Đốn giáo (*)

(*) Mục đích cuối cùng của mỗi phật tử, trên con đường sống và tu học theo chính pháp, là giác ngộ chân lý, giải thoát đau khổ và "đạt Niết Bàn tuyệt đối" (đạt mà chẳng có gì để đạt).

Phật pháp vốn không đốn - tiệm, nhưng căn cơ của mỗi người có nông - sâu, trình độ nhận thức cũng có nhanh - chậm khác nhau. Giáo pháp mà đức Phật Thích Ca đã dạy truyền, lưu lại trong hàng ngàn quyển kinh kệ gồm nhiều pháp môn tu tập với các mức độ cao thấp khác nhau, chính là để tiếp dẫn phù hợp với mọi căn cơ và trình độ của tất cả chúng sinh vậy.

Nhiều bộ kinh lớn của đại thừa, đặc biệt là hệ Bát nhã, được coi là thuộc dòng tư tưởng Viên - Đốn giáo, trong đó có: Bát Nhã Tâm Kinh, kinh Lăng già, kinh Lăng nghiêm, kinh Kim Cương, kinh Duy Ma Cật...

Đức Lục Tổ Huệ Năng đời nhà Đường ở Trung Hoa là bậc Liễu Ngộ thâm sâu Phật pháp. Ngài để lại cho chúng ta những lời truyền giảng tuyệt diệu về pháp "Đốn giáo" qua "kinh Pháp Bảo Đàn". Bài kệ Bát nhã của Lục Tổ có đoạn:

(1) "Phật tính vốn có ... khỏi cầu": Ngay lần đầu diện kiến với đức ngũ Tổ Hoàng Nhẫn, Huệ Năng lúc đó mới 23 tuổi, đã nói rất rõ ràng: "Con người tuy có Nam Bắc, "Phật tính" lại chẳng có Bắc Nam. Tuy thân mọi rợ này không giống với thân Hòa thượng, mà "Phật tính" trong chúng ta chẳng có gì là sai biệt?!".

(2) "Chẳng hai" là dịch nghĩa Việt từ "Bất nhị" âm Hán Việt.

(3) "Ánh huệ" hay "Đuốc huệ" là dịch nghĩa Việt từ "Bát nhã" âm Hán Việt. Bài kệ Bát Nhã của Lục Tổ có đoạn: