450
Nghe Pháp
Khi nghe Pháp, có hai cách nghe: nghe để phát sinh trí tuệ và nghe để phát sinh định.
Nếu nghe rồi quán chiếu theo lời giảng, suy xét nhân - quả, hợp lý - hợp tình, đến khi hiểu thì đó là trí tuệ, có thể đem áp dụng vào thực hành.
Ví dụ, khi hỏi “làm việc thế nào để không căng thẳng?”, được giải thích, ta suy xét và hiểu, rồi thực hành theo, như vậy là đã phát sinh trí tuệ. Nếu nghe mà chưa hiểu thì cũng không sao, vì mỗi lần nghe không thể nắm hết. Trí tuệ chưa theo kịp thì đợi duyên đến. Pháp được giảng từ thấp đến cao, khi đến mức mình có duyên sẽ tự nhiên hiểu. Những điều đã nghe qua nên xét lại xem tâm mình có trùng với ý Pháp hay không - đó là cách củng cố trí tuệ.
Đó là nghe Pháp để phát sinh trí tuệ.
Còn nếu nghe mà chưa hiểu, trí tuệ chưa đủ, thì chỉ cần chú tâm vào âm thanh. Hãy lắng nghe đều đều, âm thanh ấy như câu niệm “Phật, Phật”, giúp giữ tâm không tán loạn, không nghĩ chuyện khác. Nhờ vậy, tâm lắng lại, trở nên an định. Cách nghe này không cần quán xét, chỉ nương vào âm thanh Pháp làm đối tượng thiền.
Nếu cố gắng hiểu mà không hiểu sẽ sinh bực bội, phiền não. Vì thế, khi không hiểu, cứ bình thản nghe thôi, để tâm tĩnh lặng. Khi ấy, không cần niệm “Phật”, cũng không cần theo dõi hơi thở như lúc hành thiền một mình, vì âm thanh Pháp chính là đối tượng thiền.
Nếu quán xét theo lời giảng, tâm sẽ phát sinh trí tuệ, có thể dẫn đến giác ngộ.
Nếu chỉ nương theo âm thanh, tâm sẽ an tĩnh trong định.
Tuy nhiên, định không diệt trừ phiền não, vì phiền não sinh từ vô minh - từ không hiểu đúng. Muốn diệt phiền não, phải nghe để phát sinh trí tuệ, để thấy đúng, hiểu đúng.
Ví như trước kia ta tưởng thế giới này phẳng, nhưng khi nghe bậc hiền trí giải thích bằng lý do và bằng chứng - như thấy cột buồm tàu xuất hiện trước thân tàu khi tiến gần bờ - ta mới hiểu rằng thế giới tròn.
Đó là nghe để phá vô minh, sinh trí tuệ.
Trong đạo cũng vậy. Đức Phật dạy để phá mê lầm. Ngài dạy phải nhìn thấy vô thường, rằng mọi sự luôn đổi thay. Nhưng ta thường lầm tưởng hình dáng mình không đổi, vì ngày nào nhìn gương cũng thấy giống nhau. Thật ra, sự thay đổi diễn ra chậm, nên ta không nhận ra. So một tấm ảnh mười năm trước, ta mới thấy khác. Chính vì mê lầm đó, ta cứ nghĩ mình mãi trẻ, đến khi thấy tóc bạc, da nhăn thì hoảng loạn.
Nghe Pháp không chỉ là để biết, mà là để thấy. Nghe để hiểu đúng, để phá mê lầm, để tâm vững chãi giữa vô thường.
Nếu thường quán vô thường, tập cho tâm chấp nhận sự thật, khi biến đổi đến, ta bình thản, không khổ.
Nguyên nhân khiến ta sợ già, sợ chết là vì chưa dạy tâm chấp nhận sự thật. Cứ tránh né, không dám nghĩ đến, nên khi đối diện, tâm hoảng hốt. Nếu thường xuyên quán niệm rằng: “Cái thân này chắc chắn sẽ chết. Chết thế nào cũng được - tai nạn, bệnh tật, đâm chém hay chìm nước...” thì tâm sẽ quen, như người diễn viên tập vai trong một vở kịch. Khi sự việc thật xảy ra, tâm đã sẵn sàng, không còn sợ hãi. Vì người chết là thân, còn tâm chỉ là người đóng vai, không chết.
Nếu không hiểu vậy, ta sẽ hoảng loạn, tưởng mình chết thật, nhưng thực ra chỉ là diễn một vai trong vở kịch của cuộc đời.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Quở trách hay xúc phạm chư Tăng mang nghiệp rất nặng!
Phật giáo thường thức
17:28 20/11/2025
Việc quở trách hay xúc phạm chư Tăng - theo lời dạy của ngài Luang Pu Mun - không chỉ là hành vi bất thiện trong đời sống thường nhật, mà còn là một loại nghiệp rất nặng, có thể đưa người tạo nghiệp vào những cảnh giới đau khổ sau khi chết.
Tu là trở về nguồn cội, quá trình biến đổi tâm thức và tư duy
Phật giáo thường thức
16:00 20/11/2025
Tu không phải chỉ là việc đơn thuần lên chùa, ăn chay, và tụng kinh niệm Phật; cũng không chỉ là việc tìm đến những nơi hẻo lánh, xa rời thế tục.
Vì sao niệm Phật mà tâm chẳng được quy nhất?
Phật giáo thường thức
14:32 20/11/2025
Niệm Phật điều cần yếu là thường xuyên đặt mình vào trường hợp sắp chết, sắp đọa địa ngục thời không khẩn thiết cũng tự khẩn thiết. Dùng tâm sợ khổ để niệm Phật, ấy là “xuất khổ diệu pháp đệ nhất” cũng là “tùy duyên tiêu nghiệp diệu pháp đệ nhất”. Tâm niệm Phật sở dĩ chẳng qui nhất là do lỗi của tâm đối với sự sanh tử chẳng tha thiết.
Xem thêm
