450
Chia sẻ - bác ái - từ tâm: Chuyện ngữ nghĩa tương đồng
Nguyễn Thành Công
Ngôn ngữ, như vạn sự vật hiện tượng trong đời sống tự nhiên, xã hội, vật chất và ý thức, theo quy luật, vận động không ngừng nghĩ, đổi mới liên tục, và cũng tuân theo quy luật, các khác biệt về ngôn ngữ lại có tính chung và thuộc tính này thuộc về thường thức.
> Phật tử có thể đọc thêm loạt bài về Đức Phật
Ngôn ngữ luôn đổi mới:
Thuộc tính này rõ nét trong thời đại ngày nay qua phát triển công nghệ và trào lưu mới trong giới trẻ, lớp ngôn ngữ mới lấp lánh phá cách vừa thích hợp giới trẻ, vừa hợp dân công nghệ, vừa phục vụ cho vai trò lớp vỏ mới về ngôn ngữ diễn đạt cho thân thể tang trưởng do thành tựu khoa học công nghệ, đồi hỏi diễn đạt cái mới, kích thước mới, mặc dù không thoát ly căn bản. Và ở đây vụng bàn chút qua mấy ví dụ về từ - lớp võ ngôn ngữ - sự tương đồng xuyên qua khác biệt văn tự hình thức, sự giao thoa bởi tính chung về nghĩa.
Ảnh minh họa
Chia sẻ:
Truy nguyên, chia sẻ không phải từ mới, nghĩa chỉ sự sẻ chia, đùm bọc, phân phối….vốn có từ lâu trong ngôn ngữ Việt. Mới ở sự thịnh, ưa dung, tần suất sử dụng cao độ trong mọi giới và cả tính đẹp, phù hợp được chấp nhận cả về nhu cầu và khoa học ngôn ngữ, không thuộc về sự phá cách tùy tiện. Chia sẻ ngày nay dung để chỉ những hoạt động thiện nguyện xã hội, cả trong tôn giáo, quan hệ nhân văn nhân ái người với người ở cộng đồng, về nhường cơm sẻ áo, song đấy mới chỉ một vế. Chia sẻ còn có vế rộng chỉ mọi sự kết nối thậm chí không thuộc về vật chất, chia sẻ bài viết, một cuộc nói chuyện, và…
Phổ nghĩa của chia sẻ rất rộng hợp với xu hướng một thế giới phẳng, thế giới mở, nhu cầu kết nối. Về từ, chia sẻ đã đạt độ phủ, sự thịnh hành vừa hot vừa đẹp, rất ấn tượng, làm phong phú hơn tiếng Việt vốn rất phong phú và rất đẹp.
Ví dụ rất mênh mông vì nhiều, mới đây, Chính phủ Việt Nam, bất chấp sự đa đoan cần kíp bộn bề, đã giúp chính phủ Trung Quốc láng giềng tài chính trang bị vật tư cho chiến dịch đối phó chủng mới virus corona Vũ Hán quy ra chừng 500.000 USD, với Việt Nam, con số ấy không hề nhỏ. Từ ngữ hợp để chỉ hành động này có lẽ chỉ có một lựa chọn: chia sẻ. Viện trợ, giúp đỡ nhân đạo...đều tệ hơn trong giá trị diễn đạt. Của cho không bằng cách cho và chia sẻ thể hiện văn hóa cho nhận ở tầm ngôn ngữ tinh hoa - theo cá nhân người viết - và đấy là một trong vô vàn ví dụ về sự đắc dụng từ ngữ chia sẻ.
Ảnh minh họa
Bác ái:
Bác ái không phải biệt ngữ độc quyền của công giáo, từ ấy dung rất nhiều làm mục tiêu cho các cuộc cách mạng ở châu Âu thời cũ, chỉ tình thương trong xã hội con người, thuộc về đạo đức. Nhưng trong cộng đồng công giáo, bác ái là từ thịnh hành, chỉ hết thảy các hoạt động nhân đạo từ thiện của công giáo: việc bác ái, hành động bác ái, tiền bác ái…Cũng như đã đề cập, bác ái vẫn là lựa chọn hay, đẹp về ngữ nghĩa được dung nhập đầy trân trọng trong tiếng Việt thiêng liêng.
Từ tâm:
Từ ghép này thuộc về biệt ngữ Phật giáo, có thể hiểu nôm na “lòng từ” cũng không có gì sai: việc từ tâm, hành động từ tâm, kêu gọi sự từ tâm… trong trường diễn đạt.
Chia sẻ - bác ái - từ tâm:
Cho dù khác biệt và không trùng lắp về nghĩa, ba từ ngữ trên lại giao cắt tương đồng và có sự gần trong nội dung diễn đạt lòng nhân ái, sự giúp đỡ lẫn nhau, đùm bọc, san sẻ… Bất chấp ngữ cảnh diễn đạt cụ thể từ nhà thờ, tổ chức thiện nguyện, báo chí hay nhà chùa Phật giáo, sự chạm, gặp gỡ các từ ngữ ấy ở hành động nhân văn, ở việc làm, từ con tim đến con tim. Với giới bình dân không phân tích chi li phức tạp, ba từ ngữ ấy chỉ sự tốt, việc tốt, lòng tốt, thuộc về thiện.
Ngôn ngữ, ngôn ngữ Việt, một lĩnh vực mênh mông vừa trừu tượng vừa khát quát, hàn lâm cao siêu lại gần gũi nôm na, một đối tượng khoa học rất căn bản, bản thân ngôn ngữ đã là ngành khoa học danh giá. Trong đó biệt ngữ Phật giáo cũng phong phú, hấp dẫn về học thuật.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Hạnh nguyện độ tha rạng ngời của Đức Phật A Di Đà
Góc nhìn Phật tử
11:35 14/12/2024
Hướng về ngày 17/11 AL, ngày vía kỷ niệm Ngài, là khi những điều thiêng liêng cao cả nhất được tôn vinh, là cơ hội hy hữu để ta hướng tâm về hình ảnh đức Phật, hướng về hình ảnh của một bậc xuất trần thượng sĩ và tam thiên đại thiên thế giới của Ngài.
Tập điều chỉnh chính mình khi phát hiện mình bất ổn
Góc nhìn Phật tử
08:54 03/12/2024
Này bạn, khi tâm trạng rơi vào trạng thái bất ổn, uể oải, hoặc cảm giác như năng lượng tích cực trong ta đã cạn kiệt, việc đầu tiên cần làm là ý thức rõ ràng về tình trạng của mình.
Tôi tin nhân quả
Góc nhìn Phật tử
13:57 02/12/2024
Từ ngày tôi biết đến Phật pháp, câu kinh dạy về nhân quả: “Muốn biết cái nhân trước, hãy nhìn sự thụ hưởng ở hiện tại. Muốn biết cái quả sau, hãy nhìn việc làm hôm nay” luôn khắc sâu trong tâm trí tôi.
Truyện ngắn: Hương từ chữ bay ra…
Góc nhìn Phật tử
11:17 02/12/2024
Mẹ về hưu sau mấy chục năm lăn lộn với nghề. Ngày đi làm cuối cùng để chia tay đồng nghiệp, mẹ mang về một bó hoa nhỏ và mấy tấm bằng khen đạt giải thưởng báo chí toàn quốc trong nhiều năm.
Xem thêm
