450
Bạo lực học đường và bài học nhân - duyên - quả trong giáo dục
Bạo lực học đường không còn là câu chuyện riêng của nhà trường hay phụ huynh, mà đã trở thành vấn đề của toàn xã hội.
Những vụ việc học sinh hành hung thầy cô, đánh hội đồng bạn bè lan truyền trên mạng gần đây không chỉ khiến dư luận bàng hoàng, mà còn làm dấy lên câu hỏi lớn: Vì sao thế hệ học trò hôm nay lại có thể dễ dàng tổn thương và làm tổn thương người khác như vậy?
Từ góc nhìn nhân - duyên - quả trong đạo Phật, mọi sự vật, hiện tượng và cả con người đều không sinh ra ngẫu nhiên. Hạt nhân nào được gieo, sớm muộn cũng trổ quả tương ứng. Một đứa trẻ hành xử bạo lực hôm nay là kết quả của những nhân thiếu hiểu biết, thiếu tình thương, thiếu sự giáo dục về đạo đức đã được gieo từ trước - từ gia đình, nhà trường đến xã hội. Để gặt được “quả lành”, môi trường giáo dục phải được vun bồi bằng “duyên lành” - đó là tình thương, sự cảm thông và trách nhiệm chung tay của cả cộng đồng.
Từ góc độ gia đình, đứa trẻ nào cũng khởi đầu bằng sự ngây thơ, cần được dạy dỗ, kèm cặp, yêu thương. Bài học đầu đời của người Việt, “Tiên học lễ, hậu học văn”, chính là nền tảng nuôi dưỡng nhân cách. “Lễ” không chỉ là lời chào, phép tắc, mà là gốc rễ của đạo đức, là giới hạn ngăn con người khỏi rơi vào hành vi sai trái. Chỉ khi học trò biết lễ nghĩa, biết tôn trọng thầy cô, biết yêu thương bạn bè, thì “văn” - tức tri thức - mới có ý nghĩa.
Thế nhưng, trong một thời đại mà áp lực học tập, gia đình và xã hội đan xen, nhiều em thiếu chỗ dựa tinh thần, thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc. Khi các biện pháp kỷ luật bị ràng buộc quá chặt, giáo viên lại thiếu công cụ hỗ trợ, họ dễ chọn giải pháp “an toàn”, né tránh va chạm. Học sinh “cá biệt” không được uốn nắn kịp thời, dẫn đến hậu quả ngày càng nghiêm trọng. Điều giáo viên cần không phải là hình phạt khắc nghiệt, mà là một cơ chế thực chất và nhân văn: có sự phối hợp chặt chẽ với phụ huynh, có chuyên viên tâm lý hỗ trợ, có quyền hạn nhất định để răn đe, và có sự bảo vệ khi họ hành xử đúng mực.
Về phía phụ huynh, không ai thay thế được vai trò “người gieo nhân đầu tiên”. Một đứa trẻ được lớn lên trong tình yêu thương, được lắng nghe và hướng dẫn bằng gương sáng của cha mẹ, sẽ ít có khả năng chọn bạo lực làm cách phản ứng. Cha mẹ không thể dạy con biết yêu thương khi chính họ thường xuyên nóng nảy, mắng chửi, hoặc thờ ơ trước những sai trái nhỏ của con. Giáo dục, xét cho cùng, là sự lan tỏa của nhân cách.
Phật giáo gọi đó là “Đoạn ác - Phục thiện” - dừng điều xấu, khơi điều lành. Muốn đoạn ác, cần thấy rõ nguyên nhân của nó. Nhiều trò chơi điện tử, phim ảnh, nội dung mạng xã hội ngày nay chứa đựng yếu tố bạo lực, khuyến khích tâm lý hiếu thắng. Khi trẻ tiếp xúc quá sớm và thiếu định hướng, những hình ảnh ấy dễ in sâu, khiến hành vi ngoài đời bị ảnh hưởng. Bởi vậy, việc kiểm soát không gian mạng, hướng dẫn trẻ tiếp nhận thông tin có chọn lọc, cũng là một phần của “phòng hộ tâm”.
Muốn phục thiện, xã hội cần khơi lại những giá trị căn bản của lòng nhân ái. Dạy trẻ biết lắng nghe, biết xin lỗi, biết cảm thông, đôi khi quan trọng hơn cả việc dạy công thức hay định nghĩa. Mỗi lời nói dịu dàng, mỗi hành động tử tế đều là một hạt giống thiện được gieo. Khi đủ duyên, chúng sẽ nảy mầm thành nhân cách đẹp, giúp trẻ biết dừng lại trước khi làm tổn thương người khác.
Bạo lực học đường không thể xóa bỏ trong một sớm một chiều, nhưng có thể giảm dần nếu mỗi người cùng nhìn lại mình. Thầy cô gieo nhân kiên nhẫn, cha mẹ gieo nhân yêu thương, xã hội gieo nhân cảm thông - rồi tất cả sẽ cùng gặt “quả lành”: một thế hệ học trò biết tôn trọng, biết yêu thương, biết sống như con người đúng nghĩa.
Như lời Đức Phật dạy: “Hận thù không thể diệt trừ hận thù, chỉ có tình thương mới diệt trừ được hận thù. Đây là chân lý muôn đời”. Muốn chữa lành vết thương bạo lực học đường hôm nay, hãy bắt đầu từ hạt giống yêu thương được gieo lại trong từng trái tim.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Đại đức Thích Khải Tuấn tán thán Hoa hậu Hương Giang
Phật pháp và cuộc sống
16:48 19/11/2025
Chiều 19/11, phần thi Trang phục dân tộc - National Costume của Miss Universe 2025 đã thu hút sự theo dõi của hàng triệu khán giả toàn cầu.
Thiên thu vừa chợp mắt
Phật pháp và cuộc sống
16:30 19/11/2025
Mọi chấp đều rời rã/ Như sương tan ngọn đồi/ Một niệm buông trọn vẹn/ Trời hiện giữa lòng người...
Tự do là con đường lớn nhất của mỗi sinh linh
Phật pháp và cuộc sống
15:00 19/11/2025
Cánh chim từng có những ngày tung cánh bay lượn trên khoảng trời cao rộng, vượt đồi núi, vượt mây trắng, vượt tất cả những giới hạn bé nhỏ mà mặt đất cố đặt lên đôi chân của kiếp người. Một lần đã chạm vào tự do, trái tim bỗng có một dạng ký ức không bao giờ phai, như dấu ấn của gió khắc vào cánh chim, như mùi của biển khắc vào sóng nước.
Gửi em, người từng gặp biến cố: Hãy thử học Phật!
Phật pháp và cuộc sống
14:19 19/11/2025
Nếu em đã từng vì một biến cố trong đời mà chọn bắt đầu hoặc đang trong một hành trình tu học triết lý Phật giáo thì hãy thử đọc hết bài anh viết nha.
Xem thêm
