Thứ tư, 10/12/2025, 11:47 AM

Nhân quả: Không ai được miễn trừ

Đỗ Thị Hiền

Có những lúc chúng ta nhìn vào cuộc đời và tự hỏi: vì sao người hiền lành lại gặp khổ đau, còn kẻ gian tà đôi khi vẫn sống an nhàn? Vì sao ta đã cố gắng làm điều tốt mà trái ngang vẫn kéo đến?

Những câu hỏi ấy không chỉ của riêng ai; đó là sự trăn trở muôn đời của con người trong hành trình đi tìm ý nghĩa cuộc sống. Nhưng với giáo lý nhà Phật, câu trả lời luôn rõ ràng và nhất quán: nhân quả không sai chạy, và không ai được miễn trừ.

Nhân quả: Không ai được miễn trừ 1 — Gieo nhân nhất định gặt quả tương ứng.

Nhân quả không phải lời hứa hẹn cho tương lai xa xôi, cũng không phải sự trừng phạt của một thế lực siêu nhiên. Nhân quả vận hành âm thầm như hơi thở, nhẹ mà chắc, lặng mà sâu. Mỗi lời nói, mỗi suy nghĩ, mỗi hành động của chúng ta đều gieo xuống một hạt giống. Hạt giống ấy có thể nảy nở ngay hôm nay, cũng có thể vài tháng sau, vài năm sau hoặc qua một vòng đời khác. Nhưng đã gieo rồi, hạt giống không mất đi.

Trong kinh Tăng Chi, Đức Phật dạy rằng: “Nghiệp như hòn đá ném xuống nước, dù nước sâu đến đâu, hòn đá vẫn chìm xuống đáy”. Cũng vậy, nghiệp đã tạo thì quả nhất định trổ, chỉ là sớm hay muộn. Người làm điều thiện không cần mong cầu báo đáp; chính bản thân việc thiện đã là một sự nuôi dưỡng. Người làm việc ác cũng chẳng thể thoát khỏi bóng của chính mình; nghiệp theo họ như hình theo bóng.

Chúng ta thường lầm tưởng rằng những hành động nhỏ bé - một câu nói nặng, một sự ích kỷ thoáng qua - chẳng đáng kể. Nhưng nhân quả không đo bằng kích thước hành động; nó đo bằng chất liệu của tâm. Một việc thiện nhỏ bé nhưng xuất phát từ lòng từ bi chân thật sẽ lớn hơn muôn việc thiện mang tính phô trương. Ngược lại, một sự tổn hại nhỏ gây ra từ tâm tham - sân - si vẫn có sức lan tỏa như ngọn lửa, đốt cháy sự bình yên của chính ta trong tương lai.

Khi hiểu điều này, ta không còn thấy nhân quả là điều để sợ, mà là điều để tỉnh thức. Nhân quả là tấm gương để soi mình. Khi gặp nghịch cảnh, thay vì trách trời trách đất, ta có thể dừng lại và tự hỏi: “Ta đã gieo điều gì khiến hôm nay nhận được bài học này?”. Cách hỏi ấy không phải để tự dằn vặt, mà để mở ra cánh cửa chuyển hóa.

Không ai thoát khỏi nhân quả, nhưng ai cũng có thể chuyển nhân quả. Một hạt giống bất thiện đã gieo không thể xoá đi, nhưng ta có thể tưới tẩm những hạt giống thiện khác để bù đắp, để hướng đời mình theo dòng chảy tích cực hơn. Đó chính là tinh thần “làm mới” trong đạo Phật: biết nhận lỗi, biết dừng lại, biết bắt đầu lại bằng bước chân chánh niệm.

Khi ta sống tử tế, nhẹ nhàng, không nói lời tổn hại, không làm điều bất thiện, ta đang sửa nghiệp của chính mình. Khi ta biết tha thứ, biết buông bỏ, biết rộng lượng hơn với người, ta đang cắt bớt những dây oan trái. Khi ta gieo một nụ cười, một sự giúp đỡ đúng lúc, một nhịp cầu nâng đỡ ai đó đang khổ đau, ta đang gieo những hạt giống an lành cho chính tương lai của mình.

Nhân quả không thiên vị ai. Người quyền lực hay kẻ nghèo khó, người trí thức hay kẻ bình dân, tất cả đều nằm trong vòng vận hành bình đẳng ấy. Điều duy nhất khác nhau là cách mỗi người đối diện và chuyển hóa nhân quả đời mình.

Hiểu nhân quả để không kiêu ngạo khi thuận lợi. Hiểu nhân quả để không tuyệt vọng khi khổ đau. Hiểu nhân quả để biết rằng mỗi ngày ta đều có cơ hội gieo thêm một hạt lành - dù nhỏ đến đâu, vẫn có sức làm đẹp đời mình và đời người.

Nhân quả không bỏ sót một ai, nhưng cũng không bỏ quên một ai. Chỉ cần ta gieo đúng hạt giống, mùa an vui chắc chắn sẽ đến.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Chạy theo dục lạc trong cuộc đời giống như cầm đuốc mà đi dưới nắng gắt; càng chạy, lửa càng táp vào mặt, khiến ta tưởng mình đang được sưởi ấm nhưng thực ra chỉ làm bỏng chính mình.

Yêu thương từ chái bếp

Phật pháp và cuộc sống

09:22 10/12/2025

Những ngày cuối năm, giọt đông về tinh khôi trong tiết trời mang theo cả bầu trời hoang hoải lạnh. Tôi còn nhớ hồi thơ bé, lũ trẻ chúng tôi mỗi khi những ngày gió đông kéo về từng cơn như thế này thường sẽ tập trung ở chái bếp của ngoại.

Ghi nhớ ít điều tiêu cực, và nhận biết nhiều điều tích cực hơn

Phật pháp và cuộc sống

15:39 09/12/2025

Hình như con người có xu hướng nhớ những nỗi buồn nhiều hơn là niềm vui. Những chuyện tiêu cực, dù nhỏ bé lại có sức bám dính kỳ lạ trong tâm trí. Ta lặp đi lặp lại, nghĩ đi nghĩ lại, thậm chí phóng đại lên thành một cơn bão tưởng tượng, rồi tin rằng nó là thật.

Xem thêm

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

TIN LIÊN QUAN

Dành cho bạn

Tin chọn lọc