450
Huyền thoại Phật Tổ chùa Quan Âm
Sắc tứ Quan Âm cổ tự, còn gọi là chùa Phật Tổ (tọa lạc đường Nguyễn Thiện Năng, P.An Xuyên, Cà Mau) được xây dựng vào năm 1840. Đây là ngôi chùa duy nhất ở Cà Mau được triều đình nhà Nguyễn ban Sắc tứ.
Vô rừng đốn củi gặp kinh
Ngôi chùa do Hòa thượng Trí Tâm khai sơn, vị hòa thượng từng bị triều đình kết tội là "gian đạo sĩ". Đến nay, Sắc tứ Quan Âm cổ tự đã trải qua nhiều đợt trùng tu nhưng vẫn giữ được nét kiến trúc xưa với mái ngói âm dương hình thuyền, cùng với hoa văn họa tiết sắc sảo.
Theo tác giả Nghê Văn Lương trong Cà Mau xưa và An Xuyên nay, Hòa thượng Trí Tâm thế danh là Tô Quang Xuân, người gốc Đầm Dơi, làng Tân Duyệt, tính tình ngay thẳng, làm lành lánh dữ, sẵn dạ thương người, bà con láng giềng ai cũng kính yêu. Năm Tô Quang Xuân 20 tuổi, gia đình đã tính chuyện hôn nhân.
Một hôm, ngài vào rừng đốn củi chuẩn bị làm lễ cưới xin thì phát hiện quyển "kinh Năm Ông" trong một bọng cây. Thấy lạ, ngài mang quyển kinh về đọc. Đêm ấy, ngài mơ thấy Phật Quan Âm hiện ra bảo "duyên đã đến nên tu hành để cứu đời". Đến sáng, ngài kể lại giấc mơ của mình rồi xin gia đình cho từ hôn để xuất gia học đạo. Không nỡ ép duyên con, cha mẹ ngài chấp thuận ý nguyện cho ngài xuất gia. Sau đó, ngài tới Cà Mau, chọn nơi thanh vắng cất một cái am nhỏ để tu hành; đồng thời bốc thuốc trị bệnh cho dân.
Tương truyền, có lần chúa tể sơn lâm bị bệnh cũng tìm đến chùa xin thuốc và được ngài trị khỏi bệnh. Về sau, khi ngài viên tịch, cọp trở về nằm bên mộ ngài cho tới chết. Dân làng dựa theo sự tích cho xây ngôi mộ bên cạnh tháp của ngài, gọi là tháp Sư Cậu. Chưa rõ phương thuật trị bệnh cứu đời của ngài thế nào, nhưng căn cứ thời điểm ngài bị giải về Gia Định có thể xem ngài là tu sĩ truyền bá thuyết Di Lặc cứu thế đầu tiên ở xứ Nam kỳ, trước cả Phật thầy Tây An Đoàn Minh Huyên ở Châu Đốc.
Theo Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, bấy giờ, triều đình nhà Nguyễn cấm những người truyền bá tín lý Di Lặc cứu thế vì họ là tàn dư của các hội kín Bạch Liên giáo, Minh Tông giáo, Bạch Vân xã, Thiên Địa hội... có hại cho sự an nguy của đất nước. Đồng thời, cấm đồng bóng, thầy cúng, thầy phù thủy và những người biết "thỉnh tiên giáng bút", vì sợ họ tập hợp đông người để làm chuyện phản loạn. Nhiều người trong các hội kín này đã theo chân họ Mạc vào đất Hà Tiên hoạt động truyền bá thuyết Di Lặc cứu thế, mục đích huy động lực lượng "phản Thanh phục Minh".
Bị vu cáo là gian đạo sĩ
Trong lúc đó, có người vì ganh ghét đã mật cáo với quan trên rằng ngài là gian đạo sĩ, có phép sái đậu thành binh, âm mưu phản nghịch. Vì vậy, triều đình ra lệnh bắt ngài giải về Gia Định để chịu sự giám sát. Tín đồ hay tin ùn ùn kéo xuống bờ sông than khóc. Khi bị "an trí" ở chùa Kim Chương, ngài đã theo tam quy ngũ giới, nhận pháp danh là Trí Tâm. Theo nhà nghiên cứu Trương Ngọc Tường, thời điểm ngài Tô Quang Xuân bị bắt về chùa Kim Chương lúc Tả quân Lê Văn Duyệt còn làm Tổng trấn Gia Định, trước khi có biến loạn Lê Văn Khôi.
Tương truyền, lúc ở chùa Kim Chương, ngài đang tụng kinh thì viên tịch, hồn bay ra tới Huế. Bấy giờ, vua Minh Mạng đang ngồi đọc và phê chiếu chỉ bỗng thấy một ông Phật sáng lòa xưng với vua là sư Trí Tâm đang tu tập ở Sắc tứ Kim Chương tự. Sáng hôm sau, vua khẩu dụ phong cho Trí Tâm làm Hòa thượng.
Trong dân gian truyền rằng, nhục thân của ngài được đưa về Cà Mau, qua nhiều ngày đi thuyền mà không bị phân hủy. Bấy giờ, trên trời có đàn chim bay theo, dưới sông có cặp cá kình bơi hộ tống. Ban đêm, đom đóm tụ lại bay trước mũi thuyền để chiếu sáng…
Thấy việc lạ nên dân gian xem ngài là Phật Tổ, từ đó chùa Quan Âm cũng được gọi là chùa Phật Tổ.
Năm Thiệu Trị thứ 2 (1842), sư Trí Tâm được triều đình sắc phong Hòa thượng và truy tặng theo quan chế là một cây lụa. Tờ sắc có ghi chú Hàn lâm viện Học sĩ soạn. Nhà chùa dựng tấm bia đá ở phía cổng chùa ghi lại bản sắc phong. Mặt ngoài bia khắc Hán tự, mặt trong khắc chữ quốc ngữ. Xin trích một đoạn:
"Hỡi ơi!
Tiên cảnh không trần thiên đường có nẻo
Vinh hạnh thay! Kính tỏ tấm lòng sùng thượng ân ban một đạo (sắc) gấm vóc đôi cây gọi là để ghi ân huệ triều đình, làm sáng tỏ công đức của ngài.
Khả kính thay!
Hoàng triều Thiệu Trị nhị niên.
Nhâm Dần niên (1842) tháng 6 ngày mồng ba…"
Việc sắc tứ cho chùa Quan Âm, ngoài công đức tu tập của Hòa thượng Trí Tâm, còn là việc triều đình nhà Nguyễn ghi công cho vùng đất Cà Mau, vốn là căn cứ địa thời chúa Nguyễn Ánh bôn tẩu.
Theo Thanh Niên
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Huyền thoại Phật Tổ chùa Quan Âm
Chùa Việt
08:23 08/12/2025
Sắc tứ Quan Âm cổ tự, còn gọi là chùa Phật Tổ (tọa lạc đường Nguyễn Thiện Năng, P.An Xuyên, Cà Mau) được xây dựng vào năm 1840. Đây là ngôi chùa duy nhất ở Cà Mau được triều đình nhà Nguyễn ban Sắc tứ.
Chùa Sùng Đức: Hơn 200 năm soi bóng bình yên giữa nhịp đời vội vã
Chùa Việt
20:58 04/12/2025
Ẩn mình giữa nhịp sống hối hả của đô thị, chùa Sùng Đức là điểm đến thanh tịnh cho những ai tìm về sự an yên trong tâm hồn. Không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo, chùa còn là di sản văn hóa, gắn liền với hành trình phát triển Phật giáo Việt Nam. Vẻ đẹp cổ kính pha lẫn hiện đại, cùng không gian trầm mặc, khiến bất cứ ai khi đặt chân đến đây đều cảm nhận được hơi thở của đạo và sự tĩnh lặng sâu trong tâm thức.
Về Ninh Thuận, viếng thăm ngôi chùa lưng tựa núi, mặt hướng biển Ninh Chữ
Chùa Việt
19:10 01/12/2025
Tọa lạc trên núi Đá Chồng, Trùng Sơn Cổ Tự gây ấn tượng với kiến trúc Bắc Tông hài hòa cùng thiên nhiên và tầm nhìn bao quát vịnh biển Ninh Chữ.
Chùa Keo - Di sản kiến trúc độc nhất vô nhị và kho tàng bảo vật quốc gia giữa lòng đồng bằng Bắc Bộ
Chùa Việt
11:25 27/11/2025
Tọa lạc trên vùng đất bằng phẳng, rộng rãi và thoáng mát của xã Vũ Tiên, tỉnh Hưng Yên (trước đây thuộc xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình), chùa Keo (Thần Quang Tự) từ lâu đã nổi danh là một trong những ngôi chùa cổ đặc sắc của Việt Nam.
Xem thêm
