình Phước. Họ hàng nhà mây đông đúc nhưng có loại chẳng làm được gì như mây nước để khô thì xốp rộp, mây tắt thì để đan lát còn để làm món ăn thì chỉ có mây nếp. Loại này có nhiều ở rừng núi Việt Nam, nhất là Tây Nguyên. Vì nằm ở nơi đắc địa nên cái làng không tên kia trở thành đầu mối trung chuyển mặt hàng song mây này.

Ở đây ta còn gặp một mặt hàng đối ứng khác có nguồn gốc từ nước bạn là lá buông. Đó là nguyên liệu để làm ra những chiếc nón lá nhẹ tênh nhưng duyên dáng vô cùng. Nó cũng là hồn cốt của người đàn bà quê, là vật bất ly thân khi ra đồng, khi ngồi chợ. Nó chịu mưa nắng khá tốt, giá cả lại không đắt nên hơn nghìn năm qua nó vẫn gắn bó thủy chung với người dân quê như bóng với hình. Nó là một loại lá huyền diệu làm cho các cô gái trở nên duyên dáng và đẹp xinh hơn. Hình ảnh những nàng Tôn nữ nón lá nghiêng che, đoan trang trong tà áo dài tha thướt và mái tóc thề óng ả luôn làm cho trái tim ta xuyến xao.

Có cầu thì phải có cung, theo đó các làng làm nón lá mọc lên khắp dọc dài miền Trung luôn có việc làm ổn định dĩ nhiên là nguồn nguyên liệu từ những buôn làng trên cung cấp bởi lá buông không có ở Việt Nam. Ngày trước đường giao thông còn trắc trở, phương tiện đi lại thô sơ nên lá buông không thể đến với mọi miền đất nước. Thế nên từ Bắc miền Trung trở ra người ta dùng lá lụi, lá tơi, lá nón là một loại lá na ná lá cọ có màu sắc không tươi như lá buông để làm nón lá, nón ba tầm.

Vừa uống rượu vừa dùng cơm chiều, Tập hỏi Quang bằng giọng của người đi trước:

- Hãy suy nghĩ cho chín chắn đi, ở đây kiếm đồng tiền khó lắm. Còn gia đình ư? Banh mắt ra cũng chẳng thấy bóng dáng thiếu nữ Việt nào.

- Làm ra tiền rồi về quê cưới vợ đưa lên.

- Hão huyền, liệu giữ được hạnh phúc không khi mà chúng ta phải tảo tần tha hương cầu thực? Trước đây tui cũng nghĩ như cậu và thế là dở dang.

- Thế bây giờ…

- Tập hai đấy.

Gắp một miếng cá rô mề trắng hếu bỏ vào chén Quang, Tập bảo:

- Thử xem nó béo tới cỡ nào?

- Thấy là ngon rồi, cá rô bên mình không to thế.

- Ăn đi, đừng kèm thêm rau mới cảm nhận hết hương vị đại ngàn.

- Ngon thật anh ạ, thịt rất săn chắc.

- Đố cậu biết tại sao?

- Vì sống ngoài thiên nhiên, tự do tung tăng bơi lội không như cá nuôi trong lồng.

- Quá đúng, giống như gái quê và gái cửa kín lầu cao. Hai người cùng cười, cô vợ Lào của Tập cũng cười.

- Chắc là em phải theo gót ảnh thôi, chị há. Chị có sẵn lòng giúp em không?

- Có mà. Mế Na cười thật đẹp. Mế Na là mẹ Na, gọi theo tên con, đứng châm rượu và thức ăn cho hai người.

- Nhưng mà có đẹp như chị không?

- Hơn chứ, em ấy trẻ mà, mình già rồi.

- Em của chị ư?

- Vâng, em út bà ấy, xinh lắm mà lại giỏi giang. Tập chen vào.

- Chị không cùng ăn làm em ngại quá.

- Đừng thế, phong tục ở đây là vậy mà.

- Không công bằng.

- Ở đây phụ nữ mới là rường cột của gia đình.

- Thế thì liệu người ta có chịu lấy em không?

- Mình là chị cả mà, mình có quyền như mẹ bởi mẹ mất đã lâu rồi. Quang chắp tay cúi chào bà chị tương lai bằng tất cả sự chân thành theo cách mà hắn nhìn thấy trên ti-vi. Tập vui lắm bởi anh sống ở đây tuy lâu nhưng chẳng có ai là bà con thân thích và cũng chẳng có mấy bạn tâm giao.

Đèn đã được thắp lên, ánh sáng yếu ớt không soi rõ mặt cá nên rất nguy hiểm nếu phải hóc xương, nhất là với khách lạ. Tập trao đũa cho vợ làm giúp công việc này. Khi đã ngà ngà say, anh nhấc vợ đặt ngồi trên đùi mình, chén rượu lại được bẻ đôi. Cuộc vui bây giờ mới thật sự bắt đầu. Càng vui hơn khi mà em gái Mế Na cũng có mặt sau đó. Mặt Quang đỏ bừng không biết vì rượu hay vì thẹn, run run rót chén rượu khác mời cô. Mắt hắn dường như không chớp nhìn cô gái Lào uống từng ngụm nhỏ. Đôi lúm đồng tiền trên má cô gái thoáng ẩn thoáng hiện báo cho Quang biết là lòng cô cũng đang rộn ràng.

Trăng đã lên, núi đồi thiêm thiếp dưới màn sương mỏng. Những túp nhà sàn cheo leo, rời rạc, im lìm làm cho khung cảnh càng thêm vắng vẻ, đìu hiu. Tiếng chim ăn đêm nghe rờn rợn giăng dài suốt chiều không gian giúp Tập nhớ tới điều gì, anh nhướng nhướng mắt nhìn Quang.

- Tí nữa cậu đưa cô ấy về nhé, anh say rồi.

Quang đưa mắt hỏi cô gái, cô cười cười. Chẳng lẽ tình yêu lại đơn giản và nhanh đến thế. Không cần phải đắn đo xem xét đoạn đời phía trước của người mình yêu ư? Có đấy. Qua Tập, mế Na đã biết khá tường tận về gia cảnh của Quang ở quê và qua mế Na, cô gái cũng đã hiểu khá chi tiết về người mà trái tim cô muốn trao gởi. Bếp lửa đã tàn, tiệc đã tan, cô gái níu nhẹ vai áo Quang:

- Đưa em về nhé, nhà cũng gần đây thôi.

Quang nhìn Tập và mế Na. Tập chẳng cần giữ gìn:

- Khoái thí bà còn làm bộ.

Mế Na phì cười, bốn người cùng cười. Mế Na tiễn hai người ra cửa, chị nhìn theo cho tới khi màn sương nuốt chửng hai người.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Dành cho bạn

Kinh Bồ tát quở trách sắc dục

Diễn thơ Kinh Di Giáo

Kinh giáo giới Channa

Cúng dường cho vị Tăng bệnh, được phúc báu đại cát đại phú

Kinh Khất thực thanh tịnh

Bản kinh văn về hai giai đoạn thiền quán Duyên khởi

Thiện pháp chân chánh ( P.2 )

Kinh Thủ Lăng Nghiêm (Quyển 8)

Bài kinh: Nhớ nghĩ danh hiệu Phật được thanh tịnh tâm

Màu áo cà sa trong kinh Pháp Cú (I)

Tránh né cái ác

Phật pháp và cuộc sống

15:22 22/11/2025

Đức Phật nói cho chúng ta biết hết thảy mọi thứ trên cuộc đời đều do nhân duyên mà sinh khởi và cũng do nhân duyên mà đoạn diệt; tương tự như vậy, các phiền não khổ đau sở dĩ phát sinh là do duyên gần gũi với cái ác, với các đối tượng xấu ác hoặc do tiếp xúc với môi trường không thân thiện; và do vậy để ngăn tránh các phiền não khổ đau thì con người cần phải tránh xa cái ác, tránh xa các đối tượng xấu ác hoặc môi trường không lành mạnh.

Khi phố lên đèn

Phật pháp và cuộc sống

15:09 22/11/2025

Có một chiều thôi bận bịu, ta lang thang xuống phố, ngồi ở một ghế đá vỉa hè hay mỗi quán cóc nào đó thân quen. Ta hãy gác lại những lo toan bề bộn, cất đi những lo lắng ưu tư, cứ để cho lòng mình miên man vô định, ta ngồi ngắm phố xá lên đèn...

Cõi bồng phiêu

Phật pháp và cuộc sống

14:58 22/11/2025

Người đi từ cõi bồng phiêu/ Cơ hồ bóng xiêu chiều xuống/ Núi rừng ru hời tiếng vượn/ U hoài chạy trốn hoang liêu.

Liệu pháp tâm linh mang lại lợi ích nhất cho em bé khi còn trong bụng mẹ

Phật pháp và cuộc sống

09:37 22/11/2025

Bất kỳ người làm mẹ nào cũng đều cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi biết mình đang mang trong mình một mầm sống. Bởi đứa con là kết tinh của tình cảm vợ chồng, là niềm hy vọng và ước mơ của đấng sinh thành về một em bé khỏe mạnh, ngoan ngoãn và thành đạt sau này.

Xem thêm

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

TIN LIÊN QUAN

Dành cho bạn

Tin chọn lọc