Nhẫn nại - đức hạnh mở cửa an lạc

Người không có đức nhẫn nại, thường sống trong tâm sân hận, sẽ chuốc lấy khổ đau cho mình và gieo khổ đau cho người khác. Trái lại, người biết nhẫn nại sẽ nuôi dưỡng được tâm từ, tâm bi, gieo tạo thiện nghiệp và mở ra cánh cửa an lạc trong hiện tại lẫn mai sau.

Tai hại khi không có đức nhẫn nại

Trước hết, người không có nhẫn nại thì dễ bộc phát cơn giận. Khi sân hận nổi lên, họ mất đi khả năng lắng nghe, mất sự sáng suốt để cân nhắc lợi hại, phải trái. Hậu quả là hành động và lời nói trở nên thô bạo, thiếu kiềm chế. Người xung quanh vì thế mà sợ hãi, xa lánh. Một người hay nổi giận, khó ai có thể yêu mến, gần gũi lâu dài, bởi sự nóng nảy phá vỡ mọi mối quan hệ.

Thứ hai, tâm sân tạo ra nhiều oan trái. Khi ta không biết nhẫn, ta dễ dùng lời cay độc hoặc hành động bạo lực với người khác. Hậu quả là gieo nhân oán hận, khiến cho sự thù địch chồng chất. Hôm nay ta thắng bằng bạo lực, nhưng mai sau ta phải gánh lại oán thù, bởi nhân quả không bao giờ bỏ sót.

Thứ ba, người thiếu nhẫn dễ làm điều ác. Trong lúc cơn giận bùng phát, họ sẵn sàng nói dối, sẵn sàng đánh đập, thậm chí sát hại. Khi cơn sân che mờ lý trí, người ta không nghĩ đến hậu quả. Chính vì vậy, người hay sân hận thường rơi vào ác nghiệp, gây tổn hại cho chính mình và tha nhân.

Thứ tư, khi lâm chung, người đầy sân hận dễ rơi vào mê muội. Tâm trí vốn quen bị thiêu đốt bởi nóng giận, đến phút cuối không giữ được sự sáng suốt, bình an. Trong giáo lý, tâm niệm lúc lâm chung có ảnh hưởng lớn đến cảnh giới tái sinh. Một tâm sân hận, mê mờ, sẽ dễ kéo người vào cõi dữ.

Thứ năm, hệ quả cuối cùng là tái sinh vào bốn đường ác: địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh, atula. Sân hận vốn mang năng lượng của thiêu đốt, tàn phá, nên nghiệp quả của nó cũng là rơi vào cảnh giới khổ đau, nơi lửa giận, đói khát, đấu tranh ngự trị. Đây là điều tai hại nhất mà người không có nhẫn nại phải đối diện.

Lợi ích khi nuôi dưỡng đức nhẫn nại

Trái lại, người biết nhẫn nại và nuôi dưỡng tâm từ ái sẽ gặt hái nhiều lợi ích lớn lao. Trước hết, họ được nhiều người yêu mến. Một người điềm đạm, biết lắng nghe, biết kiềm chế cơn giận, luôn toát ra năng lượng an hòa. Ai tiếp xúc cũng cảm thấy dễ chịu, tin tưởng. Nhẫn nại như một hương thơm lan tỏa, khiến người khác tự nguyện đến gần.

Thứ hai, người nhẫn nại không gây oan trái. Họ không đáp trả sự xúc phạm bằng sân hận, mà bằng thái độ điềm tĩnh, cảm thông. Nhờ vậy, họ không tạo thêm mối thù hằn, mà còn hóa giải được những oán kết. Một lời nhịn chín điều lành – đó không chỉ là kinh nghiệm dân gian mà còn là tinh thần Phật dạy.

Thứ ba, người có nhẫn nại không rơi vào tội ác. Khi biết nhẫn, họ dừng lại trước khi nói lời gây tổn thương, dừng lại trước khi hành động trong cơn giận. Chính sự dừng ấy giúp họ tạo phước thay vì tạo nghiệp. Một hành động nhẫn nại có thể cứu vãn một mối quan hệ, có thể giữ gìn một gia đình, có thể ngăn chặn một tội ác.

Thứ tư, khi lâm chung, người có nhẫn nại thường có tâm an ổn, sáng suốt. Cả đời họ đã quen sống với tâm từ, tâm bi, nên phút cuối dễ khởi tâm niệm lành, buông bỏ nhẹ nhàng. Chính điều này tạo điều kiện cho họ ra đi thanh thản, gieo nhân thiện cho kiếp sau.

Thứ năm, nghiệp quả của đức nhẫn nại là tái sinh vào cõi thiện: cõi người hoặc cõi trời. Vì năng lượng của nhẫn nại gắn liền với từ bi, trí tuệ, nên quả báo là sự an lạc, hạnh phúc. Người biết nhẫn không chỉ tự cứu mình khỏi khổ đau hiện tại, mà còn gieo hạt giống thiện lành cho tương lai.

Nhẫn nại trong đời sống hôm nay

Trong xã hội hiện đại, nhẫn nại càng trở nên cần thiết. Cuộc sống vội vã, áp lực công việc, va chạm hàng ngày khiến con người dễ nổi nóng. Những vụ việc xô xát, bạo lực, thậm chí án mạng chỉ vì va chạm nhỏ ngoài đường, trong quán cà phê, nơi công sở… đều bắt nguồn từ sự thiếu nhẫn nại. Nếu ai cũng tập được hơi thở dừng lại, lời nói điềm tĩnh, ánh mắt cảm thông, thì nhiều bi kịch đã không xảy ra.

Người học Phật thực tập nhẫn nại bằng nhiều cách. Trước hết là chánh niệm - biết trở về với hơi thở mỗi khi tâm sắp bùng giận. Kế đến là quán chiếu vô thường: hiểu rằng lời xúc phạm kia cũng chỉ là gió thoảng, chẳng tồn tại mãi. Quán chiếu nhân quả: nếu ta đáp trả bằng sân hận, ta chỉ tiếp nối vòng oán thù; nếu ta dừng lại, ta đã gieo nhân thiện.

Và cuối cùng là nuôi dưỡng từ tâm: nhìn người làm ta giận như một người đang khổ, vì chỉ khi khổ họ mới hành xử như vậy. Thấy được điều đó, ta dễ khởi tâm thương hơn là giận.

Không có nhẫn nại, con người dễ rơi vào khổ đau, oán thù và ác nghiệp. Có nhẫn nại, con người được an lạc, được yêu thương và gieo phước thiện. Nhẫn nại không phải yếu đuối, mà là sức mạnh nội tâm lớn lao, giúp ta giữ được tâm sáng suốt, trái tim từ bi, và mở lối đi lên cho mình trong đời này và đời sau.

Cổ đức dạy: “Không có sức mạnh nào vĩ đại hơn sức mạnh của nhẫn nại”. Học và hành theo lời dạy ấy, ta có thể sống an lành giữa cuộc đời nhiều biến động, đồng thời gieo hạt giống thiện lành cho một tương lai sáng đẹp.