Thứ năm, 06/11/2025, 21:48 PM

Thực hành quan sát tâm theo Thiền sư Ajahn Chah

Thiện Tuệ

Buông bỏ cả bình an - nghe tưởng nghịch lý, nhưng đó là đỉnh cao của trí tuệ. Khi không còn điều gì để giữ, ta mới thật sự có tất cả...

“Hãy quan sát tâm cả khi bình an lẫn bất an, rồi bạn sẽ biết bình an thực sự là gì. Vì sao? Vì bạn sẽ thấy sự vô thường. Ngay cả bình an cũng phải được xem là vô thường. Nếu dính mắc vào bình an, bạn sẽ khổ khi hết bình an. Hãy buông bỏ mọi thứ, kể cả sự bình an”.

Đó là những lời dạy của Thiền sư Ajahn Chah - một tiếng chuông đánh thức ta giữa cuộc đời đầy biến động.

Thực hành quan sát tâm theo Thiền sư Ajahn Chah 1

Con người từ khi sinh ra đã khát khao bình an. Ta làm việc để có tiền, học để có danh, yêu để có hạnh phúc, đi chùa để được tĩnh tâm - tất cả đều là những cách tìm kiếm bình an. Nhưng càng cố tìm, ta lại càng bất an. Bởi bình an mà ta tìm kiếm ấy thường mang tính điều kiện: chỉ khi nào mọi việc vừa ý, lòng ta mới yên. Còn khi nghịch cảnh ập đến, sự yên ấy tan nhanh như giọt sương đầu ngọn cỏ.

Ngài Ajahn Chah chỉ cho ta một cách nhìn khác. Ngài không bảo ta trốn chạy hay tìm kiếm, mà dạy ta quan sát. Quan sát cả khi tâm đang an lẫn khi tâm đang loạn. Quan sát mà không can thiệp, không phán xét, không ép buộc. Khi tâm bất an, chỉ cần biết là tâm đang bất an. Khi tâm yên, chỉ cần biết là tâm đang yên. Chính trong sự quan sát đó, trí tuệ nảy nở. Ta thấy rằng cả an lẫn bất an đều đến rồi đi, đều không bền. Cả hai chỉ là những làn sóng khởi lên trên mặt nước của tâm, không phải là tâm.

Điều kỳ diệu nằm ở chỗ: khi ta không còn chống cự, không còn mong muốn giữ lại hay xua đuổi một trạng thái nào, thì tâm tự nhiên lắng lại. Cái lặng ấy không phải do ta cố đạt được, mà do ta buông xuống. Khi nhận ra sự vô thường của mọi cảm xúc, kể cả cảm giác an ổn, ta sẽ không còn khổ vì sự đổi thay nữa.

Bình an thực sự, theo thiền sư Ajahn Chah, không phải là không có sóng gió, mà là có thể nhìn sóng gió mà không bị cuốn đi. Là tâm an giữa động, là lòng sáng giữa tối. Có những người nghĩ rằng tu là để đạt đến một trạng thái an tĩnh tuyệt đối, không còn cảm xúc, không còn phiền não. Nhưng thật ra, đó chỉ là một dạng bám víu mới - bám vào ý niệm “ta đang an”. Một khi bám vào đó, ta sẽ sợ mất nó, và chính nỗi sợ ấy lại là một hình thức bất an khác.

Ngài Ajahn Chah từng nói: “Khi bạn học được cách buông bỏ cả bình an, bạn sẽ thấy bình an ở khắp nơi”. Bởi khi không còn điều kiện để an, thì an trở thành tự nhiên. Không cần cảnh yên mới yên, không cần người thuận mới an, không cần tiếng chuông chùa hay lời kinh mới thấy tĩnh. Ngay giữa chợ đời, giữa những va chạm, tranh cãi, giữa tiếng còi xe hay tiếng khóc trẻ thơ, tâm ta vẫn có thể an nhiên. Vì an ấy không đến từ bên ngoài, mà từ sự hiểu sâu vô thường bên trong.

Thực hành lời dạy này không dễ, nhưng cũng không xa. Chỉ cần mỗi ngày, khi tâm bất an, thay vì trốn chạy, ta dừng lại và lặng lẽ quan sát. Khi niềm vui đến, đừng nắm chặt; khi nỗi buồn ghé qua, đừng xua đuổi. Cứ nhìn, như người ngồi bên bờ sông, thấy dòng nước chảy qua mà không cần chen vào dòng nước ấy. Dần dần, ta nhận ra rằng chính cái thấy trong sáng đó mới là suối nguồn bình an thật sự.

Bình an không phải là mục tiêu, mà là kết quả của sự hiểu biết. Hiểu rằng mọi thứ đến rồi đi, mọi trạng thái chỉ là khách trọ, và ngay cả ý niệm “bình an” cũng không phải của ta. Khi buông bỏ cả sự nắm giữ đó, ta sẽ không còn lo sợ mất mát, không còn bối rối trước đổi thay. Ta chỉ sống, chỉ thở, chỉ mỉm cười với từng khoảnh khắc.

Buông bỏ cả bình an - nghe tưởng nghịch lý, nhưng đó là đỉnh cao của trí tuệ. Khi không còn điều gì để giữ, ta mới thật sự có tất cả. Khi không còn cố để an, ta mới thật sự an. Và khi nhìn sâu vào bản chất vô thường, ta sẽ thấy rằng bình an không phải là đích đến, mà chính là con đường đang mở ra ngay dưới mỗi bước chân ta.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Thế Tôn! Nếu có thiện nam tử, thiện nữ nhơn hay thọ trì được kinh Pháp Hoa này, hoặc đọc tụng thông lẹ, hoặc biên chép quyển kinh, đặng bao nhiêu phước đức?”. Dược Vương từ chỗ ngồi đứng dậy lên tiếng thưa hỏi... Phật trả lời: “Nếu có thiện nam tử, thiện nữ nhơn ở nơi kinh này có thể thọ trì nhẫn đến một bài kệ bốn câu đọc tụng giải nghĩa, đúng như lời mà tu hành thời công đức rất nhiều”.

12 lời nguyện của Phật Dược Sư

Phật giáo thường thức

12:29 19/11/2025

Phật Dược Sư vì chúng sanh hiện đời cầu an lạc, còn Phật A Di Đà lại tiếp bước chúng sanh vãng sanh về Cực Lạc. Tuy nhiên dù là vãng sanh Tây phương hay tu tập pháp môn gì, đều phải có thân tâm mạnh khỏe mới có thể thực hành tu trì Phật pháp.