Từ khi gia nhập Ni chúng, Ngài Thâu Na tinh cần tu tập. Dẫu cho tuổi tác đã cao, Ngài vẫn siêng năng lao tác, vâng lời và nhu thuận với các vị Tỳ kheo Ni nên được các vị rất quý mến.

Thế nhưng, vì xuất gia khi tuổi đã xế chiều, Ngài Thâu Na phải đối mặt với vô số khó khăn. Đầu tiên là sức khỏe. Thân thể của Ngài đã suy yếu sau những tháng năm vất vả chăm lo cho các con, nên mỗi khi lao tác hay tọa thiền không tránh khỏi sự căng cứng, tê đau, nhức mỏi. Rồi cuộc sống quá đỗi giản dị trong Ni chúng với ba y một bát, vật thực đơn sơ, chỉ thọ thực một bữa trong ngày, phải thức khuya dậy sớm để thời khóa công phu... đều là những trở ngại lớn.

Tôn giả Ưu Ba Ly - Đệ nhất giới luật, một biểu tượng của giới đức thiêng liêng

Dù vậy, Ngài thấy rõ rằng thời gian của mình không còn nhiều nên hạ quyết tâm không để bỏ lỡ một giây phút nào trong cuộc sống. Càng khó khăn thì càng thêm tinh tấn. Ngài chuyên tâm thực hành thiền định. Khi khất thực, tọa thiền hay kinh hành, lúc đi đứng, nói năng, lao tác đến cả khi nằm nghỉ cũng đều khéo léo giữ tâm tỉnh giác.

Ngài thường chợp mắt rất ít, thời gian còn lại dành hết cho việc tu tập, có khi thức trọn cả đêm. Để tránh bị phân tâm, cứ mỗi đêm Ngài thường một mình đi kinh hành dọc các dãy hành lang dài trong tinh xác, quán chiếu sự vô thường, chuyên chú giữ tâm không rời thân. Sự tinh tấn của Ngài khiến ai cũng phải khâm phục.

Trong tinh xá thường có lịch phân công lao tác đều đặn. Một buổi sáng, đến phiên Ngài Thâu Na đun nước nóng cho Ni chúng. Đúng thời, các vị Tỳ kheo Ni chia ra đi khất thực và du hóa. Một mình ở lại, Ngài đặt nồi nước lên bếp. Thế nhưng, chưa kịp nhóm lửa, Ngài bỗng chú tâm quán chiếu về sự vô thường, bất tịnh của thân xác.

Thân này được cấu tạo từ những bộ phận khác nhau từ cơ, xương, tim, gan, mật, dạ dày, ruột, tóc, lông, móng, phân, nước tiểu, đờm, dãi... Tấc cả đều chỉ là những chất bất tịnh được đựng trong một cái túi da có vẻ ngoài đẹp đẽ. Ngài tiếp tục quán chiếu kỹ tới từng bộ phận trên thân, cảm giác rõ, biết rõ từng sự hoạt động của chúng. Ngài thấy rõ rằng bởi sức tàn hoại của thời gian, những bộ phận đã suy thoái dần và sẽ có ngày phải ngừng lại. Sự vô thường đang hiện ra trước mắt, đang diễn tiến từng giờ từng khắc trên xác thân này. Cuối cùng, xác thân sẽ phải tan rã, trở về với cát bụi bay đi.

Ngài quán chiếu sâu xa rồi nhập vào trong các tầng thiền định. Thấy nhân duyên đã đến, Đức Thế Tôn chợt hiện ra trong một vầng sáng chói lòa. Người đọc bài kệ với giọng trầm hùng.

Kệ ngôn vừa dứt, gương mặt Ngài Thâu Na bừng sáng. Trong khoảnh khắc, Ngài chứng đắc Thánh quả A La Hán, viên mãn giải thoát giác ngộ.

Một lần, trước hội chúng, Đức Thế Tôn đã tán thán rằng:

- Trong các vị nữ đệ tử của Như Lai, Tỳ kheo Ni Thâu Na xứng đáng với danh hiệu Đệ Nhất Tinh Tấn.

Hơn một trăm nghìn đại kiếp trước, thời Đức Phật Thắng Liên Hoa (Padumuttara) thị hiện giáo hóa, Ngài là tiểu thư của một gia đình giàu có tại thành Hamsavati rất thuần thành, tín đạo. Trong một buổi thuyết Pháp, Đức Phật Thắng Liên Hoa đã tán thán một vị tỳ kheo với danh hiệu Đệ Nhất Tinh Tấn. Ngài Thâu Na khi đó đã vô cùng xúc động và phát nguyện sẽ đạt được danh hiệu ấy trong tương lai. Phước duyên đủ đầy, Ngài được Đức Phật thọ ký. Trải qua hàng trăm nghìn đại kiếp, cuối cùng đến thời Đức Phật Thích Ca, lời ước nguyện ấy đã được thành tựu viên mãn.