Nếu coi Thơ Đường (Trung Hoa) Thơ Lý, Trần (Việt Nam) là bông hoa thì câu đối là hương thơm tỏa ra từ vườn hoa văn hóa.

Chùa Trấn Quốc, xưa là chùa Khai quốc, nơi bà Ỷ Lan đến mở pháp hội năm 1096, có đâu đối:

– Trải bao phen gió Á mưa Âu, trơ đá vững đồng, chót vót cột trời chùa Trấn Quốc

Riêng một thú hoa đàm đuốc tuệ, sáng chuông chiều trống, thênh thang cửa Phật cảnh Tây Hồ.

Nơi đây ngày 24 tháng 03 năm 1959 (16/02/Kỷ Hợi) Tổng thống Ấn Độ Parasat tặng Bác Hồ cây Bồ Đề, trồng ở vườn chùa Trấn Quốc.

Câu đối:

– Phật Hoàng Điều Ngự, xây dựng cực lạc giữa trời NamTi Ni Đa Lưu Chi quảng bá Thiền Tông trên đất Việt!Chùa Quán Sứ (Quận Hoàn Kiếm)

– Nghĩa lớn báo thù Tô Lịch chảy xuôi dòng nước biếc

Mưu thần kỳ diệu Sài Sơn lưu mãi đá rêu xanh

Chùa Láng (Quận Đống Đa)

– Vua Lý ngự giá về chùa, bút xưa từng ghi chép

Thợ Bắc Nam xây dựng lên, đến nay tô đẹp trùng tu.

Chùa Thánh Chúa (Quận Cầu Giấy).

– Sông suối đổ về, tám cõi mở mang mây bay tỏa

Bảo Sơn chầu phục, Tháp đài sáng chiếu gió thông reo.

Chùa Vạn Phúc (quận Ba Đình).

– Cửa động không dự trầu, núi sông lưu từng vật

Trong xanh hóa Phật Thánh, cõi trời gió mây bay

Chùa Bộc (Quận Đống Đa)

Xin dẫn vài câu đối:

Ở vùng ngoại thành Hà Nội xứ giáp Kinh Bắc có chùa Keo thờ Phật Man Nương (năm 215), xứ Sơn Nam có chùa thờ Phật Quan Âm Diệu Thiện. Xứ Đoài có chùa thờ Từ Đạo Hạnh cùng Nguyễn Minh Không (1066-1141) và Giác Hải (1023-1138).

Chùa thờ Thiền Sư thời Trần Nguyễn Bình An, chùa thờ thiền sư Lý Thầm, Hồ Thuận Nương, cô ruột của Hồ Quý Ly. Anh hùng áo vài Tây Sơn Nguyễn Huệ (1786-1792) có tượng ở chùa.

Xin dẫn câu đối:

– Tạo hóa khéo đặt bầy, ở đây nhũ đá thông reo

Thắng cảnh mãi truyền Sử Việt.

Dân gian làng ngưỡng mộ, đá nui Hinh Hồng hương tỏa

Kỳ quan cao thấp áng thơ xưa

Chùa Bảo Đài (Hương Sơn) huyện Mỹ Đức.

– Chùa Báo Ân Kinh Bắc thờ Trời Phật Thánh

Lưu tiếng ngàn xưa cổ kính.

Danh Giao Châu đất Phật có Vua Chúa Thần

Hội tụ lan tỏa mây xanh.

Chùa Keo huyện Gia Lâm.

– Là Tiên là Phật là Quốc Vương

Sống thác ba đài càn tích lạ

Có Hồ có Động có Chợ Trời

Nước non đẹp mãi dải kỳ quan

Chùa Thầy (Huyện Quốc Oai). 

– Bắc Quốc Chí kim kinh sấm sét

Nam Phương tự cổ vẫn mây lành

Chùa Trăm Gian (huyện Chương Mỹ) 

– Giúp nước tu hành, tám đài dâng vua Triều Lý

Đắc đạo hóa Phật, ngàn năm đất rạng đài sen

Chùa Bảo Tháp (Huyện Thanh Trì)…

Dân ta có câu “Đất Vua chùa làng phong cảnh Bụt”. Có thể người dân chưa hiểu sâu giáo lý, biết tường tận về triết lý đạo Phật như các luận điểm về “Tứ Diệu Đế”, “Bát “Chính Đạo”, tiến trình của “Giới, Định, Tuệ”…nhưng là người dân Việt ai ai cũng biết Phật Thích ca là ông Bụt cứu nhân độ thế, sống ở đời mỗi người làm việc thiện, cứu người là phúc đẳng hà sa.

Văn hóa Việt “hóa Phật hơn Phật hóa” khi coi MAN NƯƠNG, Ỷ LAN, DIỆU THIỆN là Bồ Tát, là PHẬT MẪU. Xin kết thúc bài bằng câu đối của cố Hòa thượng đức Pháp chủ GHPGVN Thích Đức Nhuận:

– Tâm Phật cũng là Tâm chúng sinh, chỉ khác sáng suốt – vận dụng

Truyền bá giáo pháp không tách thế gian, nhớ điều sắc sắc – không không.