Lý tưởng tu hành có phải cũng là một ham muốn?

Đáp: 

Lúc đầu sở dĩ tâm tu hành mạnh mẽ vì mục đích đề ra rất lý tưởng. Ý chí đôi khi chỉ là kết tinh của lòng ham muốn tạo tác để trở thành như lý tưởng ước mong. Kiến thức sách vở cũng góp phần dựng lên những lý tưởng huyền ảo rồi mong muốn làm sao đạt được thành quả đó nên ý chí liền nỗ lực thực hiện ý đồ.

Lý tưởng xuất gia kiểu này chẳng khác gì cô gái hăm hở đi lấy chồng vì nghĩ đó là mục đích hạnh phúc của cả một đời người, nhưng càng mơ tưởng hạnh phúc bao nhiêu càng thấy đau khổ bấy nhiêu.

Thực ra lập gia đình là để trưởng thành trong nhận thức về chính mình và bản chất đời sống hơn là ảo tưởng về một hạnh phúc ước mơ.

Trong sáu hạng người xuất gia chỉ có một hạng người vì thấy rõ bản chất đời sống, không còn tham luyến điều gì ở đời mới thật sự “ly gia cát ái”, với mục đích “ly trần vô cấu” mà “viễn ly, ly tham, đoạn diệt” những che lấp trói buộc thì đó mới là xuất gia thiết thực không phải vì lòng ham muốn.

Cũng giống như một cô gái mới đi lấy chồng hăm hở lắm vì nghĩ rằng lấy chồng sẽ hạnh phúc. Đến khi về nhà chồng đối đầu với nhiều thử thách bất như ý, không thấy hạnh phúc đâu mà chỉ thấy chán chường đau khổ.

Nhưng nếu cô ta không đặt nặng lý tưởng hạnh phúc mà xem gia đình là môi trường học hỏi, tu dưỡng để phát huy trí tuệ và đạo đức thì lại không đau khổ mà còn giác ngộ được sự thật.