Nghe lời dạy từ Kinh Châu Báu

“Phàm ở tại đời này

Có sanh linh tụ hội

Hoặc trên cõi đất này

Hoặc chính giữa hư không

Mong rằng mọi sanh linh

Được đẹp ý vui lòng

Vậy, hãy nên cẩn thận,

Lắng nghe lời dạy này”.

Đoạn mở đầu của Kinh Châu Báu (Ratana Sutta) vang lên như một lời mời gọi trang nghiêm và nhân ái. Không phân biệt loài nào, không giới hạn không gian nào, tất cả sanh linh từ cõi đất đến hư không đều được nhắc đến với mong ước chung: được hoan hỷ, được an lành. Đây không chỉ là ngôn ngữ cầu nguyện, mà còn là một triết lý về sự sống hòa đồng trong toàn thể vũ trụ.

Trong cái nhìn Phật giáo, mọi loài hữu tình đều có Phật tánh. Mỗi sinh linh, từ nhỏ bé như con kiến cho đến con người, từ hữu hình đến vô hình, đều có khát vọng sống, khát vọng an lạc. Khi lời kinh được xướng lên, đó không phải là một lời chúc chung chung, mà là sự đánh thức trí tuệ và từ bi nơi mỗi người nghe. Chúng ta được nhắc rằng: muốn tất cả sanh linh an vui thì phải bắt đầu từ chính mình - người đang lắng nghe.

Ở đây, hai từ “hãy nên cẩn thận” rất đáng suy gẫm. Cẩn thận không chỉ có nghĩa là chú ý lắng nghe âm thanh lời kinh, mà còn là thái độ trân trọng, nghiêm túc với chân lý. Cẩn thận để không xem thường, không nghe qua loa, không để tâm rong ruổi nơi khác. Cẩn thận để từng câu kinh trở thành kim chỉ nam cho đời sống. Thái độ ấy chính là “chánh niệm” mà Đức Phật luôn nhấn mạnh.

Ngày nay, trong một thế giới ngập tràn thông tin, con người dễ dàng nghe đủ loại tiếng nói. Mạng xã hội, truyền thông, quảng cáo, tranh cãi… mỗi ngày phủ vây tâm trí ta. Nhưng những tiếng ồn đó thường làm tâm thêm loạn động, khiến ta xa rời an tĩnh. Vì vậy, lời nhắc “lắng nghe lời dạy này” càng trở nên quý báu. Lắng nghe lời Pháp để trở về với sự thật căn bản: vô thường, vô ngã, từ bi, trí tuệ.

Nếu nhìn sâu, Kinh Châu Báu cũng là một bản “hiến chương về hòa bình”. Khi mong rằng mọi sanh linh đều vui lòng, tức là ta thừa nhận quyền được sống trong hạnh phúc của tất cả. Con người không thể xây dựng niềm vui riêng trên nỗi khổ của loài khác. Xã hội không thể duy trì hạnh phúc nếu còn phân biệt, kỳ thị, bạo lực. Cũng vậy, một cá nhân không thể bình an nếu còn nuôi hận thù và chia rẽ trong tâm. Lời kinh vì thế mở ra một viễn cảnh: hòa hợp trong đa dạng, an lạc trong cộng sinh.

Thực hành lời kinh, ta cần nuôi dưỡng thái độ “từ hòa” trong đời sống hàng ngày. Từ hòa trong cách nói năng, hành xử, để không làm tổn thương người khác. Từ hòa trong cách nhìn, để nhận ra nơi ai cũng có nỗi khổ cần được cảm thông. Từ hòa trong cách sống với thiên nhiên, để không tàn hại môi trường và các loài khác. Khi thực tập từ hòa, ta không chỉ tạo an vui cho mình, mà còn góp phần gieo rắc hạnh phúc ra xung quanh.

Mặt khác, lời kinh cũng nhắc đến sự “tụ hội” của các sanh linh. Điều này gợi cho ta về tính cộng đồng. Con người vốn không thể tồn tại một mình. Chúng ta sống nhờ vào vô số điều kiện - từ không khí, nước, thực phẩm, đến sự chăm sóc của người khác. Nhận ra sự tụ hội đó là cách để ta biết ơn, khiêm hạ, và trân trọng mỗi mối duyên trong đời. Một xã hội đầy đủ an lạc phải là nơi con người biết nương tựa vào nhau, không ganh ghét loại trừ, mà cùng nhau nâng đỡ.

Trong tinh thần ấy, mỗi khi tụng đọc Kinh Châu Báu, ta không chỉ cầu an cho mình và gia đình, mà còn phát khởi tâm nguyện rộng lớn: mong cho mọi loài đều được an vui. Đó là một sự thanh lọc tâm thức. Thay vì chỉ loay hoay với những mong cầu cá nhân, ta mở rộng tấm lòng đến toàn thể vũ trụ. Chính sự mở rộng này giúp tâm buông bớt vị kỷ, dần trở nên thanh tịnh và tự do.

Có thể nói, đoạn kinh ngắn ấy chứa đựng ba tầng ý nghĩa. Thứ nhất, nhắc nhở về thái độ sống chánh niệm: biết cẩn trọng và lắng nghe chân lý. Thứ hai, khơi gợi lòng từ bi: biết mong cầu hạnh phúc cho tất cả, không phân biệt. Thứ ba, khẳng định tính cộng đồng và cộng sinh của đời sống: tất cả sanh linh đều tụ hội trong một mạng lưới duyên khởi, không ai có thể tách rời.

Trong đời sống hiện đại, thực tập Kinh Châu Báu chính là sống tỉnh thức, từ bi và trách nhiệm. Đó là lắng nghe thay vì vội vàng phán xét, chia sẻ thay vì độc chiếm, bảo vệ thay vì hủy hoại. Đó cũng chính là cách để mỗi người góp phần làm cho thế giới này bớt đi khổ đau, nhiều hơn niềm vui.

“Phàm ở tại đời này, có sanh linh tụ hội…” - câu kinh ấy không chỉ vang trong chùa, mà có thể vang trong từng trái tim. Chỉ cần ta dừng lại một chút, lắng nghe một chút, và sống với tâm nguyện “mong rằng mọi sanh linh đều an vui”, thì ngày ấy đã trở thành một ngày thấm nhuần tinh thần Kinh Châu Báu.