Thế nào là quan sát thuận theo tự nhiên?

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, trong nhiều lần thực hành thiền và mỗi khi con thấy có niệm bất thiện khởi lên thì con thường có xu hướng là:

1. Khi tâm con thấy được niệm bất thiện khởi lên, nếu mức độ của niệm đó yếu thì nó diệt ngay đó, còn nếu nó mạnh thì con quán chiếu niệm đó trên sự vận hành của 12 nhân duyên xem do đâu là nguyên nhân làm cho nó sinh khởi, sau khi truy được nguyên nhân thì tâm con cảm thấy rõ ràng và không còn vướng mắc vào niệm đó nữa. Ở chỗ này con đang phân vân không biết có phải do con tác ý (Cetanā) hướng tới việc quán sát niệm ấy để thấy rõ nguyên nhân của nó thì có phải cũng là do bản ngã không ạ.

2. Cũng vậy nhưng ở một trường hợp khác, khi tâm con thấy được niệm bất thiện khởi lên làm cho con vui thích giống như việc vợ chồng lâu ngày gặp nhau. Trong trường hợp này tâm con rất dễ chạy theo niệm đó và những ảo tưởng bắt đầu hình thành cho tới lúc nó cao trào và sau đó nó hoại diệt thì tâm con trở lại trạng thái bình thường.

Rồi khi đó con cảm thấy mình vừa trải qua một sự kiện thật sự, con hồi tưởng lại những gì vừa xảy ra đó và con thấy được điểm bắt đầu cho tới khi nó được phát triển hết mức và cuối cùng nó biến mất ra sao, nhờ vậy con hiểu được vì sao lại có nguyên nhân làm cho niệm ấy sinh khởi.

Con thấy được sự hoan hỷ trong tâm mình nhưng con cũng không ưa thích sự hoan hỷ đó vì nó không phải mục đích của con, nó có bởi vì nguyên nhân con khúc mắc đã được giải đáp mà thôi. Vậy nên trong trường hợp này con vô cùng mơ hồ và không biết mình có đang thực hành đúng hay không.

Con kính mong Thầy hoan hỷ giải đáp giúp con. Trong khi trình bày có thể con còn nhiều chỗ nói chưa được chính xác, cách trình bày câu có thể còn lòng vòng khó hiểu nên con kính mong thầy hoan hỷ. Con thành kính tri ân Thầy!

Trả lời: