Tại sao ta khổ?

Ta đau khổ bởi vì “ta” lớn “ngã”

Muốn mọi điều theo như ý của “ta”

Nhưng cuộc đời đâu có mãi thuận hòa

Trong chín người đã có ra mười ý

Ta đau khổ bởi vì “ta” suy nghĩ

Ham muốn nhiều để phục vụ cho “ta”

Đâu biết rằng đó mới chính thực là

Đầy khổ lụy bới quá nhiều tham dục

Ta đau khổ bởi vì “ta” vô phúc 

Tham sân si đang lớn mạnh trong lòng

“Bản ngã”(1) lớn phải chịu nỗi long đong

Vì mọi người đang lần hồi xa lánh

Ta đau khổ bời vì “ta” kiêu hãnh

Không khiêm cung tưởng lớn giỏi hơn người

Tổn phước đức mất hết những tốt tươi

Cùng Phật tánh “mạn, nghi” làm mờ ám

Ta đau khổ khi không ai đồng cảm

Muốn mọi người phải lệ thuộc tung hô

Ai không phục liền trù dập mưu đồ!

Hãm hại thảy những người không vừa ý

Ta đau khổ bởi biệt phân đố kỵ

Đối đãi nhau bằng những chuyện thị phi

Giận hờn ganh những việc chẳng ra gì

Oán tắng hội thấy người hơn không thích

Ta đau khổ bởi vì không tu tĩnh

Mãi lo toan tính toán chuyện bên ngoài

Luật nhân quả luôn chi phối sáng soi

Quán chiếu tâm chính là bổn phận sự

Hết đau khổ khi bao dung tha thứ

Chuyện hơn thua không dính mắc, thong dong

Lìa ngũ dục là nhẹ nhõm cõi lòng

Đường giải thoát hanh thông bày trước mặt

Khi “vô ngã” khổ đau lìa tức khắc

Bởi có thân có khổ có luân hồi

Giác ngộ rồi mau tu tĩnh đi thôi !

Không “ngã chấp”(2) vị tha điều lý tưởng

Thích Viên Thành
-

(1) Bản ngã: Bản ngã là sống với cái tôi của mình. Phát triển cái tôi đó lớn lên, nhằm tạo ra sự khẳng định mình, khẳng định cái tôi của mình. Muốn chứng tỏ mình hơn mọi người, mình là trung tâm của vũ trụ, mình là đúng là trên hết, nên mọi người phải phục tùng, dưới quyền điều khiển của mình. Triết lý nhà Phật cho rằng, một khi cái tôi đó càng lớn lên thì tham - sân - si lớn theo, từ đây con người càng gây tạo nhiều nghiệp chướng, sai lầm và KHỔ. Cho nên tự mình bào mòn bản ngã và nhắc nhau hạ ngã là nhiệm vụ chính của người Tu là HẾT KHỔ. Theo HT.Thích Thiện Siêu, có viết cuốn sách “Vô ngã là Niết bàn” như vậy “Hữu ngã là địa ngục”!

(2) Ngã chấp: Chấp ngã luôn đề cao cá nhân, vì quyền lợi cá nhân mà sẵn sàng bỏ qua lợi ích tập thể. Vì lợi riêng thì khó mấy cũng làm, vì lợi chung thì dễ mấy cũng chối. Lỗi mình thì to mấy cũng bỏ qua, lỗi người thì nhỏ mấy cũng soi cho kỹ.