450
Tà kiến là gì? Có mấy loại tà kiến phổ biến?
Người có tà kiến giống như người đi trong bóng tối mà tưởng mình đang ở giữa ban ngày. Vì nhìn sai, hiểu sai, nên họ nói sai, làm sai, sống sai – từ đó tạo ra nghiệp bất thiện, dẫn đến khổ đau trong hiện tại và đọa lạc trong mai sau.
1. Tà kiến là gì?
Tà kiến - tiếng Pāli gọi là micchā-diṭṭhi – là những nhận thức sai lệch, méo mó về thế gian, về nhân quả, về cuộc đời và về con đường tu tập.
Tà kiến không chỉ là không tin nhân quả, mà còn bao gồm thái độ cố chấp, ngã mạn, cho mình đúng tuyệt đối, điều này Đức Phật cũng cảnh báo.
Người có tà kiến giống như người đi trong bóng tối mà tưởng mình đang ở giữa ban ngày. Vì nhìn sai, hiểu sai, nên họ nói sai, làm sai, sống sai – từ đó tạo ra nghiệp bất thiện, dẫn đến khổ đau trong hiện tại và đọa lạc trong mai sau.
Tà kiến là gốc khổ đau
Là nhìn sai lạc lối vào trầm luân.
Không tin nhân quả xoay vần,
Không tin luân chuyển nghiệp phần đời sau.
Tưởng đâu sống chết là màu,
Không hay nghiệp lực nối nhau chẳng rời.
Gieo nhân ác, há mong trời
Trả về quả thiện? Đất trời có đâu!
Trong Kinh Tăng Chi, Đức Phật dạy: “Không có pháp nào khác, này các Tỳ-kheo, lại đưa đến đọa lạc, khổ đau, và luân hồi dài lâu như tà kiến.”
Vì vậy, người học Phật không thể không nhận diện tà kiến để dứt trừ tận gốc, mà xây dựng chánh kiến vững chắc làm nền cho giải thoát.
Tà kiến - Tắm cho sạch nghiệp?
2. Những loại tà kiến phổ biến.
- Phủ nhận nhân quả
Tà kiến: Cho rằng làm ác hay làm thiện đều không có quả báo.
Ví dụ: Một người trộm cắp, lừa đảo nhưng nói: “Tôi làm vậy ai thấy đâu? Không bị bắt là được rồi.”
Chánh kiến: Nhân quả vận hành nghiêm ngặt, dù ai thấy hay không thấy, nghiệp vẫn in sâu vào tâm thức và sẽ trổ quả.
Dẫn chuyện:
Thời Đức Phật, có Tỳ-kheo Sāti cho rằng: “Thức này thường hằng, đi luân hồi, chứ không phải nghiệp tạo quả.” Đức Phật nghiêm khắc quở trách: “Ngươi đang nói trái pháp, sẽ bị chìm đắm trong khổ đau.”
(Trung Bộ - Kinh Con Sư Tử Rống)
- Tin vào số phận định sẵn, bỏ mặc tu tập
Tà kiến: Cho rằng sang hèn, vui khổ là do trời định, không thể thay đổi.
Ví dụ: Người nghèo không nỗ lực vươn lên mà nói: “Số tôi vậy rồi, chịu thôi.”
Chánh kiến: Con người có thể thay đổi số phận bằng cách gieo thiện nghiệp, tu tập giới – định – tuệ, sống đúng chánh pháp.
“Ta là chủ nhân của nghiệp, là kẻ thừa tự nghiệp” – đó là điều Đức Phật thường nhắc nhở.
- Thờ thần linh, cầu phước mà không hành thiện
Tà kiến: Nghĩ rằng chỉ cần lễ lạy, dâng cúng, là được phù hộ, không cần sống thiện.
Ví dụ: Người làm ăn gian dối, hối lộ, vẫn đều đặn đi chùa cúng dường, mong thần Phật ban lộc.
Chánh kiến: Phước báu không đến từ lễ vật, mà từ hành thiện: giữ giới, nói lời chân thật, từ bi, bố thí.
Dẫn chuyện:
Devadatta – em họ Phật – xuất gia, hành lễ rất oai nghi, nhưng vì tâm tham quyền lực, ganh tị, chia rẽ Tăng đoàn, nên sau cùng rơi vào địa ngục. Lễ nghi không cứu được nếu tâm không chân chánh.
- Cho rằng chết là hết, không có tái sinh
Tà kiến: Nghĩ rằng con người chết là hết, chẳng còn gì nữa.
Ví dụ: Người sống hưởng thụ buông lung, vì nghĩ rằng “chết là xong, không cần lo hậu quả.”
Chánh kiến: Đức Phật dạy rất rõ về luân hồi và tái sinh. Hành vi trong đời này là nhân cho đời sau. Hết kiếp này, không phải là hết.
“Dù tin hay không tin, luân hồi vẫn vận hành như bóng với hình.”
- Tin vào ngẫu nhiên, phủ nhận quy luật nghiệp báo
Tà kiến: Cho rằng đời là do may rủi, hên xui.
Ví dụ: Người giàu có nghĩ mình may mắn, người khổ nghĩ mình bị trời hại, không ai thấy rằng tất cả đều có nhân duyên nghiệp báo.
Chánh kiến: Không gì là ngẫu nhiên. Mỗi quả hiện ra đều do nhân và duyên cấu thành. Nhân thiện cho quả an vui, nhân ác cho quả khổ đau.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Ngũ lực gồm những gì?
Phật giáo thường thức
14:08 08/12/2025
Ngũ lực trong Phật giáo là năm sức mạnh tinh thần giúp người tu giữ vững con đường tu tập và vượt qua mọi chướng duyên trong đời sống.
Hành Minh sát cùng với niệm hơi thở
Phật giáo thường thức
12:00 08/12/2025
Hỏi: Trong lúc thực hành Minh Sát đôi khi con phóng tâm nhiều. Trong tình huống như vậy, con có thể hành niệm hơi thở được không?
5 điều tâm niệm quan trọng của hành giả tuệ quán
Phật giáo thường thức
10:15 08/12/2025
Có 5 điều tâm niệm quan trọng mà hành giả phải luôn ghi nhớ để công phu tuệ quán của mình không bị gián đoạn. Pali gọi là Padhaniyanga, điều kiện hay yếu tố tâm lý để ta được tinh tấn:
Làm thế nào để người sống đúng pháp có thể đương đầu với thế gian phi pháp?
Phật giáo thường thức
09:00 08/12/2025
Hỏi: Làm thế nào một người sống đúng pháp thực sự có thể đương đầu với thế gian phi pháp này?
Xem thêm
