Một khi ta yêu thương một ai đó khó mà biết được lý do. Có những tình cảm không lý giải được tại sao? Tất cả cũng là nhân duyên tác mà thành ra tất cả. Mấy ai may mắn tìm được tình yêu thương trọn vẹn vì chủ thể yêu thương và đối tượng yêu thương vốn là những vũ trụ sâu thẳm và không bao giờ đầy.

Mỗi chúng ta là một tiểu vũ trụ. Chúng ta vẫn chưa khám phá, chưa hiểu được hết, chưa làm chủ được bản thân mình thì để hiểu hết một ai khác quả thật là điều rất khó. Nếu muốn yêu thương một cách sâu sắc ta cần trả lời hai vấn đề. Thứ nhất là chúng ta đã biết tự thương mình trước khi thương yêu một ai đó chưa? Chúng ta có bao giờ nhìn lại mình, lắng nghe những nỗi khổ niềm đau của mình, cảm nhận từng bất an hay ước ao kỳ vọng, lý tưởng của chính ta? Khi yêu thương một ai đó, ta thường quên mất mình phải thương mình.

Thương mình không có nghĩa là ích kỷ. Mà thương mình chính là thương người khác một cách trọn vẹn. Làm sao ta có thể yêu thương ai một cách trọn vẹn khi ta vẫn còn bị những khổ đau trấn ngự? Khi ta chưa làm chủ được những tham đắm và bất an trong ta? Nếu có một lần nhìn lại mình, ta sẽ thấy đám mây trong đang bị thương tích. Đám mây tươi mát trong ta cần được băng bó lại bằng hơi thở có ý thức, bằng nụ cười, bằng sự cảm thông và hiểu biết chứ không phải bằng những đối tượng của sắc dục, vật chất bên ngoài mà khỏa lấp nỗi đau, thiếu thốn bên trong.

Lòng phải hiểu được lòng mới là tình thương chân thật

Những đam mê nhất thời có thể kéo ta hành xử mà không có sự chiếu soi của trí tuệ. Ta bị dính mắc vào những tham đắm và gây ra tội lỗi. Chiếm hữu một áng mây bay của riêng mình là một hành động phạm giới. Khi chiếm hữu một đám mây tức là ta đang tước đoạt đi tư cách tự do và thảnh thơi của đám mây đó. Cũng vậy, khi ta chiếm hữu một ai đó (về cả tâm hồn và thân thể) thì ta cũng đang làm một hành động tước đoạt sự tự do của họ.

Người tu là những người vứt bỏ hết tất cả những tham đắm thế gian để đi theo con đường lý tưởng giải thoát với đời sống phạm hạnh. Chiếm hữu đồng nghĩa tước đoạt và phá vỡ đời sống phạm hạnh của một tu sĩ và cũng đồng nghĩa với việc ta đang ngăn cản con đường thực hiện chí nguyện Bồ đề của người mình thương. Tình thương chân thật không đi kèm với sự hủy hoại người mình thương. Tình thương chân thật là sự cảm thông, nâng đỡ và cùng chia sẻ niềm vui và hạnh phúc cùng nhau trong cuộc sống.

Ta có mặt trong nhau

Nếu không hiểu tính tương tức của vạn hữu thì ta có thể bị kẹt vào cái thấy còn - mất, trong ta và ngoài ta, thấy người thương của ta đang còn bên mình hay rời xa mình. Nếu ta không thấy được trong mỗi chúng ta đều có một đám mây, đều có sự hiện diện của sự thảnh thơi, bình an và hạnh phúc thì khi ấy ta vẫn còn đi tìm cầu một đám mây ở bên ngoài để mong có được chút bình an, tươi mát của nó. Bấy lâu nay ta đã quen trông chờ vào sự bố thí tình thương của người khác mà không thể tự biết thương mình. Ta thấy tâm mình còn thiếu thốn, trống rỗng và cần cái gì đó để lấp vào cho bớt trống trãi. Nhưng càng tìm cầu ta lại càng thấy mình trống rỗng hơn. Trống rỗng vẫn là trống rỗng.

Mây trời cùng bay

Ta cũng là một áng mây bay và ta cũng có khả năng được sống hạnh phúc. Thương một áng mây bay thì không thể lấy dây mà buộc ràng áng mây lại. Không được thong dong trên bầu trời cao vợi, đám mây sẽ không còn là đám mây mà chỉ còn là một đám khói mờ nhạt và chóng tan biến. Thương một người thì ta phải thương luôn cả lý tưởng của người đó. Ngày xưa, trong đêm thái tử Shiddhārtha rời bỏ tất cả ra đi tìm đường giải thoát, ta biết rằng có một người tiễn đưa thầm lặng: Yaśodharā. Nhờ tình thương vô điều kiện, sự thấu hiểu và chí nguyện nâng đỡ lý tưởng cho người mình thương của Yaśodharā mà thái tử của chúng ta được an lòng đi trọn vẹn trên con đường lý tưởng xuất gia của mình.

Vậy hãy là người tiễn đưa thầm lặng để người mình thương được tròn ước nguyện. Ta không lẻ loi và đám mây không lẻ loi vì mây trời cùng bay trên bầu trời diệu vợi. Mây trời có nhau tự bao giờ.