450
Chánh niệm giữa mùa thi: Lời nhắn gửi sĩ tử trước kỳ tốt nghiệp 2025
Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 đang đến gần, mang theo không ít áp lực và kỳ vọng cho các sĩ tử – đặc biệt khi đây là thế hệ đầu tiên tham gia kỳ thi theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Trong guồng quay căng thẳng của ôn luyện và những nỗi lo về tương lai, điều quan trọng nhất không chỉ là kiến thức, mà còn là sự bình an trong tâm trí. Bằng góc nhìn kết hợp giữa giáo dục, tâm lý học và Phật học, bài viết này như một lời nhắn gửi nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, giúp các em học sinh biết cách giữ tâm vững, trí sáng để vượt qua kỳ thi với sự điềm tĩnh, chánh niệm và nội lực an lành.
Một kỳ thi không giống những năm trước
Năm 2025 đánh dấu cột mốc quan trọng: lứa học sinh đầu tiên tốt nghiệp Trung học phổ thông theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Đây là chương trình được thiết kế với nhiều cải tiến về phương pháp, nội dung và định hướng phát triển năng lực toàn diện cho người học. Thay vì chỉ tập trung vào kiến thức, chương trình mới đề cao năng lực tự học, tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp, hợp tác và giải quyết vấn đề.
Sự chuyển mình này – dù mang lại nhiều kỳ vọng – cũng đồng thời tạo ra không ít lo lắng. Các em học sinh là thế hệ đầu tiên trải nghiệm kỳ thi "theo chương trình mới" nên không có lớp đàn anh đi trước để tham khảo. Phụ huynh và giáo viên cũng đang trong hành trình "học lại cách dạy và cách thi". Tâm lý hoang mang là điều dễ hiểu.
Thử thách tâm ký của sĩ tử: Nhìn lại để vượt qua
Càng đến gần kỳ thi, áp lực càng dồn nén. Lo âu vì lượng kiến thức lớn, áp lực từ kỳ vọng gia đình, nỗi sợ thất bại và cả sự mơ hồ khi là người đầu tiên trải nghiệm kỳ thi "mới"... tất cả khiến không ít học sinh rơi vào trạng thái căng thẳng, mất ngủ, giảm sút tinh thần.
Từ góc nhìn tâm lý học, đây là giai đoạn dễ dẫn đến stress cấp tính. Các biểu hiện như hồi hộp quá mức, mệt mỏi không rõ nguyên nhân, buồn bã, thậm chí suy nghĩ tiêu cực có thể xuất hiện. Cần nhận diện và xử lý sớm để tránh những hậu quả lâu dài.
Từ ánh sáng Phật học: Vững tâm - giữ trí
Phật học từ lâu đã nhấn mạnh vai trò của “Chánh niệm” và “Tâm an” trong mọi hành xử của con người. “Không có kẻ thù nào nguy hiểm bằng tâm mình khi không được điều phục.” Điều này càng đúng trong hoàn cảnh thi cử – khi sự bình tĩnh, sáng suốt có thể quyết định kết quả hơn là sự học thuộc máy móc.
Hành trì hơi thở chánh niệm – đơn giản chỉ là thở vào có ý thức, thở ra có ý thức – giúp ổn định cảm xúc, làm dịu lo âu và tăng khả năng tập trung. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều quốc gia tiên tiến đưa thiền chánh niệm vào trường học. Với học sinh chuẩn bị thi, đây là một công cụ tâm lý thiết thực và hiệu quả.
Ngoài ra, Phật giáo khuyến khích từ bỏ tâm so sánh, dẹp bỏ sự ganh đua và kỳ vọng mù quáng. Sự nỗ lực chân thật, tinh tấn đúng mức mới là điều đáng quý, còn kết quả – dù tốt hay chưa trọn vẹn – cũng chỉ là một điểm dừng tạm thời, không phải phán xét giá trị toàn diện của một con người.
Gia đình và nhà trường: Chống lại áp lực thành tích
Thành công giáo dục không nằm ở điểm số mà ở nhân cách trưởng thành. Phụ huynh và giáo viên cần đồng hành chứ không nên dồn ép. Hãy để con em mình cảm nhận được rằng các em không đơn độc, rằng dù điểm thi ra sao, các em vẫn có giá trị, được yêu thương và tin tưởng.
Giáo viên cũng cần chú trọng hơn đến việc hướng dẫn phương pháp học tập hiệu quả, thay vì chỉ nhồi nhét kiến thức. Dạy các em biết tự lập kế hoạch học, biết nghỉ ngơi đúng lúc, chăm sóc giấc ngủ, ăn uống và vận động. Một cơ thể khỏe, một tâm trí bình an sẽ là người bạn đồng hành tốt nhất trước kỳ thi.
Đạo đức và thiền tập - Nền tảng cho một tương lai vững chắc
Thi tốt nghiệp THPT không phải là kết thúc, mà là bước ngoặt mở ra hành trình dài phía trước. Hành trang quý giá nhất không nằm trong những tờ giấy thi, mà chính là khả năng làm chủ tâm lý, là đạo đức sống và sức mạnh nội tại mà các em tích lũy.
Phật học có thể không thay thế cho giáo trình luyện thi, nhưng sẽ giúp các em bước vào phòng thi với tâm thế điềm đạm, tỉnh thức và vững vàng. Giữ được nội tâm tĩnh lặng giữa sóng gió đời thi chính là sự trưởng thành đích thực. Đó cũng là phẩm chất cần thiết để các em vững bước trên mọi kỳ thi lớn nhỏ của cuộc đời sau này.
* Tác giả Ngộ Minh Chương - Học viên Cử nhân Phật học Từ xa, khóa X - Học viện PGVN tại TP.HCM, Giáo viên giảng dạy Ngữ văn THPT tại TP.HCM)
* Bài viết thể hiện dưới góc nhìn giáo dục, tâm lý học và Phật học
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Đừng hẹn đến già mới tu!
Phật pháp và cuộc sống
18:39 23/11/2025
Người xưa có thói quen, khi một người thân đau nặng, sắp tắt hơi thở cuối cùng thì đến sát bên tai thì thầm: “Phut-tho… Phut-tho… Phut-tho…” (niệm Phật).
Tăng Ni sinh Học viện PGVN tại Hà Nội hiến máu, ủng hộ lũ lụt
Phật pháp và cuộc sống
14:51 23/11/2025
Sáng 23/11, tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội (Sóc Sơn), hơn 500 Tăng Ni sinh đã hoan hỷ tham gia Ngày hội “Hiến máu cứu người - Hành Bồ-tát đạo” và đăng ký hiến mô, tạng nhân đạo năm 2025.
Thương bà con mình lắm...
Phật pháp và cuộc sống
14:32 23/11/2025
Mấy ngày nay miền Trung với Tây Nguyên oằn mình trong lũ, nước lên nhanh và thiệt hại thì không biết nên nói làm sao cho hết…
Người dân ở xã Hòa Thịnh kể chuyện leo lên bàn thờ Phật tránh lũ
Phật pháp và cuộc sống
13:21 23/11/2025
Khi lũ dâng cao ở Hòa Thịnh (Đắk Lắk), hàng trăm người dân kéo vào chùa Long Quang trú ẩn. Nước ngập hơn 1 mét trong chánh điện, có phụ nữ mang thai bám trụ suốt đêm chờ cứu hộ.
Xem thêm
