Ánh trăng của tháng tư tỏa sáng, ánh sáng vàng dịu dàng lung linh bao trùm vũ trụ, khắp cả trần gian như đắm chìm vào trong bầu không khí linh thiêng huyền diệu, lòng của muôn vạn người Phật tử ở khắp năm châu bốn biển đều thành kính tưởng nhớ về ngày Đại lễ Khánh đản của đức Phật, ngày mà đấng Từ Tôn đã thị hiện xuống dương trần với đại nguyện ban vui cứu khổ cho nhân loại, cái ngày huyền thoại ấy đã đi vào trong lịch sử cho đến muôn vạn năm vẫn còn bừng sáng trên trang sử.

Ánh sáng thiêng liêng chiếu rực mầu,

Dương trần cảm tạ đức ân sâu.

Chân Nhân hỷ xả khêu đèn pháp,

Đại Sĩ từ bi bắc nhịp cầu.

Ngày Rằm tháng Tư ấy còn được gọi là ngày trăng tròn Vesak huyền diệu, ngày rằm ấy đã trở thành tự nhiên như sự hít thở của mỗi người con Phật chúng ta, trăng rằm tháng tư không chỉ ánh trăng sáng trong một mùa mà là ánh trăng của đạo pháp, ánh trăng mãi soi sáng bên ta suốt cả cuộc đời, và ánh trăng ấy đã biểu hiện đại nguyện bao la dìu người độ chúng, vì thế mà đức Phật đã thị hiện ở chốn trần gian để đem ánh sáng thiêng liêng ngọt ngào ướp đượm hương vị giải thoát truyền trao cho nhân thế.

Cao vời đại nguyện trải thênh thang,

Phật độ nhơn sanh khổ chẳng màng.

Bảy đóa sen hồng tươi ánh ngọc,

Mười phương trời sáng rạng vầng quang.

Ánh trăng pháp vị mầu nhiệm ấy đã hiện hữu trên nhân gian hơn hai ngàn năm trăm năm, và trong những tháng năm dài ấy đã không ngừng thắp lên ngọn đèn từ rạng rỡ, đem ánh sáng đạo pháp thiêng liêng huyền diệu đưa đường dẫn lối cho tất cả chúng sinh tiến dần về cánh cửa giải thoát an lành và chứa đựng hạnh phúc trường miên vĩnh cửu.

Cơ duyên đức Phật ra đời,

Từ bi hạnh nguyện sáng ngời mỹ chân.

Dạy người dứt bỏ tham sân,

Hào quang tỏa rạng dương trần sáng lên.

Sự giáng sanh của đức Phật xuống thế giới ta-bà không phải là một sự ngẫu nhiên mà là một may mắn lớn cho loài người, để mọi người biết được đạo lộ từ sanh tử khổ đau đến Niết-bàn an vui hạnh phúc. “Đây là sự giáng xuống của một bậc Thánh, hoá thân thành một con người; những sự kiện khác từ khi sanh đến nhập Niết-bàn là những hạnh nguyện hiện thực trước mắt thật sự đáng tin, gần gũi với chúng sanh”.[i]

Phật xuống dương trần độ chúng sanh,

Truyền trao Pháp bảo vị thơm lành.

Cơ duyên sáng rỡ bừng hương thắm,

Hạnh nguyện cao vời tỏa sắc thanh.

Sự xuất hiện của đức Phật Thích Ca Mâu Ni trong trần thế là cả một vinh hiển lớn cho con người và xã hội. Ngài là kết tinh của muôn ngàn hương hoa Bi, Trí, Dũng, là hiện thân của chân lý giải thoát, là điềm lành cho tất cả chúng sanh trong tam thiên đại thiên thế giới. Nếu cuộc đời không đau khổ tối tăm, đức Phật đã không xuất hiện ở đời. Ngài ra đời vì một mục đích trọng đại là chỉ bày cho chúng sanh ngộ nhập Phật tri kiến của chính mình. Trong Tăng Nhất A-hàm có nói về đức Phật như sau: “Một chúng sanh duy nhất, một con người phi thường, xuất hiện trong thế gian này, vì lợi ích cho phần đông, vì hạnh phúc cho phần đông, vì lòng bi mẫn, vì sự tốt đẹp, vì lợi ích và hạnh phúc của chư Thiên và nhân loại”.[ii]

Phi thường nổi bật chốn trần gian,

Nguyện cứu nhơn sanh khỏi khổ nàn.

Mở ngõ Bồ-đề gieo hạnh phúc,

Khai đường Bát-nhã trải bình an.

Kinh Pháp Hoa đã đặc biệt nêu lên mục đích ra đời của mười phương chư Phật: “Các Đức Phật Thế Tôn vì muốn cho chúng sanh khai tri kiến Phật để đặng thanh tịnh mà hiện ra nơi đời, vì muốn cho chúng sanh tỏ ngộ tri kiến Phật mà hiện ra nơi đời, vì muốn cho chúng sanh chứng vào đạo tri kiến Phật mà hiện ra nơi đời”.[iii] Đúng vậy vì thương trần gian tăm tối đắm chìm trong biển khổ vô minh và tham ái, vì con người mãi loanh quanh trong vòng dây buộc trói không biết đường ra nên đức Phật đã mở tình thương mênh mông hải hà, và nguyện vào đời để cứu độ chúng sanh, thắp lên ngọn đuốc của từ bi trí tuệ và giải thoát, để ngọn đuốc ấy sáng hoài theo thời gian và bất diệt cùng năm tháng, mang lại sự an vui cho vạn loại chúng sanh.

Xót chốn trần gian quá não phiền,

Luân hồi buộc trói khổ luân phiên.

Khêu đèn Bát-nhã khai đường thánh,

Gióng trống Chân như mở cửa thiền.

Đuốc tuệ bừng soi đời hạnh phúc,

Tâm từ chiếu rọi thế bình yên.

Tươi hoài bất diệt cùng năm tháng,

Ánh đạo truyền trao khắp mọi miền.

Ánh đạo ấy đã kết mầm đơm trái từ hơn hai ngàn năm trăm năm trước, ngày mà tam thiên đại thiên thế giới mở hội vui mừng, trời người đón thánh nhân giăng lọng báu tinh khôi, đất đỡ hài nhi nở hoa sen thuần khiết, hoa Vô-ưu sáng tỏa một vùng như tiên đoán vị Bát-nhã sẽ thơm lừng vạn chốn, bởi vì bậc thánh thiện ấy đã được kết tinh từ những a tăng kỳ công đức, là tinh hoa huân tụ của đất trời, vì muốn đem lợi ích cho hàng tứ chúng nên đã đản sanh vào cõi ta-bà này để cứu độ chúng sanh và làm lợi lạc cho đời, để trần gian sáng bừng lên danh hiệu cao quý đó là Phật.

Ánh đạo đơm mầm kết trái xinh,

Ban vui xóa khổ kiếp thanh bình.

Trời giăng lọng báu ngời trân mỹ,

Đất tỏa sen vàng rạng khiết tinh.

Tặng thế muôn thu mầm sự nghiệp,

Trao dân vạn kỷ gốc công trình.

Là danh hiệu Phật đầy cao quý,

Khắc mãi trong lòng của chúng sinh.

Danh từ Phật dưới quan điểm Phật giáo Nguyên thủy, Phật giáo Bộ phái hay Phật giáo Đại thừa cũng đều sáng ngời một ánh từ bi vô tận, một vầng hào quang ấm áp, một tấm gương sáng ngời nhân từ bác ái. Một người vừa rất thật là người với ánh từ bi chiếu khắp năm châu bốn biển vừa mang tính thiêng liêng huyền thoại của bậc Thánh siêu phàm.

Bậc Thánh siêu phàm xuống thế gian,

Trừ tiêu khổ não diệt tan nàn.

Hào quang sáng rỡ từ bi trải,

Trí tuệ thanh ngời hỷ xả lan.

Nguồn pháp nhũ giải thoát ngọt ngào ấy cứ lan tỏa và thấm sâu vào lòng nhân loại. Ngày Phật đản là ngày ra đời của một vĩ nhân, một đấng siêu phàm đã vì đời ứng thân làm vị Đông cung Thái tử để tiếp chúng độ sinh. Hóa thân Phật là hiện thân Đại giác, tri kiến Phật là tri kiến giải thoát giác ngộ, từ Phật đản sinh mà có tri kiến Phật, từ tri kiến Phật mà con đường giải thoát giác ngộ được mở ra. Đó chính là con đường tu tập để dập tắt vô minh, đoạn trừ tất cả khổ đau bằng chính nhận thức, ý chí và nỗ lực dũng mãnh của mỗi con người, vì thế ngày Phật đản chính là ngày ánh đạo nở hoa thiêng của mỗi người con Phật, mọi người đều với một tâm hồn hướng thiện biết quy hướng bản tâm về đức Phật, về ngày Khánh đản ở Lâm-tỳ-ni, và như thế thì đức Phật đang từng giây từng phút hiện trú trong mỗi chúng ta. Cho dù ngày nay Phật nhập Niết-bàn, tuy Ứng thân chấm dứt nhưng Pháp thân của Ngài vẫn thường còn, luôn hiển hiện bên chúng ta, được biểu hiện qua tinh thần từ bi, trí tuệ và bình đẳng, biểu hiện qua đường lối tu tập giác ngộ giải thoát, qua đời sống đạo đức thánh thiện được các thế hệ tiếp nối và kế thừa. Vì thế có thể nói ngày Khánh đản của đức Phật đã thắp lên ngọn đuốc của cả từ bi và trí tuệ, vĩnh viễn trường tồn trong lòng muôn vạn người Phật tử, không những đời này mà cho đến vạn kiếp sau.

Chú thích: 

[i]    Xem Buston, trang 133 trở đi, Uttaratantra of Asanga, trang 245 trở đi (Obermiller’s Trans, Acta Orientalia, Tập IX, 1931).

[ii] Narada Maha thera, Phạm Kim Khánh dịch, Đức Phật và Phật Pháp, tr. 21, Nxb Tôn Giáo, Hà Nội – PL.2552 –DL.2008.

[iii]  HT. Thích Trí Tịnh, Diệu Pháp Liên Hoa Kinh, Phẩm Thí Dụ, Tr. 66 , Nxb Tôn Giáo, PL.2553 – DL.2009.