Tết truyền thống của Á Đông theo lịch mặt trăng là một di sản văn hóa cực kì to lớn của người dân trong khu vực, nhất là của người Việt Nam ta. Tất cả mọi sinh hoạt, mọi tình cảm, mọi toan tính của con người đều bị chi phối bởi ngày tết. Tết cuốn mọi điều của cuộc sống con người vào đấy.

Ý nghĩa văn hóa lớn thứ nhất là có tính tâm linh. Đó là ngày con người kết nối với thần thánh, chuẩn bị cho một tương lai mới với khoảng thời gian của một năm mới, nên đủ nghi lễ phải thực hiện. Tết cũng là dịp tưởng nhớ tổ tiên, cúng kiếng, mời rước đưa tiễn thân thiết vô cùng. Tết cũng là những ngày được cho là dễ hiện ra những điềm báo trước cuộc đời, nên người ta hay tò mò bói toán (kể cũng vui).

Tết cổ truyền - bài học yêu thương và hoan hỷ

Ý nghĩa văn hóa thứ hai là có tính xã hội, con người lúc đó buộc phải tìm cách cải thiện mối quan hệ với tất cả mọi người dù trước kia có trục trặc gì đó. Đặc biệt là quan hệ với gia đình là cốt lõi của mọi mối quan hệ, sự sum vầy, chúc tụng, quà tặng (lì xì là một biểu hiện của việc muốn củng cố tình cảm). Ai gặp nhau cũng phải vui, phải cười, phải chào hỏi. Nhờ vậy sự xung đột xã hội cũng giảm bớt. Tết có sức mạnh buộc mọi người phải cải thiện quan hệ xã hội, một cách tự nhiên, thiêng liêng.

Ý nghĩa văn hóa thứ ba là giáo dục đạo đức. Sự giáo dục này không có bài bản rõ rệt, mà trở thành tiềm thức của dân tộc. Mọi hành vi của con người phải cẩn thận chu đáo. Nhà cửa phải sạch sẽ đẹp đẽ. Quần áo phải tươm tất lịch sự. Câu chào tiếng nói đều phải đạt đến mức độ văn minh lễ nghĩa. Tết là dịp con người nâng cao tư cách của mình lên một chút.

Ý nghĩa văn hóa thứ tư là tạo niềm vui cho nhau. Những ngày tết không ai được xúc phạm ai, chỉ cố gắng làm cho nhau vui. Có nhiều cách thức tạo niềm vui cho nhau, nhưng đôi khi không khéo cuộc vui lại end up ở bài bạc, nhậu nhẹt, la hét, bây giờ thêm karaoke khủng bố hàng xóm. Làm sao tạo niềm vui cho nhau mà vẫn đàng hoàng lành mạnh là hay nhất.

Dĩ nhiên tết cũng tạo ra một số điều phiền toái, cũng trở thành áp lực khi ta không đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu văn hóa lớn lao của tết. Tuy nhiên, nếu ta có lòng, nếu ta có phước, thì tết thật sự là quà tặng của tổ tiên để lại cho muôn đời sau. Ta hãy xem mỗi dịp tết là một lần ta improve ourselves về mọi thứ. Tết là cơ hội, và cũng là thử thách.