450
Chân tâm là gì?
Chân Tâm không phải là thứ gì có thể nắm bắt, mô tả, hay định nghĩa. Nó không nằm trong phạm vi của ngôn từ, không ở trong đối tượng mà ta hướng đến, cũng chẳng ở trong chủ thể đang tìm kiếm.
Chân Tâm là nền tảng tịch nhiên của mọi hiện tượng, là tấm gương trong suốt phản chiếu vạn vật mà không dính mắc vào bất kỳ hình ảnh nào. Nó không sinh cùng sinh, không diệt cùng diệt, chỉ lặng lẽ sáng soi, như hư không ôm trọn tất cả mà chưa từng bị một vật nào vướng bận.
Từ thuở sơ khai, khi con người mở mắt nhìn thế giới, liền sinh ra phân biệt giữa “ta” và “cái kia”, giữa “người biết” và “điều được biết”. Chính giây phút ấy, chân tâm bị che khuất bởi vọng tâm. Vọng tâm giống như lớp sóng dập dềnh trên mặt biển tưởng như có hình, có động, có hướng, nhưng thật ra chỉ là những đợt biến hóa của nước. Cũng vậy, mọi suy nghĩ, cảm xúc, ký ức, và ý niệm “tôi” chỉ là những làn sóng trong tâm thức. Bản thể của chúng vẫn là nước tức là Chân Tâm.
Khi ta còn đồng nhất với sóng, ta thấy mình nhỏ bé, giới hạn, bị cuốn vào khổ vui, được mất, thương ghét. Nhưng khi ta nhận ra chính nước đang chuyển động trong hình tướng của sóng, ta liền thấy ra chưa từng có con sóng nào rời khỏi nước. Cũng vậy, chưa từng có con người nào rời khỏi Chân Tâm. Mọi sai biệt chỉ là do tâm vọng mà thấy có phân hai. Chân Tâm vốn vô phân biệt, vô đối đãi. Nó không phải cái gì cao siêu ở xa, mà là cái biết sáng tỏ ngay trong từng hơi thở, từng bước chân, từng cái nhìn giữa đời thường.
Một người hỏi thiền sư: “Thế nào là Chân Tâm?” Thiền sư đáp: “Ngươi đang hỏi ta đó.” Câu trả lời ấy khiến kẻ đối diện bối rối, nhưng thật ra là chỉ thẳng. Người hỏi tưởng có một chân tâm để tìm, nhưng chính cái đang hỏi, đang lắng nghe, đang hiện hữu ấy nếu không bị ý niệm chi phối thì đã là chân tâm rồi.
Chân Tâm không nằm trong tri thức, mà trong sự tịch tịnh của nhận biết. Nó không bị ô nhiễm bởi bất kỳ khái niệm nào, nhưng cũng không cần loại bỏ điều gì. Vì chính trong sinh diệt, nó vẫn bất sinh bất diệt. Trong chuyển động, nó vẫn bất động. Trong mê, nó vẫn sáng. Trong vọng, nó vẫn chân.
Khi một giọt sương phản chiếu ánh trăng, ánh trăng không hề nhỏ lại. Khi tâm ta soi thấy thế giới, thế giới không hề tách khỏi tâm. Cả hai chỉ là một cuộc chơi của nhận biết. Vì vậy, Chân Tâm không phải là thứ ta đạt được sau tu tập, mà là cái đã có sẵn trước khi ta khởi niệm muốn tu. Chỉ vì quên nên ta tìm, chỉ vì tìm nên càng xa. Đến khi thôi tìm, chỉ còn sự trong sáng lặng lẽ, thì Chân Tâm tự hiển lộ như mặt trời sau mây.
Một khi thấy ra điều này, mọi nỗ lực “tu” hay “sửa” đều trở nên nhẹ như gió. Không phải vì ta bỏ tu, mà vì hiểu ra người tu và con đường tu vốn cùng là biểu hiện của một tâm. Khi biết sóng chính là nước, ta không cần diệt sóng. Khi biết tâm vốn sáng, ta không cần cố gắng khai mở, chỉ cần dừng lại mà đón nhận. Cái “nhận” ấy không phải bằng ý thức, mà bằng chính sự im lặng rộng lớn nơi nội tâm.
Chân Tâm là vậy không hình, không tướng, không sinh, không diệt. Nó không đến, không đi, không cũ, không mới. Nhưng khi một đóa hoa nở, khi gió khẽ lay cành, khi ta mỉm cười trong một khoảnh khắc vô niệm, chính là Chân Tâm đang tự hiển. Thấy ra điều đó, cuộc sống bỗng trở nên thiêng liêng mà bình dị. Không còn cần đi tìm sự an tĩnh ở đâu, vì ngay trong nhịp sống hối hả này, Chân Tâm vẫn đang an trú. Người đã thấy Chân Tâm thì dù giữa chợ cũng như trong thiền thất, dù bão giông cũng như bình minh. Vì trong họ, biển đã yên, mây đã tan, và chỉ còn sự sáng biết vô hạn của tâm nguyên sơ.
Chân Tâm chẳng xa, chẳng gần
Chẳng sinh, chẳng diệt, chẳng cần tìm đâu
Thấy ra chẳng cúi - chẳng cầu
Giữa đời vô ngã nhiệm mầu hiện ra.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Để mẹ nói, còn mình giữ tâm an
Phật giáo thường thức
11:07 21/11/2025
“Cứ để mẹ than phiền. Còn con, con sẽ không dao động”.
Cách nhận biết ma chướng trên đường tu
Phật giáo thường thức
09:03 21/11/2025
Nay chúng ta bắt đầu học Phật, những điều gây chướng ngại cho chúng ta rất nhiều. Chúng ta muốn đến đây nghe kinh, nhưng bạn thân của quý vị gọi điện thoại hẹn sẵn, khiến cơ hội của quý vị bị phá hoại. Đó là gì? Ma chướng đạo.
Nghiệp chứa ở đâu?
Phật giáo thường thức
08:01 21/11/2025
Một lần nọ, vua Milanda hỏi Đại đức Nāgasena rằng: “Bạch Ngài, Ngài có thể chỉ cho tôi biết Nghiệp chứa đựng ở đâu không?”.
Quở trách hay xúc phạm chư Tăng mang nghiệp rất nặng!
Phật giáo thường thức
17:28 20/11/2025
Việc quở trách hay xúc phạm chư Tăng - theo lời dạy của ngài Luang Pu Mun - không chỉ là hành vi bất thiện trong đời sống thường nhật, mà còn là một loại nghiệp rất nặng, có thể đưa người tạo nghiệp vào những cảnh giới đau khổ sau khi chết.
Xem thêm
