450
“Sở tri chướng” nghĩa là gì?
Hỏi: Xin thầy giảng rõ, “Sở Tri Chướng” nghĩa là gì?
Làm sao diệt trừ sở tri chướng?
Đáp: “Sở Tri Chướng” là chướng ngại phát sinh từ chính cái biết của ta. “Sở tri” là những điều ta đã học, đã biết, đã nghe qua, đã tích lũy. Ban đầu nó giúp ta phân biệt đúng sai, nhưng khi bám chặt vào nó, thì nó trở thành một lớp màn che ngăn ta thấy Bổn Tâm.
Nói cách khác, thay vì làm sáng tỏ con đường, sở tri lại che mờ con đường. Nó giống như tấm kính trong ban đầu để ta nhìn cảnh vật, nhưng nếu bụi phủ dày, ta chỉ còn thấy bụi chứ không thấy cảnh nữa.
Hỏi: Nhưng tri thức chẳng phải giúp ta trưởng thành, tiến bộ đó sao? Sao lại trở thành chướng ngại?
Đáp: Tri thức đúng là cần thiết ở giai đoạn đầu. Nó như bản đồ giúp ta định hướng. Nhưng bản đồ không phải là mảnh đất thật. Nếu cứ mãi ôm bản đồ mà không chịu bước đi, thì bản đồ lại thành trở ngại.
Trong đạo, tri thức chỉ là ngón tay chỉ trăng. Nếu chấp ngón tay là trăng, thì cả đời sẽ không bao giờ thấy được vầng trăng thật.
Hỏi: Vậy làm sao biết mình đã rơi vào “Sở Tri Chướng”?
Đáp: Có vài dấu hiệu sau:
1. Tưởng rằng hiểu nhiều là chứng nhiều. Người học thuộc nhiều kinh, biết nhiều lý, nhưng tâm vẫn đầy vọng tưởng.
2. Chấp chữ nghĩa. Thấy ai nói khác với điều mình học thì khởi tâm tranh cãi, bảo vệ kiến thức như bảo vệ bản ngã.
3. Ngộ nhận tri thức là đạo. Nghĩ rằng chỉ cần đọc, nghe, suy lường là đã tu tập.
Khi thấy mình rơi vào ba dấu hiệu ấy, chính là lúc “Sở Tri Chướng” đang trói buộc.
Hỏi: Vì sao sở tri lại sinh ngã?
Đáp: Vì khi bám chặt vào sở tri, ta dễ lầm tưởng rằng “cái biết này là của ta, ta giỏi, ta thông suốt hơn người khác”. Từ đó sinh ra ngã mạn, ngã chấp.
Người có nhiều sở tri nhưng chưa kiến tánh, thường dễ sanh tâm cống cao, xem thường người khác. Chính cái tâm ấy là ngã, và nó che lấp Bổn Tâm sáng tỏ.
Hỏi: Người tu hành thường bị lừa bởi Tri và Trí như thế nào?
Đáp: Có hai cái bẫy lớn:
1. Lầm tri là trí. Họ nghĩ rằng suy luận, thông minh, lanh lợi là trí huệ. Nhưng trí huệ Bát Nhã không đến từ suy luận, mà từ sự tịch tĩnh của Bổn Tâm.
2. Lầm hiểu là ngộ. Họ tưởng rằng khi hiểu được nghĩa kinh điển, tức là đã ngộ đạo. Thực ra, ngộ không phải là hiểu, mà là trực nhận ngay nơi tâm.
Ví như một người nói về vị của mật ong. Dù nói hay đến đâu, vẫn khác xa người thật sự nếm một giọt mật.
Hỏi: Vậy có nên học kinh điển nữa không, nếu học dễ mắc sở tri chướng?
Đáp: Vẫn phải học, vì không học thì dễ lạc vào tà kiến. Nhưng khi học, cần giữ tâm như người qua sông dùng bè đến bờ bên kia thì bỏ bè, không nên vác bè mãi trên lưng.
Học kinh điển là để mở đường, chứ không phải để chấp thủ. Phật dạy: “Pháp còn phải bỏ, huống là phi pháp.” Đã thấy pháp cũng phải buông, thì mới thật sự tự tại.
Hỏi: Vậy làm sao vượt qua “Sở Tri Chướng”?
Đáp:
• Biết rõ kiến thức chỉ là phương tiện, không phải cứu cánh.
• Khi nghe pháp, học kinh, đừng vội nắm giữ làm “cái của mình”, mà hãy để tâm lặng, sáng, chiếu soi.
• Quan trọng nhất: dừng suy lường. Khi tâm dừng, trí huệ Bát Nhã tự hiển lộ. Giống như nước trong, chỉ khi không khuấy động, ta mới thấy tận đáy hồ.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Chánh niệm đôi khi chỉ đơn giản là nhớ ăn cơm trước khi quá đói
Phật giáo thường thức
17:00 22/11/2025
Người ta nói nhiều về chánh niệm, về sự tỉnh thức, về việc sống trong giây phút hiện tại. Nhưng nếu ta chịu khó ngồi xuống, hít thở ba hơi thật sâu, quán chiếu thật kỹ, ta sẽ thấy rằng chánh niệm đôi khi chỉ đơn giản là… nhớ ăn cơm trước khi quá đói.
Cái giá của thiền tập
Phật giáo thường thức
13:22 22/11/2025
Không khổ nào bằng khổ ngồi thiền. Không mệt mỏi nào bằng mệt mỏi ngồi thiền. Nhưng người ngồi thiền được trả giá rất xứng đáng, vì đã kinh nghiệm được già, đau, chết trong từng giây phút.
Công dụng của hồi hướng
Phật giáo thường thức
09:55 22/11/2025
Hồi nghĩa là chuyển, hồi chuyển. Hướng nghĩa là hướng đến một mục tiêu cụ thể. Hồi hướng là vận tâm, tác ý chuyển công đức phước báo từ những việc lành mình đã làm, hướng về một mục tiêu cao quý như giác ngộ, Phật quả, hoặc vì mục đích an siêu cho mình và người, vì lợi ích hữu tình chúng sinh.
Xem thêm
